Jonge Afghanen raken diep in de schulden vanwege peperdure bruiloften

In de tijd dat Afghanistan nog geregeerd werd door de Taliban, had de familie van Haji Arif Shefajo een gebouw waarin ze kleinschalige evenementen zoals bruiloften organiseerden. Erg feestelijk waren die verder niet, want van de Taliban mocht er geen muziek worden gedraaid en niet worden gefilmd. En dansen was al helemaal uit den boze.

“Het was erg basaal,” zegt Shefajo. “Je mocht een plastic tafelkleed op de vloer leggen en met een klein groepje mannen wat eten en even een gebed doen, maar meer ook niet.”

Nadat de Taliban in 2001 uit Afghanistan werd verdreven door een coalitie onder leiding van de VS, ondergingen de steden in het land een grote verandering. Alles dat in de negen jaar daarvoor verboden of ontoegankelijk was geworden, werd snel weer omarmd.

Er klonk weer muziek op straat, mensen durfden zich opvallender te kleden en in de grote steden kon je ineens overal gekopieerde videobanden en dvd’s krijgen. Tegelijkertijd kwamen de ngo’s, mediabedrijven en buitenlandse ambassades – die allemaal in ieder geval gedeeltelijk door Afghanen bemand moesten worden. Honderdduizenden mensen werden chauffeurs, vertalers, fixers, koks en huishoudhulpen. Veel van hen werden in dollars of euro’s betaald.

Al die plotselinge veranderingen leidden er ook toe dat de smaak van de bevolking snel veranderde. En dat kwam vooral sterk tot uiting bij bruiloften, die volgens Shefajo met iedere ceremonie steeds uitgebreider werden.

“Mensen hadden al die jaren beelden gezien van de bruiloften van hun familie in het buitenland,” vertelt Shefajo vanuit Morwarid, een van de twee trouwzalen die zijn familie bezit in hoofdstad Kabul. “Dat waren ze niet vergeten. En nu konden ze het zich daadwerkelijk veroorloven om het ook zo te doen.”

Nu, bijna twintig jaar later, is veel van dat geld weer verdampt. De kans is ook groot dat de nieuwe Amerikaanse regering zich uit Afghanistan terug gaat trekken. De Afghaanse overheid zit midden in vredesonderhandelingen met de Taliban, maar er vindt nog steeds veel geweld plaats in het land. En dan hebben we de pandemie nog niet eens genoemd. Maar de bruiloften gaan voorlopig nog gewoon vrolijk door.

Doordat deze ceremonies behoorlijk duur kunnen worden, steken veel jonge, voornamelijk mannelijke Afghanen zich diep in de schulden. De 90.000 afghani die Mohammad Iwas uitgaf aan zijn bruiloft is voor westerse begrippen zo duur nog niet (omgerekend zo’n 950 euro, red.), maar het geld komt hem niet zomaar aanwaaien. Hij is de oudste van vier kinderen die zonder vader opgroeiden en heeft jaren als arbeider gewerkt om zijn familie te onderhouden en tegelijkertijd de bruiloft te kunnen financieren.

Toen de 29-jarige Iwas zich vorig jaar verloofde, smeekte hij zijn toekomstige schoonfamilie om akkoord te gaan met een bescheiden trouwceremonie thuis. Hij zei dat hij geen opleiding had gedaan en weinig geld verdiende.

Het maakte weinig indruk. “Ze zeiden: ‘Onze dochter is niet minder dan wie dan ook, dus ze gaat in een trouwzaal trouwen of helemaal niet.’”

Iwas wist wat hem te doen stond: geld verdienen. Hij ging naar Iran, waar Afghanen vaker voor weinig geld als arbeider werken en constant het gevaar lopen om door de politie gearresteerd en mishandeld te worden.

Hij moest, afgezien van de kosten voor de ceremonie, ook nog eens 5350 euro betalen voor de meher (een gift aan de familie van de bruid) en cadeaus voor het offerfeest en het Perzisch nieuwjaarsfeest, die tijdens hun verloving hadden plaatsvonden. Iwas’ moeder ging nog naar zijn toekomstige schoonouders om hen te smeken minder veeleisend te zijn, maar ook dat had geen effect.

“Mijn vrouw was erg kieskeurig,” zegt Iwas. “Ik probeerde de wat goedkopere opties voor te stellen, maar die weigerde ze allemaal.” Zelf had zijn verloofde ook geen opleiding of inkomen.

Vanwege alle bijkomende kosten – de huur van de trouwzaal, catering, trouwjurk, auto voor zijn schoonouders, haarstyling en make-up voor zijn bruid – moest Iwas op dezelfde dag op meerdere bouwplaatsen werken. Hij had op z’n zachtst gezegd niet echt de tijd om zich voor te bereiden op wat de mooiste tijd van zijn leven had moeten zijn, en hoe duurder het werd, hoe slechter het ging met zijn geestelijke gesteldheid.

Op zijn huwelijksnacht kon hij amper delen in de feestvreugde. Terwijl iedereen de hele nacht stond te dansen, was Iwas in paniek, omdat hij geen idee had hoe hij ooit al zijn schulden af moest betalen. Die zorgen zijn nooit meer uit zijn hoofd verdwenen. Hij moet nog altijd honderden euro’s terugbetalen aan verschillende mensen, waaronder zijn vrienden en familie, en tot overmaat van ramp kan hij vanwege de pandemie ook niet naar Iran om te werken.

Zelf wijt Iwas deze situatie – waar nog veel meer jonge Afghanen in verzeild zijn geraakt – aan de enorme competitiedrang die zich in de Afghaanse cultuur heeft ontwikkeld.

“Iedereen probeert elkaar te overtreffen. Mijn schoonmoeder zegt de hele tijd tegen haar dochter dat ze van alles nodig heeft en verdient, terwijl ze dondersgoed weet dat ik het me helemaal niet kan veroorloven.”

Deze ontwikkeling wordt volgens Iwas verergerd door de oorlogseconomie, waardoor veel mensen in buitenlandse valuta betaald worden. “Mensen begrijpen niet dat mensen zoals ik niet op kunnen boksen tegen mensen die in dollars betaald krijgen. Wij zijn geen zakenmannen of politici, maar simpele arbeiders die een leven proberen op te bouwen. Ik ben mijn nieuwe leven begonnen in de schulden, maar het lijkt niemand wat te kunnen schelen.”

Ook mensen die het financieel wat beter hebben getroffen, krijgen met heel wat druk te maken.

Nasim Mohammadi (26) werkt bij een kapper in Kabul en verdient omgerekend zo’n 74 euro per maand door het haar van de rijkere jongemannen van de stad te knippen en te stylen. Hij heeft de afgelopen jaren talloze bruidegommen en hun vrienden in zijn kappersstoel gekregen, en in tegenstelling tot Iwas kunnen ze daar zo 7000 afghani voor neertellen – waar Mohammadi zelf dus een maand voor moet werken.

Mohammadi, die zelf dit jaar ook trouwde, zegt dat de pandemie er veel aan heeft bijgedragen dat hij de kosten wat laag heeft weten te houden: hij mocht gewoon thuis trouwen. Toch was hij uiteindelijk bijna 4300 euro kwijt, wat hem met zijn huidige salaris jaren zal kosten om af te betalen. “Sinds ik getrouwd ben, geef ik elke maand mijn volledige loon uit om de trouwkosten terug te betalen.”

Als we in een andere kapperszaak in Kabul willen vragen hoeveel geld mannen er uitgeven voor hun bruiloftkapsels, grijpt een andere jongeman in. “Het zijn de vrouwen die het geld uitgeven, niet de mannen.”

Erg vrouwvriendelijk klonk de man die dat zei niet, maar dat nam niet weg dat we vaker hoorden dat de kosten vooral zo hoog worden doordat de bruid en haar familie zulke hoge eisen stellen.

Neelofar Rasouli vindt het niet zo gek dat er zulke bedragen in omgaan. Zij is de eigenaar van een van de meest exclusieve schoonheidssalons van Kabul, genaamd Neel.

Volgens Rasouli besteden bruiden die bij haar komen, afhankelijk van het seizoen, zo tussen de 100 en 320 euro aan haar en make-up. Als je daar nog andere dingen als huidverzorging, haarverf en manicures aan toevoegt, kunnen de kosten makkelijk oplopen tot ruim 800 euro.

Ze geeft toe dat dat veel geld is, maar dat komt volgens haar gewoon door de markt: er gaat nu eenmaal veel geld om in de trouwwereld en salons kunnen dat soort bedragen daarom makkelijk vragen. Dat maakt het weliswaar een dure grap, maar het is volgens Rasouli ook belangrijk om te beseffen dat het voor Afghaanse vrouwen erg belangrijk is om er goed uit te zien. Ze hebben er net zoveel recht op om er mooi uit te zien op hun bruiloft als iedere andere vrouw ter wereld.

Rasouli zegt dat ze niet zo’n vooraanstaande schoonheidsspecialist had kunnen zijn als ze lagere bedragen zou vragen. Ze gebruikt immers producten van topmerken – zoals Estée Lauder, Chanel, MAC en Huda Beauty – die ze vooral in Istanbul of Dubai moet kopen. Dat maakt het natuurlijk niet veel goedkoper.

Het kost best veel moeite en geduld om die producten hier te krijgen, zegt ze. “Ik kan er niet zelf heen gaan, maar moet steeds aan vrienden vragen om zoveel mogelijk mee te nemen als ze een reisje maken. Ik kan dit soort dingen niet gewoon bij een winkel om de hoek kopen.”

De gemeente Kabul kwam onlangs met maximumprijzen voor schoonheidssalons, maar die zijn volgens Rasouli niet bepaald realistisch. “Hoe gaan ze mij vertellen hoeveel ik mag vragen? Hebben ze enig idee wat het kost om die producten in Kabul te krijgen? Ik gebruik het beste en dat kost nu eenmaal geld.”

Hoewel ze bekritiseerd wordt dat schoonheid op zo’n manier nogal een obsessie wordt, vindt ze haar salon en de tweeëntwintig jonge vrouwen die er werken zelf juist een mooi voorbeeld van vrouwenemancipatie. “Deze vrouwen hebben een vak geleerd en werken in een van de zeldzame omgevingen zonder mannen, waarin ze helemaal zichzelf kunnen zijn. En net zo belangrijk: de meeste van hen zorgen in hun eentje voor het brood op de plank.” 

Nadima, een 37-jarige Afghaans-Canadese influencer, is het daarmee eens. Waar de een deze bruiloften als grote last voor de bruidegom ziet, ziet Nadima het als zeldzaam gelukkig moment voor Afghaanse vrouwen, omdat ze zich vaak niet genoeg op hun gemak voelen om in het openbaar zichzelf te zijn.

“Overmaat is altijd problematisch, het gaat tegen de islam in,” zegt ze. “Maar het is belangrijk om te onthouden dat zulke feesten dan momenten zijn waarop ze gelukkig kunnen zijn.”

Nadima, die tien maanden geleden naar Afghanistan verhuisde, zegt dat ze in eerste instantie enigszins werd afgeschrikt door hoe serieus bruiloften er worden genomen.

“Ik liet mijn tantes zien wat ik droeg op de bruiloft van mijn nicht, een leuke jurk die ik in Canada had gekocht, en ze schudden hun hoofd: ‘Nee, nee. Dat kan echt niet. Het is de bruiloft van je nicht, dus je moet wel opvallen. Kom, we gaan even winkelen.’”

Zo maakte ze kennis met de bruiloftsjurken van Kabul, die zo 500 euro kosten. Het overrompelde haar; ze kon zich niet voorstellen dat ze in Canada zoveel geld zou uitgeven voor een jurk die ze één keer zou dragen, maar haar tantes zaten de kledingrekken door te ploegen alsof ze dat elke week deden. Pas toen ze op de bruiloft aankwam en alle andere vrouwen zag, drong het tot haar door hoeveel dit voor vrouwen betekende.

“Het is het enige moment waarop ze zich mooi kunnen kleden, zoveel geld uit kunnen geven als ze maar willen en de hele nacht dansen zonder dat iemand er wat van zegt.”

Nadima vertelt dat zulke gebeurtenissen een belangrijke uitlaatklep vormen, omdat vrouwen niet zomaar even makkelijk overal heen kunnen reizen of zich net zo makkelijk kunnen vermaken als mannen. “Er zijn weinig andere plekken in dit land waar mannen en vrouwen zoveel gezamenlijke blijdschap ervaren – en daarom betekenen bruiloften zoveel.”

Sayed Jamal Hashemi is een 57-jarige bloemist uit Kabul. Zijn familie verzorgt al bijna veertig jaar bruiloftsboeketten. Hij is actief in een straat waarin veel bloemisten zitten, en is vanwege zijn ervaring de mesher (oudste) van de straat.

Hij vertelt dat mensen de afgelopen decennia steeds meer geld voor hun bruiloften uit zijn gaan geven. Ook heeft hij flink wat bruidegommen gezien die het moeilijk hebben. Toen er in 2015 een wet werd aangenomen om de kosten van bruiloften te beperken, steunde hij die maatregel, maar hij besefte al snel dat het eigenlijk weinig effect zou hebben. “Om zoiets effectief te maken moet het echt geïmplementeerd worden, maar er is geen bedrijf dat zich eraan houdt als de regering er niet op handhaaft,” zegt hij.

Hij vindt dat de hoge bedragen laten zien dat er een “buitensporige” cultuur in het land is ontstaan. Maar hij is nog steeds trots dat hij deel uitmaakt van de Afghaanse trouwwereld. “Ik ben erg blij dat onze business bestaat uit het creëren van vrolijke gezichten.”

Dit artikel verscheen oorspronkelijk bij VICE Arabië.

Volg VICE België en VICE Nederland ook op Instagram.