De journalistiek verlaten was voor deze mensen de beste keuze ooit

Wat dat betreft is het geen wonder dat uit een recent Frans onderzoek bleek dat mensen in de dertig vaak een carrièreswitch maken. Veel journalisten in spe beginnen hun baan vol wilde plannen om verhalen te maken waarmee ze de wereld gaan veranderen, om vervolgens teleurgesteld achter een bureautje te eindigen waar ze zijn overgeleverd aan de grillen van het algoritme van Google. We vroegen een aantal gestopte journalisten waarom ze het over een andere boeg hebben gegooid, en hoe blij ze zijn met hun nieuwe carrière.

Justin Daniel Freeman kwam er pas aan het eind van zijn studie achter dat hij de journalistiek in wilde gaan. Nadat hij zijn eerste stappen in het vak had gezet bij Le Télégramme, een dagblad in Bretagne, werkte hij ongeveer vier jaar voor verschillende regionale kranten. In die periode werd zijn vriendin zwanger en hijzelf vermoeid en overwerkt. Ook was hij het zat om constant van werkgever te wisselen. Uiteindelijk kreeg hij een tijdelijke baan bij de krant l’Union, waar hij een paar maanden later een vaste plek kreeg.

Zijn vermoeidheid zette hem aan het denken. “Ik begon me af te vragen waar ik in vredesnaam mee bezig was. Ik had altijd mijn telefoon onder mijn kussen, voor het geval dat ik om drie uur ‘s nachts wat moest schrijven over een auto-ongeluk.” Toen gebeurde er iets tragisch: hij raakte zijn kind kwijt en zijn leven kwam op de kop te staan. “In de journalistiek moet je jezelf volledig aan je werk overgeven,” zegt hij, omdat het niet bepaald een negen-tot-vijf-baan is. “Ik had vaak helemaal geen tijd voor mijn geliefden, of überhaupt voor mezelf. Je moet er echt wat voor overhebben.”

Er zijn meer dan genoeg journalisten en de banen liggen niet voor het oprapen. Dat maakt het een competitieve wereld. “Er zijn zoveel mensen die het zó graag willen dat de bazen alles van je kunnen vragen wat ze maar willen,” zegt Justin. “Je moet ze zelfs zowat bedanken om überhaupt betaald te krijgen.” Hij zetten de voors en tegens tegenover elkaar, en concludeerde dat het het uiteindelijk niet waard was.

Na eerst wat werk te hebben overwogen dat journalisten wel vaker doen als ze het vak verlaten, zoals communicatie, vond Justin iets dat hem nog veel meer aansprak: de slagerij. Hij heeft zijn opleiding onlangs afgerond en is dolblij met zijn nieuwe baan, al was het niet makkelijk om de knop in een keer om te zetten. “Het is een totaal andere wereld. Het is best lastig om op je dertigste te zien hoe een stel achttienjarigen sommige dingen twee keer zo goed kunnen als jij.” Hij zoekt momenteel nog een vaste werkplek. De krant leest hij nog steeds elke dag.

Dominique was jarenlang hoofdredacteur van een bekend nieuwsprogramma op tv. Hoewel hij het dus ver had geschopt, besloot hij er toch mee op te houden. “Ik vroeg belachelijke dingen van mijn werknemers: ze moesten onmogelijke uren draaien en zich compleet uit de naad werken,” herinnert hij zich. “Maar het voelde alsof ik geen keuze had, omdat er zoveel druk op me lag.”

Dominique voelt zich schuldig tegenover de jonge journalisten die hij onder zich heeft gehad. “We knepen de tijdelijke werknemers uit, dat was gewoon de manier waarop het ging,” zegt hij. “We wisten dat ze nooit nee zouden zeggen en daar maakten we misbruik van.” Toch hielden veel van deze werknemers het jaren uit, in de hoop een stabiele baan te krijgen.

Hij is ervan overtuigd dat veel jonge journalisten dankzij hem het vak hebben verlaten. Maar of het nou zijn geschreeuw was of het feit dat hij zijn werknemers enorm onder druk zette – Dominique zegt dat ook hij op zijn beurt deed wat er van hem gevraagd werd. En toen hij zelf nog een jonge journalist was, kreeg hij ook met dit soort dingen te maken.

“Maar ik begon me steeds meer te realiseren dat ik helemaal niet kon rechtvaardigen wat we nou aan het doen waren. Ik liet mensen gigantische afstanden afleggen voor een weerberichtje. Dat heeft niks met journalistiek te maken.” Toen raakte Dominique zijn moeder kwijt, met wie hij altijd erg close was voordat ze door zijn werk wat uit elkaar waren gegroeid. Hij raakte depressief, maar bleef wel doorwerken.

Nadat hij op tv iets had gezien over de opening van het nieuwe schooljaar, begon hij er serieus over na te denken om leraar te worden. “Ik had ineens een openbaring. Met mijn baan had ik nooit kinderen kunnen krijgen, en ik wilde dat mijn persoonlijke leven meer betekenis zou krijgen.” Hij deed examen en slaagde bij zijn eerste poging.

“Daarna moest ik huilen. Het drong toen pas tot me door dat ik eindelijk wat anders kon doen.”

Nu geeft Dominique al een jaar les op een school vlak bij Parijs. En hoewel zijn salaris met twee derde is geslonken, wil hij nooit meer terug.

Lucie vindt het nog steeds lastig om over haar vertrek uit de journalistiek te praten. Ze besloot een paar maanden geleden om een punt achter haar droomcarrière te zetten. “Eerst zag ik het mezelf nog wel tot mijn veertigste doen, maar toen kreeg ik op mijn vijfentwintigste al een burn-out,” zegt ze. Dat had vooral met de tijdsdruk en geld te maken. “Ik kreeg voor freelanceklusjes altijd heel laat betaald – ik kon me niet voorstellen dat ik meer werk aan zou nemen zonder kapot te gaan van de stress.”

Vanwege de onderwerpen waar Lucie over schreef, werd ze online vaak lastiggevallen en kreeg ze verwensingen naar zich toe geslingerd. Maar dat vond ze niet het voornaamste probleem van haar werk. “Het ging vooral om de constante druk om altijd sneller te werken en betere en originelere verhalen te schrijven. Het was een achtbaan, waarbij je het ene moment heel blij bent met een stuk dat je hebt gepubliceerd, en dan weer drie dagen dingen kopieert van Amerikaanse media.”

Lucie kreeg op een gegeven moment een fulltimebaan bij een nieuwswebsite, maar vond de sfeer niet bepaald gezond. Ze vertelt dat haar collega’s er van de hoofdredacteur van langs kregen vanwege hun persoonlijkheid, manier van werken of zelfs een verkeerd geplaatste komma. “Mensen schreeuwden zonder reden naar me, waar iedereen bij zat.” Het kwam dan ook geregeld voor dat collega’s vertrokken.

“Het moment van de waarheid was bij mijn jaarlijkse evaluatiegesprek. Ik had om een salarisverhoging van 250 euro per maand gevraagd, en ging ervan uit dat de helft toch wel zou moeten lukken. In plaats daarvan lachte mijn baas me in mijn gezicht uit. Mijn andere baas zei dat ik vooral een andere werkgever of zelfs beroep moest gaan zoeken.” Lucie begon angstaanvallen te krijgen als ze naar kantoor ging. Op een dag kon ze niet meer uit bed komen en maakte ze de beslissing om te stoppen. “Ik besefte dat ik niet gelukkig was, en dat ik überhaupt geen journalisten kende die dat wel waren.”

Na maanden van therapie en angstremmers werd Lucie opnieuw freelancer, maar dit keer in de communicatiewereld. “Het was een verademing om weg te zijn. Nu voel ik me gewaardeerd in mijn werk. En niet onbelangrijk: ik krijg een beetje normaal betaald.”

Sonia werkte vijfenhalf jaar bij een Frans tv-programma en werd veel gediscrimineerd vanwege haar Arabische achtergrond. Mensen zeiden ongepaste dingen, gaven haar rare bijnamen en begonnen geregeld over de ramadan en varkensvlees. “De redactie noemde iedereen die er ook maar een klein beetje Arabisch uitzag en een baardje had een jihadist. En dan zeiden ze dat ik wel zou snappen waar ze het over hadden.”

Wanneer ze een exclusief verhaal had, zeiden mensen dat ze dat alleen had geregeld omdat ze met mensen had geflirt. “Ik kreeg altijd dingen te horen over mijn outfits, borsten en kont. Zodra ik op de redactie kwam, kreeg ik te horen dat mijn kleren waarschijnlijk door een voetballer waren gekocht. Als je een vrouw met Marokkaanse roots bent, word je al snel een escort genoemd.”

Op een gegeven moment zei haar hoofdredacteur zelfs dat ze misschien eens naar bed moest gaan met een collega die haar “wel geil” vond. Beetje bij beetje nam ze wat meer afstand van andere redacteuren, omdat ze het gevoel had dat ze te boos zou reageren en daarmee het vuurtje alleen maar meer op zou stoken. “Ik was nooit bij de personeelsuitjes, en daarna kreeg ik altijd de vraag: ‘Waarom ben je er nooit bij?’ Ik kwam bekend te staan als de ongezellige collega.”

Na jaren hard gewerkt te hebben piepte Sonia ertussenuit. Toen ze op andere banen solliciteerde kreeg ze vaak te horen dat ze overgekwalificeerd was. Ze kreeg wat freelance klussen van een ander mediabedrijf, maar wel voor belachelijk weinig geld. Ondertussen was ze haar perskaart kwijtgeraakt en kwam ze amper aan de bak.

Eerst vond Sonia het een lastig besluit om naar een andere wereld over te stappen, maar nu zegt ze: “De banen liggen niet voor het oprapen, en niemand biedt je een goed salaris. Dus uiteindelijk zit je vooral veel stage te lopen. En mensen die net afgestudeerd zijn, zijn bereid om de slechtste arbeidsomstandigheden gewoon te accepteren.” In plaats van rond te tobben in een beroepsgroep waar niemand op haar leek te wachten, besloot Sonia freelance copywriter te worden. En daar staat ze nog altijd achter.

Na een stage bij een lokale krant werd Flavien al snel aangenomen als tijdelijke kracht bij een nieuwswebsite. Na een paar maanden zeiden zijn bazen dat ze hem geen contract konden aanbieden, maar vroegen ze wel of hij wilde blijven als freelancer. Daar bedankte Flavien voor, aangezien dat een verkapt dienstverband betekende. Twee maanden later kreeg hij alsnog het aanbod om gewoon in loondienst te komen werken. “Ondertussen had een van mijn collega’s promotie gemaakt als redactiechef. Hij maakte iedereen het leven zuur die hij onder zich had, en de werksfeer was totaal niet gezond meer.”

Werknemers werden continu in de gaten gehouden, moesten zich aan allerlei regeltjes houden en kregen veel kritiek te verduren. Toen Flavien het niet meer trok, vroeg hij of zijn contract ontbonden kon worden. Zijn verzoek werd geweigerd en de sfeer werd nog slechter. Hij kreeg zelfs het verwijt dat hij zijn lunch niet oversloeg om gewoon door te werken.

Ondertussen ontdekte Flavien ook een andere, minder leuke kant van online media. Hij moest stukken vaak om de haverklap aanpassen – al was het maar een kommaatje erbij typen – zodat ze bovenaan de Google-zoekresultaten zouden blijven. “Uiteindelijk zit je vijftig keer dezelfde woorden wat van volgorde te veranderen. Het is enorm tijdrovend, om niet te zeggen: heel geestdodend.”

Flavien analyseerde de statistieken om het lezersbereik te vergroten. Elke maand moest hij zijn leidinggevenden grafieken laten zien waarop stond hoe vaak zijn stukken gelezen waren. “We mochten niet over onderwerpen schrijven waar niet veel op gezocht werd op Google – ook al waren ze verder heel interessant en belangrijk. Als heel veel mensen ‘poep en plas’ zouden googelen, dan hadden we daar sowieso stukken over moeten schrijven.”

Hij vindt het zonde dat hij zo lang in de media heeft gewerkt, en neemt het zijn opleiding kwalijk dat hij zo weinig was voorbereid op de praktijk. “Ze hebben nauwelijks iets verteld over de omstandigheden waar we mee te maken zouden krijgen – vooral wat freelancen betreft. Ze vertelden over de fantastische en belangrijke carrières die we zouden gaan hebben, maar daar kunnen we echt niet de huur van betalen.”

Maanden na zijn eerste verzoek stond zijn werkgever eindelijk toe dat zijn contract ontbonden werd. Nu heeft Flavien een nieuwe baan als communicatiefotograaf. “De journalistiek verlaten voelde als een bevrijding,” zegt hij.

*Deze namen zijn aangepast om de privacy van de geïnterviewden te beschermen. Een versie van dit artikel verscheen oorspronkelijk bij VICE Frankrijk