Volgens Gaspar Noé bereiden zijn films ons voor op de wreedheid van het leven

Als je niets wil missen van onze beste stukken, schrijf je dan in voor onze wekelijkse nieuwsbrief.

Regisseur Gaspar Noé is niet zo van de feel good-movies. Het is eerder regel dan uitzondering dat bij vertoningen van zijn films mensen voortijdig de zaal uitlopen. Volgens Gaspar Noé is zijn nieuwste film Climax dan ook ‘te grappig’, omdat volgens hem de meeste bezoekers vrolijk uit de film komen.

In de dansfilm annex drugstrip annex thriller Climax – die mede door VICE Studios geproduceerd is – volgen we een groepje dansers die op een feestje sangria drinken, waar iemand stiekem lsd in heeft gedaan. Het feest begint gezellig, maar eindigt al snel in een complete ravage waarbij iedereen langzamerhand zijn verstand verliest. Zonder al te veel te verklappen, kun je wel stellen dat dit niet het soort feest is waar je graag je dochter naartoe stuurt. Het is niet helemaal het standaardbeeld van wat 'grappig' is, maar het toont wel hoe het er aan toe gaat in het hoofd van Gaspar Noé.

Dit is niet de eerste film waar de regisseur een stel ijzeren ballen en flink wat uithoudingsvermogen eist van zijn publiek. In zijn eerdere film Irréversible zie je een minutenlange verkrachting die nu al in de geschiedenisboeken gaat als een van de gruwelijkste filmscènes ooit en geweld, drugs en brute seks zijn vaak de basiselementen van zijn films. Maar ondanks het feit dat Noé’s films best moeilijk te verteren kunnen zijn, kunnen we ook niet wegkijken, als bij een ernstig ongeluk. “Mijn films zijn als een rollercoaster: als je dat maakt, wil je ook niet dat mensen zich vervelen. Je wilt dat je publiek lacht, huilt en schreeuwt,” zegt hij.

VICE bracht een bezoekje aan Gaspar Noé, die op het IFFR in Rotterdam was voor de screening van Climax. We schonken hem een glaasje sangria in en vroegen hem naar zijn nieuwste film, de kunst van controversiële cinema en waarom we in godsnaam zoveel houden van geweld.

VICE: Hey Gaspar, ik heb Climax gezien en van elke seconde genoten, maar na afloop voelde ik me wel echt rot. Ik voelde me leeg, triestig en ook een beetje verward.
Gaspar: Dat komt waarschijnlijk doordat je weleens een black-out hebt gehad. Ik hoorde dat mensen volledig gedeprimeerd uit de film kwamen, omdat Climax hen deed denken aan bepaalde situaties waarin ze ongelooflijk dronken waren en black-outs kregen. Vaak als je te veel gedronken hebt, is je brein verstandig genoeg om een black-out te maken, zodat je niet hoeft te herinneren wat je gedaan hebt.

Dat zou de reden kunnen zijn, maar misschien voelde ik me zo door de incest-scènes en het geweld. Dat kan namelijk ook best confronterend zijn.
Films zijn slechts een imitatie van het leven. Wij bekijken voor ons plezier naar mensen die vechten in films en elkaar kapot maken. En het is veel leuker om een catastrofe te zien in een spannende film dan er op een saaie, niet-spannende manier over te leren in een documentaire.

Waarom is dat zo leuk?
Mensen zijn nieuwsgierig naar geweld en riskante situaties, maar willen zichzelf niet echt pijn doen. Mensen zoals ik willen dus liever naar de film, waar we een beeld krijgen van bepaalde situaties, zonder onszelf pijn te moeten doen.

We kicken dus op geweld?
Ja, in het dagelijkse leven zijn de meeste situaties voorspelbaar en saai. En omdat we ons vervelen en niet blootgesteld worden aan geweld, kunnen we ons niet voorbereiden op eventuele oorlogen.

Moet dat dan? Verwacht je binnenkort een oorlog?
Niet persé, maar we hebben vooral geluk dat er al een lange tijd geen oorlog is geweest. Onze grootouders bijvoorbeeld hebben allemaal oorlog meegemaakt. Wij daarentegen zijn helemaal niet voorbereid op geweld of oorlog en daarom moeten we ons via films blootstellen aan geweld, zodat we ons kunnen voorbereiden op wat eventueel ooit zal komen.

Dat klinkt best heftig.
Nou, het valt best mee. We doen hetzelfde als we dromen, hoor: we projecteren onze verlangens, maar ook onze angsten. Door die angsten ‘s nachts te visualiseren, staan we 's ochtends sterker op. We moeten onze angsten onder ogen komen.

Is dit dan ook de reden waarom jij zulke gewelddadige films maakt?
Haha, mijn films zijn niet gewelddadig, hoor. Ze zijn sentimenteel. Maar ja, films zijn als een achtbaan: als je een achtbaan bouwt, wil je ook niet dat mensen zich vervelen. Je wilt dat je publiek lacht, huilt en schreeuwt.

Denk je dat je soms te ver kan gaan in je pogingen om je publiek te doen huilen en schreeuwen?
Ik denk niet dat je per se moet shockeren, als het onderwerp niet shockerend is. Maar ik ben ook niet gefocust op het maken van grote commerciële successen. Als president moet je vijftig procent van de stemmen krijgen, maar als één procent van mijn publiek de film leuk vindt, ben ik al tevreden.

Denk je dan dat Climax een leuke film is om te zien?
Ja, toen ik hem liet zien aan mijn vrienden, vonden ze hem zelfs te grappig. Ik denk dat mensen nu meer empathie voelen voor mijn personages, dan voor de losers van mijn vorige films die zichzelf als winnaars zien. En de hele film is een beetje overdreven, je kan het niet serieus nemen. De meeste bezoekers komen nu vrolijk uit de film, terwijl ze er meestal huilend uit komen.

Oei, is dat dan wel een goed teken voor jou?
Nou, ik hoop dat ik op een dag wel echt serieus genomen zal worden.

Ik las ergens dat jij uit Black Panther bent weggelopen. Die film nam je niet echt serieus?
Nee. Ik moest kiezen uit weglopen of in slaap vallen. Of nee, het was te lawaaierig om bij in slaap te vallen. De superheldenfilms van vandaag de dag zijn zo saai. Ik had trouwens ook een hekel aan de laatste Star Wars-film. Maar ik loop wel vaker weg uit films. Soms ga ik er zelfs na een kwartier al vandoor. Als de eerste vijftien minuten saai zijn, dan weet je dat het alleen maar slechter wordt. Soms zie ik in twee uur zes films en dan ben ik blij dat ik klaar ben voor het jaar.

Ik hoorde ook dat je vindt dat kinderen van twaalf Climax zouden moeten zien. Waarom?
Ja, mijn films zijn nu soms verboden voor kinderen onder de zestien jaar. Maar de waarheid is dat kinderen met gemak gewelddadige films kunnen zien, op Netflix of op internet. De realiteit is dus dat jong publiek sowieso niet beschermd wordt tegen die films. Ik wou dat ze een veiliger leven hadden dan onze grootouders, maar ik betwijfel of kinderen van nu dat bespaard blijft. Een film met geweld zien maakt je sterker. En het zijn maar films.

Als je kinderen wil voorbereiden op het echte leven, is Climax dan een film die ze wil behoeden voor de ‘gevaren van drugs’?
De film is niet per se pro- of anti-drugs. Het is misschien wat meer een film die gaat over de alcoholische situaties die ik heb meegemaakt. Als je chaos ziet in een bar of op straat, of je ziet iemand die volledig psychotisch is, heeft het meestal te maken met ofwel iets in hun brein ofwel met alcohol. Alcohol maakt mensen gek.

Maar je toont in Climax toch vooral de grimmige effecten van lsd?
Deze film gaat niet per se over lsd, hoor. Je weet namelijk nooit echt wat er in die sangria op dat feestje zit.

Wacht even… Het is allemaal placebo?
Misschien wel, misschien niet. Sommige mensen denken dat er lsd in de punch zit, en worden daarom gek, maar dat weet je dus niet zeker. Maar het effect van placebo is erg sterk. Toen ik veertien jaar was, deed ik op school alsof ik hasj verkocht: ik ging naar buiten, nam wat opgedroogde modder dat ik in kleine plakjes sneed en rolde dat in een sigaret. Vervolgens gaven andere kinderen me geld en rookten ze de modder op. Ze waren helemaal stoned en zeiden zelfs dat het hele sterke hasj was.

Ik vond de drugservaring in Climax wel erg overtuigend neergezet, en dat terwijl het gros van de cast nog nooit geacteerd had. Hoe was het om met een groep dansers te werken, in plaats van met ervaren acteurs?
Dat ging eigenlijk heel goed. Ik heb ze niet geforceerd om zinnen te onthouden die ze normaal gesproken nooit zouden uitspreken, en iedereen moest eigenlijk gewoon zichzelf spelen. Daarnaast heb ik de dansers uit de film ter voorbereiding anderhalf uur aan beeldmateriaal laten zien van mensen die de controle verloren op een feestje omdat ze teveel drugs op hebben, en beelden van mensen met psychoses.

En hoe heb jij je voorbereid op Climax ? Heb je veel lsd gebruikt in je leven?
Ik heb het als tiener wel twee of drie keer gedaan. En lsd is best prettig om te nemen, vooral als je het in een kleine dosis doet: het kan namelijk je geest verruimen en zorgt voor prachtige visuele beelden. Maar net zoals met alle drugs, moet je het nemen in goede omstandigheden en omringd door leuke mensen. Als iets tegen je wil in wordt gegeven, zoals misschien in Climax gebeurt, beland je in een hel. Maar los daarvan, vind ik wiet veel heftiger dan lsd. Ik hoor altijd van mensen dat hun heftigste bad trip kwam na het roken van een joint, en ook ik ben daar als tiener ooit eens enorm paranoïde door geworden, waardoor ik echt een gigantische hekel heb aan cannabis. Geef mij maar gewoon alcohol.

Proost.

Heb je na het lezen van dit interview zin gekregen om Climax te zien? Klik dan hier voor speeltijden en tickets.