Waarom gehoorbescherming verplicht zou moeten zijn in clubs en bij concerten

Dit artikel verscheen eerder op Noisey, het muziekplatform van VICE.

Muziek is een belangrijk onderdeel van mijn leven: ik ga vaak naar concerten en van een nachtje feesten ben ik ook niet vies. Helaas betekent dat ook vaak dat mijn trommelvliezen het een en ander moeten doorstaan, en laat ik nou net mijn oordoppen soms vergeten. Zo erg is dat nou ook weer niet, toch? Ik zou nieuwe kunnen kopen, uit zo’n automaat, maar die goedkope dingen zijn irritant en bovendien raak ik ze daarna toch weer kwijt. Tegen beter weten in negeer ik de pijn. Als ik later in bed lig, kan ik niet slapen door het gepiep in mijn oor.

Ik heb tot nu toe veel geluk gehad: de piep verdween weer. Daarom denk ik vaak dat ik het de dag daarop wel weer kan proberen zonder gehoorbescherming, met wéér een piep in mijn oor aan het eind van de nacht. Met wat pech is die de volgende ochtend niet verdwenen en elke ochtend die daarop volgt ook niet.

Volgens de Nationale Hoorstichting hebben in Nederland twee miljoen mensen tinnitus: een vorm van gehoorschade waarbij je continu een geluid waarneemt dat niet afkomstig is van een externe bron. Met andere woorden: alleen jij hoort het geluid. In het geval dat de schade wordt opgelopen door lawaai is er sprake van subjectieve tinnitus. Dit kan door in één keer een flinke bonk geluid waar te nemen, maar het ontstaat meestal door langdurige blootstelling aan te hard geluid. Maar wat is te hard en wat is langdurig?

“Bij elke drie decibel (dB) wordt de maximaal te verdragen blootstelling aan geluid gehalveerd,” vertelt audicien Mehdi El-Kebir van BeterHoren Amsterdam mij. “Een mens kan maximaal acht uur worden blootgesteld aan 85 dB. In een club worden mensen blootgesteld aan zo’n 100 dB, bij een concert aan 120 dB. Tel maar op hoelang je daar zonder gehoorbescherming kan rondlopen. Niet veel langer dan een uurtje.” Even ter vergelijking: een gesprek op normaal geluidsniveau is 60 dB.

Eigenlijk is het daarom maar raar dat gehoorbescherming niet verplicht is in clubs en concertzalen. Natuurlijk zie je vaak automaten met oordopjes hangen, maar die kosten je drie euro. Het gaat dan ook niet zo zeer om het aanbod van oordoppen. Er lijkt een lakse houding te bestaan vanuit zowel het publiek als venues wanneer het op gehoorbescherming aankomt. Met als gevolg dat er veel mensen met subjectieve tinnitus naar huis gaan. Ook de mensen die ervoor zorgen dat het publiek een fijne avond heeft: dj’s, muzikanten, barpersoneel, producenten, licht- en geluidstechnici. Op de website van de Hearing Health Foundation spreken meerdere muzikanten zich dan ook uit over tinnitus.

“Gehoorbescherming is verplicht voor de medewerkers hier. Werkgevers horen dat ook aan te bieden aan werknemers die langdurig in een omgeving werken waar het geluid luider dan 85 dB is,” vertelt preventiemedewerker Tycho Dammers van de Melkweg. Of hij het verplichten van gehoorbescherming onder publiek dan ook effectief vindt? “Ik denk dat bewustwording van gehoorschade die je bij concerten kunt oplopen belangrijker is dan het verplichten van gehoorbescherming. Als die bewustwording er eenmaal is, zal dat er namelijk uiteindelijk wel toe leiden dat het verplicht wordt. Denk bijvoorbeeld aan autogordels. Niemand vindt het tegenwoordig nog raar dat die verplicht zijn, omdat we weten dat ze in het geval van een ongeluk levens kunnen redden. Als mensen weten dat ze tinnitus kunnen oplopen door zich in luide omgevingen zonder gehoorbescherming te begeven, zullen ze de waarde van oordoppen gaan inzien.”

Subjectieve tinnitus is niet alleen op zichzelf vervelend, ook op andere vlakken kan het behoorlijk hinderlijk zijn. Die constante piep, ruis of brom kan het lastig maken om je aandacht te richten op je werk of studie. In 2016 verscheen er een artikel op Noisey over hoe het is om te leven met tinnitus. Daaruit blijkt dat het een hoop aanpassingsvermogen vergt om met die schade om te gaan.

Een vraag in de rondte onder mijn facebookvrienden resulteert in (tot mijn schrik veel) vergelijkbare verhalen. Zo was een van mijn vrienden, Tijmen, in een technoclub in Duitsland: “Ik heb daar de hele nacht gedanst, maar toen was het nog niet zo erg,” zegt hij. “Alleen werd het door geen of slechte gehoorbescherming te dragen steeds erger. Inmiddels overstemt de tinnitus andere geluiden.” Weer andere vrienden zeggen dat ze altijd oordoppen meedragen sinds ze last hebben van tinnitus. Diantha: “Sindsdien wordt de piep eigenlijk per concert waar ik heen ga harder en heb ik werkelijk altijd oordoppen bij me, dus dat is wel echt heel erg irritant.”

Een onderzoek uit 2014 onder 943 Nederlandse studenten toonde aan dat 10 procent van de ondervraagden permanente gehoorschade heeft opgelopen door het luisteren naar harde muziek via mp3-spelers, of in clubs en concertzalen. In vergelijking met de rest van de ondervraagden ervaarden zij naast dagelijkse belemmeringen ook vaker depressieve gevoelens. In hetzelfde onderzoek werd aangetoond dat het dragen van gehoorbescherming bij studenten na het oplopen van permanente gehoorschade die depressieve gevoelens verminderde. Voor de onderzoekers zou dat alleen al een goede reden zijn om mensen zonder permanente gehoorschade gehoorbescherming te laten dragen.

Ook goed om te weten: als je eenmaal subjectieve tinnitus hebt opgelopen, is dit niet altijd te verhelpen. Karin Kors, audicien bij BeterHoren Amsterdam, zegt: “Er bestaat therapie tegen tinnitus, maar die werkt niet voor iedereen. Dat heeft te maken met de frequentie van het geluid die een tinnituspatiënt ervaart. Als die net afwijkt van een bepaalde frequentie, kan er geen tegenfrequentie worden geplaatst en kom je nooit van het geluid af. Je zult er dan mee moeten leren leven.” Overigens is die therapie ook niet iets wat je wil ondergaan. De kosten ervan kunnen oplopen tot drieduizend euro. En je zorgverzekeraar vergoedt dat niet.

Is het niet gewoon veel makkelijker om het volume in de zalen een tikkie zachter te zetten? Kors: “Geluid bestaat uit trillingen die door de ruimte worden gekaatst via bijvoorbeeld muren. Als de muziek zachter zou staan, horen de mensen elkaar heel duidelijk praten. Doordat al die trillingen door de ruimte worden gekaatst, komt geluid steeds luider binnen. De hele menigte gaat daardoor onbewust steeds harder praten om elkaar nog te kunnen verstaan. Het gevolg is dat het geroezemoes uiteindelijk de muziek overstemt. De beleving van een concert wordt daardoor natuurlijk minder leuk.”

Is het betuttelend om als concertzaal of club gehoorbescherming te verplichten? Nee. Want langdurige blootstelling aan hard geluid kan je gehoor echt verzieken. We worden gewoon allemaal doof. Bovendien maakt tinnitus het er allemaal niet makkelijker op: het kan zorgen voor concentratieproblemen, depressieve gevoelens en je moet je leven zodanig aanpassen dat het verdraagzaam wordt om met dat eeuwig klinkende geluid om te gaan. Dus: zo moeilijk is het niet. Laat alle concertzalen en clubs in Nederland voortaan gewoon een bak met piepschuimen oordopjes neerzetten bij de garderobe en bar, dan is er in elk geval iets dat bescherming biedt. Of beter: laat ze een goede deal sluiten met een audicien, zodat er ook gratis gehoorbescherming komt die geluid nét wat beter filtert. En voeg informatie over gehoorschade toe aan je regelement, dan weet iedereen waar ze het voor doen.