Ik probeerde Japanse bondage om met mijn angststoornis te leren dealen

“Waar is dat touw voor?” vroeg ik nieuwsgierig.

Ik lag op mijn buik op het bed van mijn nieuwe vriendin. Ik voelde me gelukkig, en was nog wat bezweet van de intense yogales die we net hadden gevolgd, en het net zo intense vervolg dat we daar in haar slaapkamer aan hadden gegeven.

“Iedereen heeft toch wel een touw op z’n nachtkastje liggen?” grapte ze.

Ik dacht terug aan wat er daarvoor was gebeurd. Eerder die dag had mijn yogadocent mijn heupen en voeten met banden vastgebonden, om me op te hijsen in de pauwhouding. Hij geeft les in Iyengar yoga, en het was niet voor het eerst dat ik voor de grap zei dat het wel heel erg leek op shibari, ook wel bekend als Japanse bondage.

Als je de neonkleurige leggings en de serene yogastudio vervangt door zwarte lingerie en een vleugje BDSM, heeft shibari zeker wat weg van yoga. Het zijn beide disciplines waarin het lichaam met verschillende soorten touwen in schijnbaar onmogelijke houdingen wordt vastgebonden, en je wordt op de onhandigste manieren verdraaid en opgehangen. Echte beoefenaars vinden vast dat de verschillen gigantisch zijn, maar voor niet-ingewijden zoals ik zijn er in ieder geval een hoop overeenkomsten.

Ik ben mijn leven lang al een spirituele ontdekkingsreiziger geweest, maar wat mijn seksleven betreft ben ik altijd bij het vertrouwde gebleven. Toen ik na een lang huwelijk weer begon te daten, werd ik me een stuk bewuster van de vele speciale voorkeuren die mensen wel niet kunnen hebben. Sinds mijn vrouw en ik uit elkaar zijn, is mijn leven veranderd in een constante stroom aan tinderdates met de meest uiteenlopende fetisjen. Al swipe ik in dat soort gevallen meestal naar links – niet omdat ik het zo afkeur, maar omdat ik niet per se hoef te daten met iemand met bijvoorbeeld een moederfetisj.

Mijn nieuwe vriendin had ik echter naar rechts geswipet. Zij was dol op bondage en met haar leek het me juist leuk om deze kink te verkennen, zeker als er touwkunsten bij kwamen kijken die me aan yoga deden denken.

Helaas had ik niet meteen tijd om me door haar in de touwen te laten hangen. De feestdagen stonden voor de deur, dus gingen we op bezoek bij mijn familie. Terwijl ik naar tekenfilms keek met een hyperactieve driejarige, stuurden we berichtjes naar elkaar over hoe graag ik vastgebonden zou willen worden.

Dat is meestal hoe ik tijd doorbreng met familie: veel eten en domme series kijken. Dit keer was het anders, en keek ik de ene shibari-video na de andere. Ik vond ze niet alleen opwindend, maar ook in esthetisch opzicht een stuk interessanter dan de zoveelste aflevering van American Horror Story.

In eerste instantie leek het me vooral kinky, maar ik had nog geen flauw idee dat het me met mijn geestelijke gezondheid zou kunnen helpen.

Ik heb een angststoornis, en daarnaast heb ik ook last gehad van een klinische depressie en is er een dwangstoornis bij me gediagnosticeerd. Ik gebruik medicijnen tegen de angst (benzodiazepine), maar geen antidepressiva of stemmingsstabilisatoren. Als het om mijn geestelijke gezondheid gaat luister ik namelijk meestal naar mijn therapeut, een boeddhistische maatschappelijk werker die niet achter medicalisering staat. (Ik snap dat er ook mensen wél baat hebben bij medicijnen, maar wat mij betreft mag iedereen daar zijn of haar eigen keuze in maken.)

Ik verval vrij gemakkelijk in dissociatieve en soms manische periodes, en heb snel last van paniekaanvallen. Daarom staat mijn geestelijke gezondheid altijd voorop. Tijdens de feestdagen deed ik bijvoorbeeld iedere dag aan yoga, hardlopen en mediteren, om te dealen met de stress die ik kreeg bij dit familiegelegenheden. Ik had bovendien een lijst van mensen bij me die ik kon bellen zodra ik me een beetje vreemd begon te voelen of bang was voor een terugval.

En daarnaast hield ik mezelf rustig met uren aan bondage-video’s.

Ze zien er niet alleen prachtig en verleidelijk uit, maar waren voor mij ook een perfecte uitlaatklep. Ik kon niet wachten om het zelf uit te proberen. Helaas had ik geen touw bij me en in tegenstelling tot mijn vriendin, had mijn familie er niet zo eentje klaarliggen op een nachtkastje. Ik had wel breigaren bij me. Omdat ik vond dat breigaren ook prima voor touw door konden gaan, begon ik daar knopen mee te leggen.

De eerste keer dat ik het probeerde, zat ik alleen in mijn slaapkamer. Op de achtergrond stond harde metal aan, om de ruzies tussen mijn dronken familieleden te overstemmen. Ik balanceerde op het randje van een paniekaanval en wist dat ik mijn hersenen en lichaam terug moest brengen naar het hier en nu. Ik wikkelde wat garen rond mijn enkels en knoopte ze aan elkaar. In het begin was het nogal frustrerend. In de video’s zag het er zo sierlijk en moeiteloos uit, maar mijn handen hadden geen idee waar ze mee bezig waren. Ik bleef het garen opnieuw om mijn enkels binden, net zolang tot het me lukte.

Toen mijn enkels eenmaal aan elkaar vast waren gebonden, leunde ik achterover en keek ik naar het resultaat. Het zag er mooi uit, maar ik raakte alsnog in paniek. De muziek stond niet hard genoeg om de luide stemmen en de chaos in mijn hoofd te verdringen. Ik voelde me gevangen, zowel in het huis van mijn familie als in mijn eigen lichaam. Wat als het me niet meer lukte om uit mijn zelfgemaakte knopen te ontsnappen?

Ik ademde langzaam en diep in, zoals ik altijd doe als ik angstig ben. Stapje voor stapje knoopte ik mijn enkels los. Het garen ontwarde en ik kon ontsnappen. De strak aangesnoerde bondage viel in losse draden rond mijn voeten en kietelde mijn tenen.

Zodra ik besefte dat ik de knopen waar ik mezelf mee had vastgebonden ook weer los kon maken, ging ik verder met oefenen. Al snel werd ik meegezogen in een ritme van vastbinden en losknopen.

Het voelde een beetje als yoga. In een gestage beweging veranderde mijn ongemak in gemak, en nu ik me in mijn eentje had vastgebonden in mijn kamer, voelde ik me voor het eerst ontspannen en veilig in de buurt van mijn familie. Ik besloot ermee door te gaan.

Ik wikkelde de uiteinden van het garen rond mijn tenen en leunde achterover op het zachte, burgerlijke tapijt. Het zat strak vastgebonden, waardoor ik mijn enkels maar een klein beetje kon bewegen zonder de bloedsomloop af te knellen. Nu ik wist dat ik hier ook weer uit kon komen, voelde de beperking op een bepaalde manier heel rustgevend. Mijn hele zenuwstelsel werd erdoor gekalmeerd. Ik wikkelde garen rond mijn kuiten en dijen, en weefde mezelf in een net. Echt opgewonden raakte ik er niet van. Ik had gedacht dat bondage sexy zou zijn, maar het voelde meer alsof ik stevig werd vastgehouden.

“Mensen kunnen totaal uiteenlopende manieren bedenken om zich beter te voelen,” legt Kevin Foose uit. Hij werkt als therapeut en universitair docent op het gebied van emotionele hulpverlening aan de Loyola University New Orleans. “Angstgevoelens zijn een manier van het lichaam om ons te vertellen dat er gevaar is en dat daar iets aan gedaan moet worden. Maar hoe en wat precies, weten we vaak niet. De ideeën die we daarbij krijgen kunnen soms nogal uit de hand lopen.”

Zodra ik in paniek raak, schieten mijn gedachten inderdaad alle kanten op. Op die momenten heb ik het gevoel dat me van alles kan overkomen en wordt mijn verbeelding overdreven gewelddadig. Dat voel ik ook fysiek: mijn hart gaat dan even snel tekeer als mijn gedachten. In zulke gevallen zijn er een aantal trucjes die ik toepas om weer tot rust te komen. Ik ga bijvoorbeeld op de grond zitten en rustig in- en uitademen, om mijn zenuwstelsel te kalmeren. Vervolgens benoem ik hardop de dingen die ik waarneem, om mezelf weer terug te krijgen in het hier en nu.

En sinds kort bind ik mezelf dus ook vast.

Het helpt, maar waarom precies? De psychologen die ik sprak hebben er verschillende verklaringen voor.

"We hebben verschillende zenuwuiteinden die op aanraking reageren,” zegt Stefani Goerlich, een therapeut die zich richt op zowel seks en relaties, als op angststoornissen en depressies. “Touwen kunnen hetzelfde aanvoelen als een knuffel. Door jezelf vast te binden, kun je dus een comfortabel gevoel nabootsen dat doet denken aan je babytijd. Voor sommigen is ingebakerd of geknepen worden een manier om getroost te worden.”

Foose is het ermee eens dat fysiologie hier een rol in speelt, maar interpreteert mijn gedrag net iets anders. “Je maakt het impliciete expliciet,” legt hij uit. “Je kunt jezelf letterlijk vastbinden en bevrijden. We proberen bepaalde situaties en gewoonten soms na te bootsen, zodat we ze naar onze eigen hand kunnen zetten. Denk bijvoorbeeld aan situaties waarin we ons gevangen voelden en zelf geen macht hadden. Op deze manier geef je jezelf de kans om zowel de rol van de gevangene als de bevrijder aan te nemen.”

Ik knoop mezelf inderdaad vast in een onderdanige houding en voel hoe mijn bewegingsvrijheid letterlijk wordt beperkt. Ik worstel op allerlei manieren en schiet in paniek bij het idee dat ik niet vrij kan komen. Vervolgens dwing ik mezelf om tot rust te komen bij dit ongemakkelijke en machteloze gevoel, voor ik mezelf tot slot daadwerkelijk bevrijd. Het feit dat ik zowel gevangene als bevrijder kan zijn, geeft me kracht en helpt me ontspannen.

Maar: is het ook aan te bevelen aan andere mensen met een angststoornis? Werkt bondage voor iedereen zo rustgevend?

Waarschijnlijk niet, zegt Foose. De fysieke en mentale reactie die ik ervaar wanneer ik Japanse bondage op mezelf uitoefen, heeft volgens Foose vooral te maken met mijn eigen specifieke angsten, ervaringen en reacties op aanrakingen. Desondanks geeft hij aan dat meer mensen iets aan zelfbondage zouden kunnen hebben. “Je zou eens een workshop moeten geven,” zegt hij. “Ik denk dat dit voor veel meer mensen zou kunnen werken.”

Hoewel het voor mij bevrijdend voelt om ingewikkeld te worden in touwen, kan het voor anderen juist heel benauwend zijn. Bondage kan een rustgevend effect hebben op het zenuwstelsel, maar niet noodzakelijk bij iedereen. Ga hier dus niet zomaar in je eentje mee aan de slag – zeker niet als je onervaren bent of met je emoties in de knoop zit. Als je jezelf of iemand anders graag eens wil vastknopen, neem dan eerst een lesje van een erkende leraar en zorg ervoor dat je weet hoe je de touwen veilig kunt gebruiken.

Het is heel fijn om je geestelijke gezondheid en seksualiteit tegelijkertijd te kunnen verkennen. Misschien merk je hierdoor wel dat een kink ook een therapeutisch hulpmiddel blijkt te zijn, of juist andersom. Als we onze schaamte rond kinks en geestelijke problemen een beetje los durven te laten, kunnen we beide met een stuk meer compassie en acceptatie benaderen.