Brussel, hef uw luie reet op voor Byrrrh&Skate!

Meer over alle manieren waarop ons vaderlandse beton in de vernieling wordt gereden vind je in de VICE-reeks 'SKATEN IN BELGIË'.

De hoofdstad van Europa; het klinkt als een mooie formule en spreekt tot de verbeelding. Als je ziet wat voor ongelofelijke skateparken steden als Berlijn en Parijs te bieden hebben - om nog maar te zwijgen van Barcelona en Kopenhagen - zou je denken dat Brussel op hetzelfde niveau staat. Helaas is niets minder waar. Sinds de aanleg van het Ursulinenplein in 2005 heeft de stad vrijwel niets meer gedaan voor haar skateboarders. Toch is de scene radicaal veranderd sinds de jaren 2000. Skateboarden is intussen een erkende Olympische sport, bankable voor sponsors, superfederatief en familiegericht. Kortom: skateboarden heeft niets meer te maken met het marginale imago waarmee het lange tijd in het collectieve bewustzijn heeft vastgezeten. 

Dit is geen specifiek Belgisch, maar wel een Brussels probleem. Als je weet dat er in Vlaanderen alleen al tientallen skateparken in openlucht zijn - waarvan sommige tot de grootste van Europa behoren (Gent en Hasselt zijn daar goede voorbeelden van) - en dat er ook verschillende overdekte skateparken zijn (Oostende, Brugge, Leuven, Kortrijk en Antwerpen, dat er twee heeft), begin je je af te vragen waar eigenlijk Brussel mee bezig is... Hoe leg je uit dat er in onze hoofdstad, waar de pool van skaters groter is dan in alle hierboven genoemde steden samen, geen mogelijkheid bestaat om degelijke infrastructuur te bouwen? Zelfs Wallonië - waarvan men vaak zegt dat het wat achterloopt als het gaat om sporten die niet met een bal op een grasveld worden gespeeld - heeft de laatste jaren flink wat schade ingehaald. Het zuiden van het land heeft anno 2022 een paar hele goede betonnen skateparken neergeplant, soms ook in middelgrote steden. Doornik, Bergen, Luik of nog recenter Louvain-La-Neuve en Andenne zijn intussen allemaal uitgerust met infrastructuren die de skatescene in staat stellen om zich op een gezonde manier te ontwikkelen. 

In Brussel worden skaters door het gebrek aan parken gedwongen om de stedelijke pleinen over te nemen. Van het Troonplein in Elsene tot het Moricharplein in Sint-Gillis: al deze pleinen worden leven ingeblazen door de skaters die er dagelijks met zelfgemaakte modules naartoe komen, om zichzelf en jongere generaties een plek te bieden die het meest noodzakelijke omvat. Deze persoonlijke initiatieven dienen ook als ontmoetingspunten en ankers voor deze gemeenschap, die geen officiële plek heeft om te oefenen. Hier vertrouwt men op slinkse vindingrijkheid.

De enige plek die Brussel - vooral in de winter - nog kan redden, is het Byrrrh&Skate Skatepark in Anderlecht. Sinds de oprichting wordt het park beheerd door Youssef Abaoud. We waren erbij toen het outdoorpark in 2018 werd geopend. Youssef is het enige sprankeltje hoop dat de Brusselse skatescene op dit moment nog heeft. De afgelopen vijf jaar probeerde hij met zijn beperkte middelen de enorme leemte op te vullen die de stad op vlak van skaten heeft achtergelaten. Het skatepark bestaat uit een binnengedeelte, waarvan elke houten module door Youssef is gebouwd, en een betonnen buitendeel dat door vrijwilligers werd geconstrueerd. Daardoor kan het skatepark continu gebruikt worden. Het hele jaar door vinden er tal van skateboard-activiteiten plaats, zoals workshops voor kinderen tijdens de schoolvakanties of gratis initiatie-workshops voor Anderlechtse scholen. Op maandag zijn er in het indoor skatepark sessies exclusief voor meisjes. “Ik ben er heel trots op dat ik al deze aspecten van het leven naar ons skatepark heb kunnen brengen", vertelt Youssef. “Het toont aan dat er veel betrokkenheid is en dat jongeren nieuwsgierig zijn. Zodra we hen de kans geven om toegang te krijgen tot deze plek, zien we alleen maar positieve resultaten. Het moet mensen aan het denken zetten.” Dankzij deze initiatieven kan iedereen profiteren van een veilige en aangepaste toegang tot de wereld van het skateboarden. Het is een wereld die soms gevaarlijk en ontoegankelijk lijkt voor non-skaters, die soms geen contact hebben met de scene of gewoon te verlegen zijn om in de stad te skaten. Maar er is bij Byrrrh nog iets anders dat blijft hangen. 

Eigenlijk is dit al de derde locatie voor de baby van Youssef, die  - dankzij tijdelijke huurcontracten - sinds 2013 rondreist in Brussel. Zodra de stad het nodig vindt om de plaats die Byrrrh herbergt af te breken, een nieuwe invulling te geven of te verbouwen, wordt het skatepark gedwongen om te verhuizen. Dat gebeurt vandaag opnieuw: over minder dan een jaar loopt het tijdelijke huurcontract van Byrrrh af en wordt de doodsklok geluid voor de Brusselse skateboardgemeenschap. Zo’n geavanceerd skatepark verhuizen, is niet hetzelfde als een appartement. Het idee om de tonnen beton, hout en schroot te verliezen die nodig waren om Byrrrh skatepark te bouwen, is gewoon ronduit absurd. In die mate zelfs dat Youssef eraan denkt om te stoppen, ook al is deze plek een noodzakelijkheid geworden voor de honderden skaters in Brussel: "Ik ben al twee keer verhuisd”, zegt Youssef. “Het idee om weer van voren af aan te beginnen is deprimerend. Ik ben ook een jonge vader, wat uiteraard een invloed heeft op de tijd en energie die ik in dit alles kan investeren.”

De sluiting van Byrrrh zou een tragedie zijn voor een discipline die vandaag populairder is dan ooit tevoren. De verschillende lockdowns hebben bijgedragen tot een explosie van het aantal skateboarders in de stad, waardoor Brusselse pleinen soms overwelmd worden door skaters en speciaalzaken meer boards verkopen dan ooit tevoren. Ik werk zelf in een skateshop in Sint-Gillis en sta al sinds de eerste lockdown in de frontlinie van deze skategekte. Het is zot om te zien hoeveel kinderen eraan beginnen, maar ook hoeveel ouders de sport beginnen te beoefenen of ontdekken dankzij hun kinderen. Als het marginale imago waar skateboarding lange tijd onder heeft geleden lijkt te vervagen, dan hebben we dat te danken aan kwaliteitsprojecten als dat van Byrrrh. De VZW van Youssef heeft zelfs een aansluiting bij de ADEPS verkregen, alsook steun van de COCOF. Kortom: hele goede aanwijzingen voor de evolutie die deze scene de laatste jaren heeft doorgemaakt. De uitdaging bestaat er nu in de betrokken autoriteiten te doen inzien dat een overdekt skatepark even noodzakelijk is voor het leven in de stad als een zwembad, een atletiekbaan of een basketbalveld. Verrassend genoeg wordt er door onze politici geen alternatief voorgesteld aan Youssef, behalve nieuwe tijdelijke huurcontracten op andere plaatsen. Maar op die manier wordt Byrrrh opnieuw veroordeeld om vele jaren afhankelijk te zijn van fragiele structuren, wat heel vermoeiend is.

Op zaterdag 7 mei kwam de Byrrrh-gemeenschap bijeen voor een laatste krachtmeting. Want alles wat zojuist gezegd is, moet de oren (en misschien de harten, wie weet?) van de besluitvormers in Brussel bereiken. Bewustmaking van Belgische politici is altijd bijzonder ingewikkeld, maar het skatepark had een plan: ze organiseerden wedstrijden, concerten, een fototentoonstelling en een bijeenkomst om de ogen en het hart van politici te openen voor het fenomeen skateboarden dat hen volledig ontgaat - en bijgevolg ook voor alle culturele en sociale toepassingen die ermee gepaard (kunnen) gaan. Het doel was om ervoor te zorgen dat mensen met macht zouden begrijpen dat deze gemeenschap een van de meest inclusieve is; er zijn geen clubs, teams, coaches of schema's - skateboarden is je gevoel volgen. Als het op deze sport aankomt, zijn er geen leeftijds-, niveau- of gendergerelateerde grenzen. Het evenement was gratis toegankelijk. 

Wat kunnen we verwachten na zo'n blijk van goede wil van de skateboardgemeenschap? Een minimum aan erkenning is een begin, en misschien daarna een paar beslissingen in de goede richting, wie weet? “Ik zie verschillende mogelijkheden", zegt Youssef. “De stad zou een geschikt stuk grond kunnen kopen of huren om me te helpen en me van de huur te verlossen. Nu skateboarden een erkende sport is, zijn er ook veel mogelijkheden voor subsidies van verschillende organisaties. Ik neem alles aan wat Brussel me aanbiedt!” Zelfs als de stad geen permanente locatie koopt of huurt, moeten andere mogelijkheden dan de befaamde tijdelijke huurcontracten worden aangegrepen door de stad Brussel. Alleen zo kan Youssef deze plek op een gezonde manier beheren, zonder het hele jaar door in onzekerheid over de toekomst en in overlevingsmodus te verkeren.

Brussel telt 19 gemeenten en heeft één aantrekkelijk skatepark, dat dreigt te verdwijnen. Het Ursulinenplein, hoewel zeer goed gelegen, werd nooit echt beschouwd als een skatepark - zelfs niet toen het in 2005 op verzoek van de stad werd ontworpen door het collectief BRUSK. Sindsdien is er een heel klein skatepark gebouwd in Watermaal-Bosvoorde, op het Wienerplein, maar dat kan de enorme leemte in Brussel niet opvullen. Een zeer onbeholpen poging werd ook gedaan in 2021, toen er langs het Kanaal een slecht ontworpen, betonnen skatepark werd neergeplant. Dit park zit vol (ontwerp)fouten: plaatsing aan de rand van het kanaal, slechte en frustrerende indeling van de modules, niveauverschillen van de platen,... Is dit de laatste druppel of de laatste strohalm? Afgelopen zomer moedigde Brussel Mobiliteit in een reclamecampagne Brusselse skaters aan om medailles van de Olympische Spelen in Tokio binnen te halen, wat hun onhandigheid over dit onderwerp nog maar eens onderstreept. Zonder een geschikt speelveld, zullen Brusselse skaters nooit het noodzakelijke niveau bereiken en met een medaille naar huis terugkeren. Het potentieel is er alleszins overal in Brussel... Maar deze reclamecampagne belicht heel goed de fantasie die de voorbije jaren rond skateboarden ontstaan is én de verandering van het imago ervan - positieve zaken die teniet worden gedaan door het onbegrip en de verwaarlozing van dit onderwerp. 

Youssef besluit: "De stad beseft niet wat het voor de jeugd zou betekenen als er in bijna elk van haar 19 gemeenten een skatepark zou zijn. Jonge mensen zouden zich verplaatsen, er zou een gemeenschap ontstaan die super nieuwsgierig is naar wat er in de omringende gemeenten gebeurt. Kortom, ik denk dat iedereen er baat bij zou hebben. Het is gewoon een kwestie van ze het te laten begrijpen.”

Volg VICE België ook op Instagram.