Parijs verkeert na de aanslagen van afgelopen vrijdag nog altijd in shock. Maar heel Europa is geraakt door het drama, en over de hele wereld komen mensen samen om hun steun aan Frankrijk te betuigen. Verschillende Europese VICE-kantoren vertellen hier hoe de inwoners van hun land meeleven met de Parijzenaren.

Doordat president François Hollande de noodtoestand heeft uitgeroepen, is het in Parijs nog tot 19 november verboden om een demonstratie te organiseren. Volgens de Franse krant Le Monde komt dat doordat de politie zich volledig moet kunnen richten op de veiligheid van de stad, en zich dus niet met het verloop van een demonstratie kan bezighouden. Volgens de Franse premier Manuel Valls wordt er maandag om elf uur 's ochtends overal in het land een minuut stilte gehouden, en worden gedurende de dag als eerbetoon aan de slachtoffers de vlaggen halfstok gehangen. In verschillende andere Franse steden is er maandagmiddag wel een stille demonstratie gepland.

Zaterdagavond kwamen meer dan tweeduizend mensen samen bij de Franse ambassade aan de Pariser Platz. Ze brachten bloemen, kaarsen en posters mee. In de ambassade tekenden onder andere president Joakim Gauck en bondskanselier Angela Merkel een condoleanceregister. Het plein achter de Brandenburger Tor werd de hele dag door bezocht door mensen die hun medeleven wilden betuigen, maar rond vier uur 's middags – toen de officiële solidariteitsmars van start zou gaan – werd het pas echt druk. Er waren ook veel Franse studenten aanwezig, waaronder een groep die een poster met de tekst "même pas peur," bij zich droeg. Toen het donker begon te worden werd de Brandenburger Tor verlicht in de kleuren van de Franse vlag. Terwijl de meeste mensen kwamen uit solidariteit met de Parijzenaren, probeerden een aantal bezoekers hun politieke agenda door te drukken. Zo droeg één man een typische AfD (Alternative für Deutschland)/Pegida-banner waarop stond dat Merkel moest vertrekken. Hij werd tegengehouden en weggestuurd door de politie. Tussen de bloemenzee werd ook een Duitse vlag met daarop "Merkel en Gauck, vinden jullie nog steeds dat islam vrede is?" en één man had een banner bij zich met de tekst "Islamophobia = Angst voor Islam, dat is wat ik heb". Rond half zeven kwamen er mensen Identitäre Bewegung aan, die vervolgens door antifascistische activisten werden weggejaagd.

Duizenden Fransen en Londenaren kwamen zaterdagavond in de binnenstad op Trafalgar Square samen onder de noemer "Don't touch our Paris, don't touch our France, don't touch our freedom." Voor Nelson's Column, onder een afdekzeil tegen de regen, projecteerden beamers de Franse vlag op de National Gallery. Londen heeft een grote en levendige Franse gemeenschap, en gedurende de dag werden er op Trafalgar Square verschillende wakes gehouden. Eerder op de avond waren leden van Britse geloofsgroepen, waaronder de Christian Muslim Forum en de Muslim Council of Britain samengekomen, terwijl ze blauwe, witte en rode bloemen droegen en kaarsen op de grond aanstaken die samen de woorden "We Are Paris" vormden.

Rond negen uur kwam er een grotere groep vooral jonge Fransen samen om het volkslied in de regen te zingen, waarna ze een minuut stilte hielden voor de slachtoffers. De stemming was soms luidruchtig, opstandig en bijna vrolijk. Op andere momenten was het stil en somber. Tegen het einde van de demonstratie stonden honderden mensen in een kringetje rond een jongen met een viool – er werd gesnotterd toen hij zijn optreden eindigde met een hartgrondige "Vive la France!"

Een minuut stilte om middernacht tijdens We Are Electric in het Klokgebouw in Eindhoven. Foto door Bart Heemskerk

In Nederland vond zaterdagavond een kleinschaliger samenkomst op de Dam plaats, en zondag een grotere protestmars die georganiseerd was door Amsterdamse moskeeën en synagogen. Daarnaast namen zaterdagavond talloze poppodia en clubs in Nederland een minuut stilte in acht voor de slachtoffers van de aanslag op Le Bataclan en die op de andere locaties in Parijs. Het VNPF, de branchevereniging van Nederlandse poppodia en festivals, had daar eerder op zaterdag toe opgeroepen.

"Ik was net bij het heropeningsfeest van 013 in Tilburg geweest, toen ik hoorde over het drama in Le Bataclan. Het was een avond van extremen," zegt de waarnemend voorzitter van de VNPF, Ed Dumrese. Veel mensen in de Nederlandse muzieksector kennen collega's die in Le Bataclan aanwezig waren op het moment van de aanslag. "Het was een directe aanval op onze manier van leven, op onze waarden. Muziek is vrijheid, en dat wilden we met de minuut stilte door het hele land laten zien." Volgens Dumrese heeft het initiatief ook navolging gekregen in Noorwegen en België.

Honderden mensen verzamelden zich zaterdag bij de Franse ambassade in Copenhagen om steun aan de slachtoffers en hun nabestaanden te betuigen. De ambassade ligt midden in de stad en werd bewaakt door zwaar bewapende agenten. Franse en Deense vlaggen hingen door het hele centrum halfstok.

Onder de steunbetuigers was ook minister-president Lars Løkke Rasmussen, die de ambassade bezocht. Denemarken heeft vrij recent nog te maken gehad met terrorisme in eigen land: in februari vonden er schietpartijen plaats bij een synagoge en bij een bijeenkomst over de vrijheid van meningsuiting.

De dertigjarige journalist Daniel Svarts ging samen met zijn partner en kind naar de ambassade om bloemen neer te leggen. "Ik ben hier gekomen om mijn steun aan Frankrijk te betuigen, en omdat ik denk dat de gebeurtenissen in Parijs een aanval op de hele westerse wereld vormen," vertelde hij. "Ik denk dat het belangrijk is dat we samen sterk staan en op deze manier een statement maken naar de andere kant." De bloemen, kaarsjes en kaarten bij de ambassade stapelden zich met de minuut op. Mensen knuffelden met elkaar of gingen in gesprek.

De Roemeense autoriteiten hebben als antwoord op de aanslagen in Frankrijk de veiligheidsmaatregelen rondom officiële Franse instellingen opgeschroeft. Er werden extra politiemensen naar de Franse ambassade van Boekarest gestuurd, waar de vlag halfstok ging. De straat waarin de ambassade ligt is door de politie voor 'onbepaalde tijd' afgesloten.

Buiten de ambassade staken honderden Roemenen en Fransen kaarsen aan, en er werden bloemenkransen neergelegd om de slachtoffers te herdenken. Het concoleanceboek binnen is al door duizenden mensen getekend, veel van de ondertekenaars citeren het Franse motto van vrijheid, gelijkheid en broederschap.

Zaterdagochtend gingen alle Italiaanse media over de gebeurtenissen in buurland Frankrijk, de reguliere programmering van radio en televisie kwam stil te liggen. De krantenkoppen waren over het algemeen gedragen en respectvol, met uitzondering van de rechtse krant Libero: die knalde de woorden "Bastardi Islamici" op de voorpagina. Door het hele land werden er demonstraties aangekondigd, en zaterdag werden er al sinds de vroege ochtend bloemen en brieven neergelegd bij de Franse ambassade in Rome. Mensen droegen bordjes en spandoeken met de tekst "Je suis Français", of "Aujourd'hui je suis Parisien." Op Piazza del Popolo in Rome werd er een speciale wake gehouden, waarvoor de al beveiliging enorm was in de aanloop naar de start van het heilig jaar 2015, het 'Jubileum van Barmhartigheid'. Op zaterdag was de hashtag #stopGiubileo trending op Twitter, omdat veel Italianen bang zijn dat dit een makkelijk doelwit zou zijn voor een eventuele terroristische aanslag in Rome. In de andere grote Italiaanse steden waren vergelijkbare samenkomsten, onder andere bij het Franse consulaat in Milaan.

Bij de grootste demonstratie van Spanje waren ongeveer vijfhonderd mensen op de been. Die werd gehouden op Rambla del Raval, een grote straat midden in Barcelona. Net als in de rest van de stad was er veel politie aanwezig. Deelnemers droegen borden bij zich met teksten als "Wij zijn Parijs" en "Stop de bommen". "De aanslagen in Parijs zijn aanslagen tegen de mensheid en we verwerpen deze daden dan ook ten zeerste," zegt Muhammad Iqbal, de organisator van de demonstratie en lid van het Islamitisch centrum Camino de la Paz (Weg naar de vrede). "Het is tegen ons gericht. Het doden van onschuldige mensen is op geen enkele manier goed te praten. Wij zijn ook slachtoffers." Iedereen die zijn hart wilde luchten kreeg de mogelijkheid om zich tot de menigte te richten. Een vrouw in een hijab riep: "De koran schrijft voor dat het vermoorden van een persoon gelijk staat aan het vermoorden van de gehele mensheid."