De rechtbank besliste gisteren dat je officieel ook iets anders dan man of vrouw kan zijn

De rechtbank in Limburg besliste gisteren voor het eerst in de Nederlandse geschiedenis dat iemand niet per se als man of vrouw geregistreerd hoeft te staan. Een genderneutrale inwoner van Roermond had de zaak aangespannen. Bij de persoon in kwestie kon bij de geboorte het geslacht niet worden vastgesteld, maar toch werd-ie geregistreerd als man. Tijdens de puberteit vonden een aantal operaties plaats die voor een lichamelijke transitie naar het vrouwelijke geslacht zorgden, maar ook daarbij voelde deze persoon zich niet goed.

Om zich officieel als genderneutraal te kunnen registreren volgde een gang naar de rechter. Hoewel de Hoge Raad in 2007 nog besliste dat de tijd niet rijp was voor het officieel erkennen van een derde gender, vindt de rechtbank nu dat het nu, in 2018, eindelijk wel tijd is om te erkennen dat er meer dan twee genders bestaan. Daarom komt op de geboorteakte van de Roermonder in kwestie nu te staan: “geslacht is niet kunnen worden vastgesteld.” In het paspoort kan dat nog niet, omdat daarvoor de wet moet worden aangepast. Volgens de rechtbank is de wetgever (de Tweede Kamer) nu aan zet.

De uitspraak is een belangrijke stap in de erkenning van transgenderrechten in Nederland. Daarom belden we met Brand Berghouwer, voorzitter van het Transgender Netwerk Nederland, om te vragen of bij hem gisteren de vlag uitging.

VICE: Hoi Brand, groot nieuws. Waarom komt deze uitspraak eigenlijk nu pas?
Brand: Dat komt omdat de verandering van geslacht in de geboorteakte nog niet zo lang geleden is. Die wet is er in Nederland in 2014 gekomen. De evaluatie van die wet wordt nu pas doorgenomen. Een van de pijnpunten daarin is dat mensen die zich niet identificeren met een M of een V, nog steeds niet erkend werden. Daarnaast zit onze wetgeving nogal ingewikkeld in elkaar op vlak van genderneutraliteit. We hebben een wet voor personen met een intersekse conditie en een voor transgenderpersonen. Intersekse personen moeten nog naar de rechter, terwijl transgenders hun genderregistratie kunnen aanpassen in het gemeentehuis. Dat is heel gek, het zou veel logischer zijn als je één wet hebt voor iedereen die iets wil wijzigen aan hun geregistreerde geslacht.

Waarom maakt de wet daar dan een verschil in?
Dat is zo gegroeid. Bij intersekse personen is het geslacht bij de geboorte fout vastgesteld door een dokter. Dan wordt de geboorteakte vervangen in het systeem. Bij transgenderpersonen zegt de wetgever dat de dokter het wel goed heeft gezien, alleen bleek later dat de genderidentiteit van de persoon niet overeenkomt met wat er op de geboorteakte staat. Dan mag het in de systemen aangepast worden maar de foute geboorteakte wordt wel bijgehouden in de systemen.

Is de mogelijkheid om een derde gender te kunnen registreren iets dat hoog op jullie agenda stond?
Ja, maar wat nog hoger bij ons op de agenda staat is de hele genderregistratie afschaffen, want dan zijn we van alle ellende af. Wij weten dat er heel veel mensen zijn die zich in geen van beide opties thuisvoelen en dus het liefst niet geregistreerd willen worden, of die een “X” op hun paspoort willen zien bij hun geslacht. Maar daar schuilt het gevaar in dat je weer een categorie creëert die je kan discrimineren. Ik heb er dus een gemengd gevoel bij. Waarvoor gebruikt een overheid die registratie eigenlijk? Ik kan daar geen enkel zinnig antwoord op bedenken. Maar aangezien we daar nog heel ver vanaf staan betekent het ook wel iets dat mensen hun geslacht nu wel kunnen laten wegstrepen en veranderen naar “onbepaald geslacht”, een derde categorie.

Maar dit is dus wel een hele stap vooruit wat betreft de transgenderrechten in Nederland?
Ja, dat wel. Dit is een hele mooie tussenstap die voor heel veel mensen een uitkomst is. Er komt zo meer ruimte voor iedereen om te kunnen zijn wie ze willen zijn. De rechter geeft nu eindelijk toe dat het op vlak van mensenrechten een schending is. Dat is een grote vooruitgang. Tegelijkertijd moet de wetgever aan de slag en op die weg zitten nog wel wat hobbels en gaten.

Over welke hobbels heb je het dan?
De wetgever vindt het lastig om af te stappen van een binair registratiemodel. Daarvoor moeten heel veel computersystemen aangepast worden en moeten mensen buiten die twee hokjes kunnen denken. Dat levert een heleboel hobbels op. Je denkt dat het iets is wat je gemakkelijk aan kunt passen, maar in de praktijk valt dat toch tegen.

Bedankt Brand!