Zo overtuig je je ouders om radicale klimaatstrijders te worden

“Wat ga ik anders doen met m’n leven?” zei Possnett. “Dit is de grootste strijd die we ooit zullen voeren. Dit is groter dan de Tweede Wereldoorlog. Het enige zinvolle dat ik met m’n leven kan doen is zoveel mogelijk oproer veroorzaken.”

Veel van ons hebben echter geen ouders die zich op zouden laten sluiten voor hun klimaatstrijd. In veel landen bestaat er een kloof in klimaatzorgen tussen jong en oud. In de VS maakt 70 procent van de mensen tussen de 18 en 34 zich druk om het klimaat, vergeleken met 56 procent onder 55-plussers. In een onderzoek van EenVandaag uit februari zei 61 procent van de Nederlandse 18- tot en met 34-jarigen dat ze zich zorgen maken, vergeleken met 48 procent van de mensen boven de 35. Als we willen dat de hele wereld in actie komt, is het dus een belangrijke taak om oudere mensen ­– die buitenproportioneel veel politieke macht hebben – te overtuigen.

Eind vorige maand tweette de 29-jarige klimaatactivist Nayeli Jimenez: “Hoe krijg ik mijn moeder van: ‘Ik vertel iedereen dat ze geen plastic rietjes moeten gebruiken’ naar: ‘Laten we de systemen omverwerpen die de macht van de fossiele brandstoffenindustrie in stand houden’? Ze is erg toegewijd en ik ben enorm trots, maar hoe kunnen we onze ouders radicaler krijgen, is mijn vraag.”

De tweet van Nayeli Jimenez kwam voort uit een bruiloft waar haar moeder de cateraars verzocht om niet zomaar een rietje in elk drankje te steken. “Ik was oprecht trots op haar, zoiets had ik haar nog niet eerder horen zeggen,” vertelde Jimenez in een interview. “Maar tegelijkertijd blijven we op grote schaal steken in het gevoel van: het enige wat we kunnen doen is zelf zoveel mogelijk rekening houden met het klimaat.”

De reacties op haar tweet waren overweldigend, waaruit bleek dat veel mensen een vergelijkbaar gevoel hebben. Hoe krijgen we onze ouders zover om een grotere rol te spelen in de klimaatstrijd? (De favoriete suggestie van Nayeli was: “Geen kleinkinderen tot het systeem omver is.”)

Het afgelopen decennium hebben gedragspsychologen volop onderzoek gedaan naar strategieën om mensen meer te laten doen voor het klimaat. Hun bevindingen laten zien dat zelfs als je ouders regelrechte klimaatontkenners zijn, er altijd manieren zijn om ze actiever te krijgen.

Uit een recent onderzoek van Danielle Lawson in Nature Climate Change bleek dat brugklassers die les kregen over klimaatverandering invloed hadden op de denkbeelden van hun ouders. Het effect was het grootst op conservatieve vaders, wat opvallend is aangezien eerder onderzoek uitwees dat conservatieve witte mannen zich gemiddeld het minste zorgen maken om het klimaat.

Lawson noemt dit een vorm van “intergenerationeel leren”, de overdracht van kennis en gedrag van kinderen naar ouders. Ze denkt dat het onderzoek een succes was deels omdat ideologie en politieke identiteit samengesmolten zijn met de klimaatcrisis. Wanneer kinderen met hun ouders praten brengt dat niet dezelfde bagage met zich mee als wanneer een andere volwassene met ze in gesprek gaat over het klimaat.

“Ouders hebben doorgaans in gesprekken met hun kinderen niet het gevoel dat zij een politieke agenda hebben,” vertelt Lawson. “Daarom heb je als kind een unieke kans om gesprekken te voeren die normaliter erg complex zijn of gevoelig liggen.”

Het is geen goed idee om je ouders te bombarderen met feiten, vooral als ze zo hun vraagtekens hebben of aarzelend zijn. Lawson geeft aan dat natuurlijke gesprekken het beste werken. In hun onderzoek vroegen ze kinderen om hun ouders te interviewen zonder het woord “klimaatverandering” te gebruiken. In plaats daarvan vroegen ze: “Heb je het weer hier de afgelopen tien jaar zien veranderen? Heb je de zeespiegel zien stijgen, of daar iets van meegekregen? Wat voor effect heeft dat op ons land?”

De kans bestaat zelfs dat je ouders er veel meer mee bezig zijn dan je denkt, vertelde sociale psycholoog Janet Swim. Als mensen moeilijke onderwerpen vermijden, denken ze vaak dat de ander zich er niet om bekommert – zorg dus dat je het erover hebt.

“Veel mensen lopen rond met het idee dat ze alleen zijn in hun strijd, of maar met een klein groepje,” vertelde ze. “Maar zodra je erover begint te praten, realiseer je dat veel mensen vergelijkbare ideeën hebben. Dat kan de basis zijn voor grotere acties.”

In een artikel uit 2011 dat in American Psychologist verscheen, zette psychologieprofessor Robert Grifford zeven domeinen van psychologische barrières uiteen die mensen ervan weerhouden om actie te ondernemen tegen klimaatverandering. Binnen die categorieën maakte hij onderscheid tussen 29 specifieke mentale blokkades, die hij “de draken van inactiviteit” noemt.

Reuven Sussman, een klimaatpsycholoog van de nonprofit American Council for an Energy-Efficient Economy, gaf aan dat het belangrijk is om te identificeren met welke draken je precies te kampen hebt. “Dat is de grootste barrière, je publiek doorgronden,” aldus Sussman.

Een veelvoorkomende draak is dat onze breinen geëvolueerd zijn om te reageren op duidelijke en directe dreigingen, en niet goed zijn in handelen als de dreigingen abstracter zijn of ver weg. Als dat het geval lijkt te zijn bij je ouders, dan zou het kunnen helpen om films of documentaires met ze te kijken die een gevoel van urgentie opwekken.

Dat zou ook kunnen helpen als onwetendheid of ontkenning hun draak is, maar niet als ze zich zorgen maken om financiële risico’s of het behouden van de status quo. In dat geval zou het beter kunnen zijn om het over de dreigende sociale en financiële rampscenario’s te hebben. Als je eenmaal weet wat de aard van hun aarzeling is, is het tijd om creatief te zijn met je benadering.

Een relevante theorie uit de sociale psychologie is de idiosyncratic credit theory. Het houdt in dat je binnen een groep credit kan opsparen door je te conformeren, om die vervolgens te gebruiken om nieuwe ideeën of veranderingen voor te stellen. Dat betekent dat als je dus eerst compromissen sluit en je vriendelijk opstelt, je daardoor in een betere positie komt om verandering teweeg te brengen.

Vervolgens kan strategic framing van pas komen; je argumenten vormgeven op een manier die extra relevant is voor iemands opvattingen. Een recent onderzoek wees uit dat evangelische types een stuk meer om klimaatverandering geven als ze horen dat ze “gods creatie” kunnen redden. Een seculiere variant hiervan is het gebruiken van beroemdheden om de boodschap over te brengen. Waar geven je ouders het meeste om? Laat ze zien wat het verband tussen hun interesses en het klimaat is.

Begin klein, zoals met de rietjes van Jimenez’ moeder. Gewoontes veranderen is moeilijk, en mensen geven niet graag hun levensstijl op. Habit discontinuation theory suggereert dat het een goed moment is om aanpassingen te maken als de boel toch al op zijn kop staat, aldus Sussman. Een verhuizing, met pensioen gaan of een sterfgeval, allemaal momenten waarop krampachtige gewoontes flexibeler zijn.

Sussman zegt dat als deze benaderingen niet werken, je het ook over een andere boeg kan gooien, door bijvoorbeeld voor te stellen dat het gezonder zou zijn om naar werk te fietsen in plaats van rijden. “Gezondheid, comfort en kosten zijn soms betere argumenten dan het effect op het klimaat, afhankelijk van je publiek,” vertelt hij.

Als je iets goeds doet, voelt je daad vervolgens vaak als een goed excuus om precies te doen waar je zin in hebt. (Als je je ooit volgepropt hebt met junkfood terwijl je nog zweet van de sportschool snap je wat ik bedoel). Dit heet moral licensing, en kan de reden zijn dat mensen wel recyclen of andere kleine acties ondernemen, maar niet bezig zijn met de grotere problemen.

Maar als je mensen vertelt dat ze niet genoeg doen, zonder ze met de volgende stappen te helpen, gaan ze zich snel hopeloos voelen. Als mensen weten wat ze te doen staat, is de kans groter dat ze hun gedrag veranderen. Afhankelijk van het startpunt van je ouders zou je voor kunnen stellen om op iemand te stemmen die zich hard maakt voor het klimaat, hun dieet aan te passen, dichterbij op vakantie te gaan, te doneren aan klimaatdoelen, of ze mee te vragen naar een demonstratie.

Zorg wel dat je een goed voorbeeld bent ­­­– modeling­ was een effectieve strategie in Lawsons onderzoek. “Ouders zeiden dingen als ‘mijn kind begon met dingen als het licht uitdoen zodra we een kamer verlieten, en ik ging daar gewoon in mee’. Er waren ook ouders die contact opnamen met lokale politici omdat hun kinderen brieven stuurden.”

Als mensen kleine aanpassingen maken, kan dit beetje bij beetje een groot effect hebben op hun algehele instelling. Zelfs als de reactie van je ouders in eerste instantie negatief is, zou het ze alsnog positief kunnen beïnvloeden als ze er achteraf nog eens over nadenken. “Je ziet misschien niet meteen de grote omslag waar je op hoopt, en dat kan frustrerend zijn, maar kijk naar het grotere plaatje. Heb je kleine overwinningen gemaakt op langere termijn?”

Uiteindelijk gaan natuurlijk niet alle ouders zich laten arresteren op straat, maar hou in gedachten dat er vele manieren zijn waarop ze bij kunnen dragen. Possnett, de Engelse activist, zei dat hij veel bevriende leeftijdsgenoten heeft die niet de bak in willen, maar hem wel helpen als hij erin belandt. “Het zijn stille supporters,” vertelt Possnett. “Het zijn niet de gasten die je het verkeer ziet blokkeren in Londen, maar ze helpen wel degelijk.”

Jimenez had een vergelijkbaar verhaal. Ze vindt dat ouders de jeugdbewegingen moeten steunen die het radicalere werk verrichten, en vaak niet dezelfde bronnen hebben als de enorme bedrijven waar ze tegen vechten. “Onze ouders zijn de mensen met het geld,” aldus Jimenez. “Het is zo simpel als doneren aan jeugdbewegingen die het vuile werk opknappen.”

Help je ouders eraan herinneren dat ze zich kunnen betrekken bij de toekomst van hun nabestaanden, en dat dit een rol zal spelen in de manier waarop hun kinderen en kleinkinderen ze zullen herinneren. Laat je ouders weten hoeveel het voor je zou betekenen, en wat voor verschil ze kunnen maken.

“Ik heb een ijzersterke jonge vrouw opgevoed die van me verwacht dat ik alles doe wat ik kan,” vertelde een andere Extinction Rebellion-moeder, de 48-jarige Heather Luna. “Ik gebruik m’n eigen krachten om hun leiderschap te steunen, en ik heb me nog nooit zo nuttig gevoeld.”