Vier mensen die besloten om geen kinderen te krijgen vertellen waarom

Of je nu ongewenst kinderloos bent of bewust kindervrij wegens klimaatverandering of een rits andere redenen: eigenlijk zou je nooit hoeven toelichten waarom je geen kroost op de wereld zal zetten. Maar in de praktijk ligt dat anders. Er wordt nog te vaak van uitgegaan dat je als vrouw ook automatisch maar moeder (in spé) bent – waardoor de vraag meestal is wanneer (en niet of) je nou van plan bent je voort te planten.

Ook ik heb de magische leeftijdsgrens bereikt waarop collega’s tijdens een vrimibo grappend informeren naar mijn “rammelende” eierstokken en “tikkende” biologische klok (een term die in 1978 werd bedacht door een mannelijke columnist en impliceert dat alleen de vruchtbaarheid van vrouwen vermindert met de jaren). Van vriendinnen met nageslacht krijg ik te horen dat “het moederinstinct nog wel komt” (een fabeltje), “kinderen betekenis geven aan je leven”, “ze echt leuk zijn, vooral als je ze zelf hebt” of ik krijg de anders-krijg-je-er-spijt-van-kaart toegespeeld. (Hoewel er ook moeders zijn die spijt krijgen van het ouderschap.)

We vroegen drie vrouwen en één persoon, die geen kinderen willen of kunnen krijgen, naar het moment dat ze daar achter kwamen, hoe hun leven eruit ziet, en hoe ze omgaan met de sociale norm dat ‘iedere vrouw moeder moet zijn’.

Ik had nooit gedacht dat ik geen moeder zou worden; mijn kinderwens is altijd heel sterk geweest. Maar toen ik een paar jaar geleden hoorde dat ik een hersentumor heb, besloot ik dat het voor mij niet te doen is. Ik kán wel kinderen krijgen, maar door een aantal mentale en fysieke redenen, wil ik ze niet.

Mijn beslissing om geen kinderen te krijgen was de moeilijkste keuze van mijn leven. Ik zag mezelf altijd al als moeder, met of zonder partner. Mijn toekomstplan was om de opleiding bouwkunde te doen en daarna een gezin te stichten. Maar, hoewel ik erover in ontkenning leefde, wist ik al een tijdje dat ik niet oud zou worden. En toen ik het op een gegeven moment met mijn chirurg had over kinderen krijgen, besefte ik dat ik nooit in de ogen van mijn kinderen zou kunnen kijken met de wetenschap dat ik te vroeg ga overlijden.

De keuze om geen moeder te worden bracht heel veel verdriet met zich mee. Maar het voelde ergens ook als een opluchting; de onzekerheid was over. Ik wist meteen dat het de juiste beslissing was en sindsdien heb ik er nooit over getwijfeld, wat me een bepaalde rust geeft.

Hoewel ik er vrede mee heb, neemt het niet weg dat ik er nog verdrietig om kan zijn. Het is pijnlijk om leeftijdgenoten kinderen te zien krijgen – maar het maakt me ook gelukkig en ik ben altijd blij voor ze, omdat ik weet hoe groot zo'n kinderwens kan zijn.

Met sociale druk en verwachtingen heb ik momenteel niet veel te maken, misschien omdat ik nu single ben. Maar ik moet mijn beslissing wel regelmatig verantwoorden of uitleggen. Ik vind niet dat dat hoeft: het is mijn lijf, mijn keuze. Wanneer ik er soms voor kies om het uit te leggen, heb ik ongeveer vijftig procent kans op begrip. Mensen begrijpen het vaak niet, omdat ze niet aan me kunnen zien dat ik ziek ben: ik lijk gezond, ben altijd opgewekt en doe zoveel als ik kan. Dat maakt dat mensen mijn verhaal vaak niet geloven. Maar ik vertik het om de rest van mijn leven te laten verpesten door het verdriet en ben trots op mijn keuze.

Ik vind het onethisch om me, anno 2018, voort te planten. Het is niet zozeer dat ik geen kind wil: in theorie heb ik een kinderwens, maar ik kies ervoor daar niet aan toe te geven. Ik zou gewoon niet aan mijn kind kunnen verantwoorden waarom ik ouder ben geworden, terwijl ik wist dat de aarde op het punt stond in vlammen op te gaan.

Soms kom ik een kind tegen dat ik ontzettend leuk en schattig vind. Vroeger vond ik dat heel verwarrend, omdat het niet strookte met mijn ethische bezwaren. Maar sinds ik heb ingezien dat deze bezwaren en een geromantiseerde kinderwens naast elkaar kunnen bestaan, ben ik er oké mee. In een ideale wereld zie ik de schoonheid van kinderen krijgen absoluut in. Ik ben zelf ook ooit zwanger geweest. Hoewel het gebeurde op een ontzettend ongelukkig moment, was het een van de bijzonderste ervaringen in m’n leven.

We leven op een planeet die, volgens mij, niet heel lang meer sustainable is. De maatschappelijke leefomstandigheden zullen er niet leuker op worden als de zeespiegel begint te stijgen, de lager gelegen landen vollopen, mensen hun land moeten ontvluchten vanwege onleefbare omstandigheden, en er klimaatoorlogen uitbreken. En wat sociale verhoudingen betreft denk ik dat mijn Noord-Europese en potentieel witte kind expliciet zal bijdragen aan de bestaande ongelijkheid in de wereld; alleen al voor mijn zwangerschap zullen elders anderen uitgebuit worden.

Enerzijds vind ik het zinloos om de mensheid als soort te laten overleven. Als soort zijn we gewoon niet zo leuk en kunnen we er prima langzaam mee stoppen. Anderzijds vind ik het heel waardevol om mezelf in te zetten voor mijn gemeenschap, bijvoorbeeld door mijn sekswerkactivisme, en de sekspositieve en queer scene. Ik kom uit een seculier gezin en ben best individualistisch opgevoed – maar juist onderdeel zijn van een groter geheel, en met een groep werken naar een gezamenlijk doel, maakt dat ik zingeving ervaar. Voor mij is het verrijkend om daarin te investeren, in plaats van in een eigen gezin.

Onlangs heb ik de mogelijkheden voor sterilisatie onderzocht. Mijn huisarts reageerde begripvol en verwees me door naar een gynaecoloog. Maar omdat ik niet genoeg duidelijke antwoorden kon vinden over de mogelijke langetermijneffecten die de ingreep op je lijf, libido en emotionele gesteldheid kan hebben, besloot ik er uiteindelijk van af te zien. Ik wil mijn lichaam in volle glorie kunnen ervaren. En zolang niemand kan uitsluiten dat ik er last van kan krijgen, is het best een risico om in zo’n vitaal orgaan te knippen.

Een jaar geleden heb ik ervoor gekozen geen kinderen te krijgen, hoewel dat wel iets genuanceerder ligt dan het klinkt. Het maakt mij namelijk helemaal niet uit of een kind mijn genen heeft en in mij ontstaan is – hoewel het vast heel bijzonder is om een leven in je te voelen groeien. Als ik een klein mensje zie, komen er ook voor mij een hoop hormonen bij kijken. Maar dat weegt niet op tegen het feit dat veel kinderen en jongeren bijvoorbeeld gedragsproblemen hebben of in situaties zitten waar ze steun en hulp bij kunnen gebruiken. Wat ik belangrijk en fijn vind is om hen te kunnen helpen bij hun ontwikkeling tot mooie, evenwichtige volwassenen.

Veel van deze kinderen komen terecht in instellingen, waar ze vaak juist vereenzamen en zich niet kunnen ontplooien of kunnen leren, waardoor het uiteindelijk vaak alleen maar erger wordt. Er zijn weinig plekken bij pleeggezinnen, omdat het geen makkelijke kinderen zijn om te begeleiden – maar juist zij hebben de hulp het hardst nodig. En hopelijk kan ik, over een jaar of vijftien, een thuis bieden aan een of meerdere van hen en tevens zo mijn ‘moedergevoelens’ vervullen.

Ik vraag geregeld aan mensen in mijn omgeving waarom ze kinderen hebben of willen. Vaak word ik dan heel raar aangekeken. Dat vind ik jammer, want juist in deze tijd zou kinderen krijgen geen gewoonte, maar een bewuste keuze moeten zijn. In mijn volwassen jaren heb ik er veel over nagedacht. Eerst dacht ik: ‘ik zie het over een aantal jaar wel’. Maar het werd steeds duidelijker dat ik geen kinderwens heb. De overbevolking van de aarde is voor mij een groot aandachtspunt en ik durf best te zeggen dat ik het vrij egoïstisch vind om alleen biologische kinderen te willen. Een kind is een kind; de genen doen daar niets aan af. Een uitspraak als ‘eigen kinderen of geen kinderen’ vind ik dan ook heel kwalijk.

Er wordt vaak tegen me geopperd dat ik er over een paar jaar wel anders over denk. Dat het egoïstisch is dat ik geen kinderen wil, of de vraag wie er dan straks voor mij zal zorgen. Maar omdat het geen gevoelsmatige, maar rationele beslissing was, vind ik het niet moeilijk om het uit te leggen. Vaak kan ik gelukkig wel rekenen op begrip – al zeggen de meeste vrouwen zich niet in mij te kunnen verplaatsen, omdat hun ‘biologische’ kinderwens daar te sterk voor is.

Omdat ik letterlijk elke seconde van de dag hoofdpijn heb en al moeite heb om mijn eigen leven op orde te houden, past een kind daar echt totaal niet in. Daarom heb ik besloten om mijn – toch al niet zo’n sterke – kinderwens te laten varen en op mijn goede dagen te kiezen voor mezelf, mijn vriend, mijn hond of mijn baan.

Toen ik jonger was had ik wel de standaard kinderwens, waar je eigenlijk nog niet echt over na hebt gedacht. Maar naarmate ik ouder werd en mijn chronische migraine en spanningshoofdpijn toenam, begon ik langzaam allerlei dingen in mijn leven te veranderen om het allemaal leefbaarder en leuker te maken. En ik besefte dat, hoe hard dat misschien ook klinkt, mijn eigen leven voorbij zou zijn als ik een baby'tje zou krijgen.

Vijf jaar geleden kreeg ik een relatie met mijn huidige vriend. Hij is tien jaar ouder, heeft twee pubers uit een vorige relatie en hoefde niet zo nodig weer vader te worden. Ook daardoor was de keuze om geen kind te krijgen uiteindelijk niet heel moeilijk. Ik vind het heerlijk om op te passen en op bezoek te gaan bij vrienden die kinderen hebben; het zijn absoluut geen gruwelijke wezens. Maar als ik ze zelf zou hebben, zou ik er echt aan onderdoor gaan. We krijgen binnenkort een puppy en dat vind ik echt al superspannend, aangezien dat de eerste jaren ook net een kleuter is – maar dat komt vast goed.

Wel heb ik het idee dat er een taboe rust op geen gezin willen stichten. Mensen willen gewoon niet van je aannemen dat je geen kinderwens hebt – tenzij je er, zoals ik, een hele goede reden voor hebt. Voor de wereld zou het toch helemaal niet zo slecht zijn als er wat minder kinderen geboren werden? Ik wil dat vrouwen weten dat je de keuze om wel of geen kind te krijgen, afgezien van of dat überhaupt lukt, zelf mag maken. Dat hoeft de maatschappij niet voor je te doen.

Lees hier meer over Moederdag.

Volg Broadly op Facebook, Twitter en Instagram.