Hoe het feest in Rio de Janeiro omsloeg in een gewelddadig conflict

Na alle protesten in Rio de Janeiro van de afgelopen maand, ging op 20 juni een half miljoen mensen de straat op om te vieren dat de tarieven voor het openbaar vervoer verlaagd waren. Maar de feeststemming in Rio was van korte duur. Burgers en politie raakten verwikkeld in een van de meest gewelddadige en chaotische confrontaties van die maand. Politie-agenten en het befaamde gepantserde voertuig, ook wel caveirão (grote schedel) genoemd, sloegen de demonstranten neer tot diep in de nacht.

De avond begon rustig. Demonstranten gingen via Presidente Vargas Avenua richting het stadhuis. In eerste instantie was het een vreedzaam proces waar families, ouderen en kinderen bij aanwezig waren. Maar het nam snel een agressieve wending. Vlakbij het stadhuis sloten rechtse partijleden zich bij de demonstratie aan. Zij provoceerden de menigte. Er ontstond onrust. De politie probeerde de onrust gelijk de kop in te drukken. Agenten omsingelden de menigte en ze werden al snel versterkt door politie te paard en het gepantserde voertuig.

Daarop bekogelden een paar demonstranten de agenten met vuurwerk. De politie spoot met traangas en de politie te paard probeerde de mensen uit elkaar te drijven. Het gepantserde voertuig ondersteunde en beschermde de agenten die door bleven gaan met het gooien van busjes traangas. Een paar mensen renden weg in verschillende richtingen, en sommigen bleven stenen en vuurwerk naar de politie gooien.

De politie ging nu richting de feestvierders op Presidente Vargas Avenua. Ik voegde mij bij de cavalerie met andere journalisten. De chaos was extreem. Verkeersborden werden gebroken, metalen palen werden uit de grond getrokken, en de bushalte werd volledig geruïneerd. De Terrirao do Samba, een beroemd concertpodium, werd in vlammen gezet. Sommige demonstranten hadden hier hun toevlucht gezocht toen zij probeerden te ontsnappen aan de politie. Ze hadden de boel in de fik gezet. Toen brandweermannen het vuur gedoofd hadden was de toegang vrij en vervolgden we onze weg.

Een typisch verhaal dat de situatie goed illustreert. Twee kinderen werden aangehouden door de politie omdat ze vloeistof bij zich hadden. Ze verklaarden dat dit schmink was om hun gezicht groen en geel te verven. Desondanks werden er pistolen op ze gericht en werden ze tegen de grond gedrukt. Een paar mensen probeerden met de agenten te praten om hen te vragen om de kinderen vrij te laten, maar toen liepen de emoties hoog op. Een van de agenten begon tegen de menigte te schreeuwen dat iedereen met een masker op deze af moest doen, anders zouden zij gearresteerd worden. Maar niemand had een masker op! Een man zei, “Kolonel, u gebruikt vast een metafoor. U vraagt ons om onze sociale maskers af te doen.” Een aantal mensen lachten. De sfeer werd wat relaxter. Na veel aandringen besloot de politie de twee kinderen toch maar niet te arresteren voor het bezit van gezichtsverf. De menigte scandeerde: “De mensen die verenigd zijn, zullen nooit verslagen worden.” Hierop gooide een van de agenten nog snel even een busje traangas naar de menigte.

Deze actie van de politie—het gooien van traangasbusjes naar mensen die vieren dat twee onrechtmatige arrestaties waren voorkomen—was typerend voor deze avond. Ik liep naar Cinelandia, een plein in het stadscentrum. Daar zaten mensen op de trappen van het gemeentetheater en op bankjes in het park. Nog steeds reed het gepantserde voertuig rond om traangas te spuiten. Af en toe verlieten de agenten de voertuigen om busjes traangas in de menigte te gooien. Mensen werden opstandiger, en na een discussie met de politie begonnen ze met stenen te gooien. Meer schoten en bommen dwongen ons om weer te vluchten.

We werden omringd door agressieve agenten. We konden geen kant op! De mensen die probeerden weg te rennen werden bekogeld met rubberkogels. Degenen die niet bewogen werden bedwelmd door traangas. Het was onmogelijk om terug te gaan naar Cinelandia of om een andere route te nemen naar aangrenzende buurten.

Om uit de vuurlinie te blijven, vluchtten de inmiddels ranzige en vermoeide demonstranten naar een benzinestation. Maar af en toe kwam er politie langs, en zij gooiden traangasbommen.

De hoestende en kotsende menigte was omsingeld door politie en had geen idee waar ze heen moesten. Een meisje kon het niet meer aan en vertrok. Een paar minuten later kwam ze terug. Haar buik was verwond door de rubberkogels die zich een weg door haar kleren hadden gebrand. Even daarna besloot ik het er maar op te wagen en vluchtte ik weg.

Ik was geshockeerd door de hoeveelheid geweld tegen de demonstranten. De confrontaties waren toegenomen de afgelopen weken, maar het gevoel van onrecht, waar de demonstraties uit waren ontstaan, was veranderd in haat. Ik heb veel mensen horen zeggen dat zij altijd tegen vandalisme en geweld waren, maar na weken van geweld door toedoen van de politie, waren ze van gedachten veranderd.