Waarom ben ik ‘s ochtends blij en ‘s avonds somber?

Ik moet het de laatste tijd niet zo van avonden hebben. De dag is mijn vriend – een periode van helderheid en verlichting, waar vaak van alles in te doen valt. Maar hetzelfde geldt niet voor de avond – door al die duisternis welt er een gevoel van melancholie bij me op. Zeker tijdens de winter, wanneer het meeste licht dat door je ramen komt van straatverlichting afkomstig is. 

Ik ben ‘s avonds best vaak somber. En ik heb gemerkt dat dat bij sommige vrienden ook het geval is – een van hen vertelde me dat haar winterdepressie volgens haar door al die kunstmatige verlichting komt waar we in de duistere maanden afhankelijk van zijn. Ik heb al eerder gehoord over seizoensgebonden depressie (Seasonal Affective Disorder oftewel SAD in het Engels), een type depressie die wordt veroorzaakt door de verandering van seizoenen. Maar overdag voel ik me over het algemeen prima, dus ik zou mezelf niet depressief noemen. 

Om wat meer duidelijkheid te krijgen ging ik in gesprek met psychotherapeut Robert Willi uit München, die gespecialiseerd is in stemmingsstoornissen. 

VICE: Waarom ben ik vaak opgewekt in de ochtend maar somber in de avond?
Robert Willi: Ik vermoed dat je overdag niet echt met je emoties bezig bent, misschien omdat je afgeleid bent door je werk. Maar als je ‘s avonds een beetje ontspant kunnen de ongewenste gedachten en gevoelens die je hebt weggestopt naar boven komen. 

Het goeie nieuws is echter dat je waarschijnlijk niet depressief bent. Depressieve mensen voelen zich ‘s ochtends vaak neerslachtiger en wat beter door de dag heen. Dit is vaak te danken aan neurobiologische en hormonale processen in het brein. 

Maar ik heb niet echt negatieve gedachten. 
Weet je dat zeker? Als je niet met je eigen gevoelens wil omgaan kunnen werk en sociale activiteiten efficiënte oplossingen zijn om jezelf daarvan af te leiden.  

Ik moet toegeven dat ik het niet helemaal zeker weet. Wat kan ik doen om ‘s avonds opgewekter te zijn?
Met die vraag impliceer je dat je ‘s avonds ook blij moet zijn. Maar je hebt niet voor niets verschillende gevoelens. Jongvolwassenen maken vaak onrust mee in hun leven. Families kunnen worden opgebroken, relaties met andere mensen vallen uit elkaar en constant sociaal moeten presteren zet ook veel druk op de geest. 

Mensen in grote steden brengen vaak tijd alleen door na werk. Mensen zijn sociale wezens, en altijd maar in je eentje op de bank zitten kan je wel somber maken. Dat is een natuurlijke reactie. Maar dit zijn maar een paar mogelijke oorzaken. Om je minder somber te voelen moet je eerst de oorzaak van die gevoelens vinden en op zoek gaan naar een geneesmiddel. 

Kunnen we de donkere winter ook de schuld geven?
Ja, duisternis kan je gemoedstoestand ook beïnvloeden. Je hebt ook seizoensbepaalde vormen van depressie die ofwel opkomen in de winter of dan erger worden. Heb je deze somberheid in de avond ook wel eens in de zomer gehad? 

Ja. 
Dan zal iets anders waarschijnlijk de oorzaak zijn. 

Veel vrienden hebben me verteld dat ze vooral op zondagen erg melancholisch worden. Wat zou daar de reden voor kunnen zijn?Mensen die op zondagavonden somberheid ervaren vinden vaak geen voldoening in werk of zijn bezorgd over hun professionele carrière. Als je de hele week naar het weekend toewerkt en die twee dagen dan zo voorbij vliegen ga je je op een gegeven moment vanzelf verbitterd voelen. Er komen vaker mensen naar me toe die hier last van hebben. 

Waarom komen we vaak vlak voor het slapen gaan vast in een angstige spiraal?
In slaap vallen en wakker worden zijn erg speciale staten van bewustzijn. In deze fases staan we veel dichter bij onze emoties dan gebruikelijk. Als we dromen zijn we volledig ondergedompeld in ons onderbewustzijn. Wanneer we in slaap vallen en wakker worden zweven we voor korte tijd tussen twee vormen van bewustzijn. 

We piekeren vooral wanneer we onderbewust ons brein actief proberen te houden en onze gevoelens niet proberen te voelen. We raken verstrikt in terugkerende gedachten en blijven over dezelfde onderwerpen piekeren. Daardoor vallen we niet volledig in het onderbewustzijn, waar we anders onze emoties onder ogen zouden moeten zien. 

Waarom maken mensen zich altijd zorgen, zelfs als dingen over het algemeen prima zijn?
Kort gezegd gaat het waarschijnlijk niet zo goed met mensen die constant bezorgd zijn. Bezorgdheid is een zwakkere vorm van angst. Bij gezonde mensen is bezorgdheid een indicatie van gevaar. Vroeger waren deze gevaren concreter dan nu: honger, fysieke aanvallen, overstromingen, dat soort dingen. Tegenwoordig zijn die gevaren veel meer verstrooid. 

In de hedendaagse maatschappij worden we constant overspoeld met informatie. De menselijke geest is daar niet op voorbereid. We moeten met zoveel dingen omgaan dat we vaak niet eens weten waar we ons bedreigd door voelen. 

Mensen leiden zichzelf in dat geval liever af dan dat ze de oorzaken van al die gevoelens gaan uitzoeken. En afleiding is tegenwoordig niet ver te zoeken: games, social media, series of video’s bingen. Het brein blijft lekker actief gezien het wordt beziggehouden door diens omgeving en niet door diens innerlijke gevoelens. En dan hoeven we helemaal niks te voelen. 

Dus het is normaal in je in de avond somber te voelen?
Somberheid is natuurlijk een normaal gevoel. Somberheid in de avond is ook normaal. Maar volgens mij wil je weten of de somberheid die je voelt normaal is en geen specifieke oorzaak heeft. Ik kan alleen dit zeggen: waarschijnlijk heeft het wel ergens een oorzaak. Gevoelens vragen om acties. Angst, weerzin, boosheid, verdriet – al die emoties hebben triggers. 

Ik geef toe dat iedereen zich wel eens een beetje melancholisch voelt. Dingen gaan niet altijd perfect. Wat neerslachtigheid op z’n tijd wordt alleen ernstig als het zich tot een ziekte ontwikkelt. In die gevallen heb je weken of maanden lang last van de somberheid, ook in combinatie met andere symptomen. Bij ernstige depressie is het soms niet meer mogelijk om de triggers direct te herkennen. Dan kan therapie helpen bij het vinden van die oorzaken. 

Dus ik moet met mijn gevoelens omgaan?
Ja, dat zou ik wel adviseren.

Ik hoopte eigenlijk dat dit gesprek anders zou gaan.
Dat hoor ik wel vaker. 

Dit artikel verscheen oorspronkelijk op VICE Germany.

Volg VICE België en VICE Nederland ook op Instagram.