FYI.

This story is over 5 years old.

A Few Impressions

We vroegen James Franco om The Great Gatsby te recenseren

Critici zeuren dat de film niet trouw is gebleven aan het boek, maar James vindt dat geen probleem. Regisseur Baz Luhrmann weet perfect te heen en weer te varen tussen het klassieke origineel en de moderne maatschappij.

Beeld door Courtney Nicholas

De uitdaging die Baz Luhrmann te wachten stond toen hij The Great Gatsby ging verfilmen was vrijwel gelijk aan die van Walter Salles toen hij hetzelfde deed met On the Road: hoe blijf je trouw aan het beschreven tijdperk terwijl je nog steeds de rauwheid van de originele tekst behoudt? Salles heeft het goed voor elkaar gekregen om Amerika’s sfeer van de jaren vijftig neer te zetten, maar je zou kunnen zeggen dat zijn versies van Dean en Sal niet genoeg ambitie of levensdrang hadden.

Advertentie

Er is een oud gezegde dat stelt dat een goed boek zorgt voor een slechte film, terwijl een paperback van een broodschrijver zoals The Godfather het geweldig doet op het witte doek. Maar deze wijsheid is afgeleid van het idee dat een goed boek goed is door hoe het geschreven is, en dat deze magie verloren gaat als dat niet op de juiste manier wordt overgebracht. En zoals zo’n beetje iedere criticus al heeft gezegd – en ze hebben gelijk – is dat The Great Gatsby geweldig is vanwege Fitzgeralds proza. We laten de klassiekers met zo veel wegkomen omdat we van haar personages houden. Maar als een oud verhaal voor een film nieuw leven in krijgt geblazen moet het heden-verledenprobleem worden rechtgezet. Dit gebrek was geen gevolg van iets wat miste in de acteurs of de algemene richting van de film, maar meer het resultaat van de verstreken tijd, van het feit dat het boek een klassieker is.

Toen hij Gatsby aanpaste voor het witte doek waren de grootste vragen voor Baz Luhrmann: zal het werken? En, zoals bij Romeo + Juliet, hoe laat ik dit oudere materiaal tot leven komen binnen een nieuw medium voor een modern publiek? En op een of andere manier wist Luhrmann trouw te blijven aan de originele tekst en aan zijn publiek van tijdgenoten. De jazz van de jaren twintig was rauw en gevaarlijk, maar als Luhrmann die muziek had gebruikt, zou het rechtstreeks het museum in kunnen; irrelevant voor zowel mainstream als de hogere cultuur, omdat ze al wisten wat er zou gaan komen. Er zijn bezwaren geweest tegen zijn gebruik van 3D, maar dat is gewoon een non-issue. Het werkt, en het leidt niet af, maar laat ook niks nieuws zien. Je kijkt er naar omdat je dat wilt, en omdat het leuk is om te zien.

Advertentie

De critici die de film hebben afgemaakt omdat het niet trouw is aan het boek zijn hypocrieten. Deze personen verdienen hun geld door teksten te interpreteren en te bekritiseren zodat ze verschillende theorieën kunnen ontwikkelen of om gewoon een inkomen te vergaren. De film van Luhrmann is zijn interpretatie van een tekst, of zijn kritiek, zo je wil. Zou iemand bezwaar hebben tegen een productie van Hamlet in de ruimte? Blijkbaar niet zo veel als dat ze bezwaar hebben tegen de aanpassing van Gatsby. Misschien is het omdat Gatsby niet zozeer gaat om de tijd en de plaats, terwijl het Shakespeare naar mijn idee meer gaat om universele ideeën, idealen en gevoelens. Luhrmann moest nieuw leven blazen in de eendagsvliegen en de sfeer van de jaren twintig en dat is precies wat hij voor elkaar heeft gekregen.

Een film vertrouwt natuurlijk op een fundamenteel andere manier dan een boek op de directe spanning. En buiten de zeer cineastische teksten om moeten films die zijn afgeleid van literaire bronnen zich aan meer regels houden. Zodra Gatsby’s missie om Daisy terug te winnen is geslaagd, verliest het verhaal vaart. Hun relatie boeit ons niet zo veel als Gatsby’s overdreven inspanning om in sociale en economische kringen te stijgen, alleen maar om haar terug te krijgen. En dit is een universeel en zelden bereikt doel, dat vandaag nog steeds relevant is. Het verlangen van Gatsby wordt tentoongesteld als die van een 16-jarig jongetje: niet alleen wil hij Daisy terugwinnen, hij wil controle hebben over haar emoties. Het doet me denken aan mijn relaties op de middelbare school, waar ik vriendinnetjes martelde met het feit dat ze door andere jongens waren gevingerd in het eerste jaar. We zijn geobsedeerd met zijn obsessie, maar worden niet significant bewogen als hij zijn doel bereikt heeft.

Een ander nadeel van Nicks obsessie met Gatsby, waardoor hij zijn toevlucht moet nemen tot het therapeutisch schrijven over hun vriendschap, is dat het in essentie hun vriendschap zo veel beter maakt. Hoe lang kenden ze elkaar nou eigenlijk? Ze waren toch niet zo heel close? En waarom wordt Nick zo aangetrokken door de grootsheid van Gatsby? Omdat hij veel verdachte dealtjes had en veel geld verdiende? Omdat hij verliefd was op een vrouw? Omdat hij de hele tijd “old sport” zei en charmant was? Was hij verliefd op Gatsby? Fitzgerald heeft zo veel redenen om geobsedeerd te zijn met Gastby-achtige karakters in zijn privéleven (Monroe Stahr smelt zaken en romantische obsessie ook samen in The Love of the Last Tycoon), voornamelijk omdat Fitzgerald pas met Zelda kon trouwen toen hij een literair succes was. Maar Nick heeft buiten de actie om maar weinig persoonlijk aandeel in het verhaal, en om hem in een inrichting te plaatsen verhoogt dit aandeel en maakt het zijn obsessie met Gatsby zelfs nog ingewikkelder. Maar misschien is de redenering van Luhrmann dat dit soort verwarring interessant is, en wie kan hem daar ongelijk in geven. Of misschien hield hij gewoon van Gatsby en als ze gewoon zij aan zij verder konden leven, net als Leo en Tobey in het echte leven doen, zou alles koek en ei zijn geweest. Dat klinkt ook daadwerkelijk als een goede film, trouwens. Maar ik denk dat die al bestaat – het is een serie genaamd Entourage.

Uiteindelijk zorgde Luhrmann dat het werkte, en dat is wat telt. De film was een geheel. We keken naar het verhaal, we voelden dingen, we werden getransporteerd en we waren geëngageerd.

Wil je de recensie van James liever in het Engels lezen? Klik dan hier.