​Hoe je menstruatiecyclus je reactie op mdma beïnvloedt

Het aantal Britten dat sterft na xtc-gebruik is nog nooit zo hoog geweest. Een Brits rapport uit september 2015 laat zien dat het dodental in Engeland en Wales is gestegen van acht in 2013 naar vijftig in 2014. Op het Boomtown Festival stierven Deborah Jeffery en Lisa Williamson. In juni dit jaar overleed de zestienjarige Sky Nicol nadat ze vijf keer de dodelijke hoeveelheid geslikt had. Diezelfde maand legde de 22-jarige Stephanie Shevlin het loodje nadat ze xtc had gebruikt in nachtclub The Box in Crewe. Later die maand stierf ook de zeventienjarige Emily Lyon een xtc-dood tijdens de Red Bull Culture Clash in de O2-arena in Londen.

Deze tragische gevallen zijn slecht het topje van de ijsberg. Maar niemand heeft nog gewezen op het opmerkelijke feit dat de meerderheid van deze sterfgevallen jonge Britse vrouwen zijn.

Uit de Global Drugs Survey van 2016 blijkt dat het aantal Britse vrouwen dat na het uitgaan medische hulp nodig had de afgelopen drie jaar verviervoudigd is. Bovendien zijn vrouwen twee of drie keer meer geneigd dan mannen om dat soort hulp te zoeken. Dat kan geen toeval zijn. Waardoor wordt dit verschil veroorzaakt? Waarom lopen vrouwen zoveel meer risico?

Adam Winstock, directeur van de Global Drugs Survey, zegt dat vrouwen in de eerste plaats minder geneigd zijn om drugs bij een dealer te kopen. "Het is veel waarschijnlijker dat ze de drugs van mannen krijgen, en dus weten ze weinig over wat voor drugs het precies zijn," legt hij uit. "Het kan zijn dat ze nog nooit eerder gebruikt hebben. Het kan ook zo dat hun vriend of een willekeurige dude op een feest tegen ze zegt, 'hier, neem een halfje'. In een notendop komt het erop neer dat vrouwen te veel vertrouwen in mannen hebben als het op dosering aankomt. En die mannen baseren die dosering vaak op de hoeveelheid die ze zelf nemen en aankunnen."

Dat Britse vrouwen zoveel meer gebruiken dan vrouwen in andere landen maakt ze ook vatbaarder voor ongelukken. "De gemiddelde xtc-gebruiker in het VK gebruikt per keer meer mdma dan waar ook ter wereld," zegt Adam. "En we weten dat hoe meer je gebruikt, des te groter de kans dat je hulp nodig hebt, en des te groter de kans dat je je lichaam schade toebrengt."

Drugs worden ook steeds sterker. Een recent rapport van het Europees Waarnemingscentrum voor Drugs en Drugsverslaving (EWDD) stelt dat pillen in de jaren negentig en de jaren nul nog 50 tot 80 mg mdma bevatten, tegenover 125 mg nu. Ondertussen stromen er ook "superpillen" binnen uit de rest van Europa, met name uit Nederland, soms met de ongelofelijke hoeveelheid van 270 tot 340 mg mdma.

Als vrouwen door hun biologische samenstelling eerder nadelige effecten van mdma ervaren dan kan deze stijging in pillensterkte serieuze gevolgen hebben voor vrouwelijke gebruikers. Maar is dat zo? Lopen vrouwen biologisch gezien meer kans om slecht te gaan op drugs? Al het onderzoek over biologie, geslacht en mdma wijst momenteel in de richting van een duidelijk "Ja".

Fiona Measham, hoogleraar criminologie op de Universiteit van Durham, is zich bewust van het potentiële gevaar om als vrouw mdma te gebruiken. "Er zijn zorgen over de vrouwelijke metabolisering van mdma in combinatie met een laag lichaamsgewicht," zegt ze. "Als je een slanke, kleine, jonge vrouw bent, dan kun je niet zo veel aan als een grotere, zwaardere jongen of man die al jaren naar clubs gaat." Als je dit vergelijkt met de invloed van je lichaamsgewicht op hoeveel drank je aankunt, dan klinkt dat wel geloofwaardig. Maar er kunnen nog meer factoren van invloed zijn: deze studie toont aan dat xtc een grotere impact heeft op vrouwen dan op mannen van hetzelfde gewicht.

Maar dat is nog niet alles. Een van de grootste medische risico's bij xtc-gebruik is hyponatriëmie, een tekort aan natrium in het bloed. Dit zout is van cruciaal belang voor het goed functioneren van het zenuwstelsel, en een disbalans in het lichaam kan fataal zijn. Een verlaagd natriumgehalte leidt tot duizeligheid, misselijkheid, maagkrampen, en in het ergste geval tot coma en overlijden. Vruchtbare vrouwen lopen een groter risico omdat ze meer van het hormoon oestrogeen hebben. Oestrogeen speelt een sleutelrol in de verdeling van vocht over de cellen, wat de effecten van hyponatriëmie verergert.

Bijna negentig procent van de gevallen van hyponatriëmie door xtc-gebruik die in een periode van vijf jaar gemeld werden bij het California Poison Control System betroffen vrouwen. Toen wetenschappers in 2013 het bloed testten van bezoekers van Awakenings Festival, was bij 27,3 procent van de geteste vrouwen sprake van een milde hyponatriëmie, tegenover slechts drie procent van de mannen. De wetenschappers concludeerden dat dit waarschijnlijk komt door waar die vrouwen in hun menstruatiecyclus zaten toen ze die drugs innamen.

Vorig jaar publiceerden wetenschappers de resultaten van een onderzoek waarbij ze mdma gaven aan ratten. Ze gaven het aan vrouwtjes en aan mannetjes, en aan vrouwtjes en mannetjes waarbij de testikels en de eierstokken verwijderd waren. Ze ontdekten dat de drug het sterkste effect hadden op vrouwtjes waarbij het voortplantingssysteem intact was. "De hogere gevoeligheid van vrouwtjes kan verklaard worden door een toegenomen reactiviteit van het serotoninesysteem, wat komt door het effect van de hormonen in de eierstokken," aldus het rapport.

Ander onderzoek heeft aangetoond dat het effect van andere stimulerende middelen, zoals cocaïne, afhankelijk is van de vrouwelijke hormoonspiegel tijdens de menstruatiecyclus. Vlak voor de eisprong zijn vrouwen bijvoorbeeld gevoeliger voor amfetamines. Vrouwen reageren dus niet alleen anders op drugs dan mannen, maar de uitwerking is ook afhankelijk van of ze wel of niet ongesteld moeten worden.

Dit gaat veel verder dan de fysieke uitwerking. De psychologische effecten van mdma worden veel sterker ervaren door vrouwen. In 2001 concludeerde Matthias Liechti dat vrouwen eerder angstig worden van mdma en dat het effect van de drugs over het algemeen intenser voor ze is dan voor mannen. In 2002 stelde wetenschapster Suzanne Verheyden vast dat vrouwen een paar dagen na mdma-gebruik depressiever zijn dan mannen.

"Onze nieuwste data laten zien dat vrouwen veel meer geneigd zijn om te hallucineren en humeurig te worden, en dat ongeveer de helft van de vrouwen die na drugsgebruik bij de eerste hulp komen na twee weken nog steeds niet hersteld is," zegt Adam. "We moeten meer doen om mensen bewust te maken van de invloed van biologie op de effecten van drugs."

Het probleem is dat we maar weinig weten over de effecten van mdma op vrouwen omdat er zo weinig onderzoek naar drugs wordt gedaan. "Het is erg moeilijk om financiering te krijgen voor onderzoek naar drugs," zegt Measham. "De overheid zegt namelijk: 'Het is illegaal, en natuurlijk is het gevaarlijk, dus gebruik het niet.' Mensen financieren eerder kankeronderzoek dan iets voor mensen die uit genotszucht verboden middelen gebruiken."

En bij de studies die wel worden gedaan is er helaas maar weinig aandacht voor vrouwen. Volgens David Erritzøe, arts en post-doctoraal onderzoekers aan het Imperial College in London, zijn er twee redenen waarom vrouwen vaak niet worden betrokken bij moleculaire beeldvorming van drugs, wat de enige manier is om neurotransmitters in de hersenen te volgen. Ten eerste omdat er bij zwangere vrouwen een laag risico is op hersenschade bij de vrucht, en ten tweede vanwege hun ongesteldheid. "Als je vrouwen wil onderzoeken dan moet je extra proefpersonen hebben om vast te kunnen stellen wat de invloed is van hun menstruatiecyclus. Daarom kijken studies vaak alleen naar mannen," zei hij tegen Broadly. Paradoxaal genoeg is de reden waarom vrouwen onderzocht moeten worden ook de reden dat ze genegeerd worden. En dit is maar een onderdeel van een veel groter issue, namelijk het gebrek aan begrip van en onderzoek naar de gezondheid van vrouwen.

Deze informatie is wel van belang, want de levens van jonge vrouwen staan op het spel. Op de pagina over xtc op Talk to Frank wordt ook geen onderscheid gemaakt tussen mannen en vrouwen. Dancesafe heeft een rubriek voor vrouwen maar die zegt niets over de dosering. Je moet behoorlijk zoeken als je online iets wil lezen over vrouwen en drugs.

Anne-Marie Cockburn verloor haar vijftienjarige dochter Martha nadat ze een halve gram mdma — minstens twee keer zo veel als veilig is — gebruikte in haar slaapkamer. Sindsdien pleit ze ervoor om drugs uit de illegaliteit te halen en te laten produceren door medici en scheikundigen. "Na Martha's dood kwam ik erachter dat ze op Google had gezocht naar hoe ze veilig mdma moest gebruiken," zei ze. "Daarom zeg ik: 'ze wilde high worden, niet sterven.'" Helaas was de informatie die ze vond niet toereikend. En als ze al iets gevonden had over dosering dan was de genoemde hoeveelheid waarschijnlijk nog steeds veel te veel voor een jong meisje dat nog geen 45 kilo woog.

Danny Kushlick van Transform, een denktank die drugsoorlogen de wereld uit wil helpen, denkt er ongeveer hetzelfde over als Anne-Marie. "De overheid moet weten dat als je iets verbiedt, er dan geen transparantie meer is over wat er gebeurt," zegt hij. "Het creëert enorme gevaren die er anders niet zouden zijn. Het Ministerie van Volksgezondheid zegt niets over veilig drugsgebruik, maar dat zou het absoluut wel moeten doen."

In afwezigheid van onderzoek naar drugsgebruik en de menstruatiecyclus adviseert hij vrouwelijke gebruikers om het rustig aan te doen, zeker als het hun eerste keer is. "Neem een lage dosis, kijk hoe je daarop reageert. Als je regelmatig gebruikt, hou dan bij hoe mdma voelt op verschillende punten in je cyclus," zegt hij. Let bovendien goed op elkaar en deel je bevindingen met zoveel mogelijk mensen. Als de overheid het niet doet dan moeten we het zelf maar doen.

Adams advies is zinnig en makkelijk te onthouden: "Mannen, wees geen kalfje, neem een halfje. Vrouwen, denk om je hartje, neem een kwartje."

Het gaat er niet om of je voor of tegen drugs bent," zegt Anne-Marie. "Het gaat erom dat je voor het leven bent. Ik wil dat mensen niet doodgaan aan hun nieuwsgierigheid."