Deze Vlaamse actrice maakt een sexy voorstelling over zelfhaat

Er is iets vreemds gebeurd – ergens in de afgelopen maand zag ik een foto voorbij komen van een trui met daarop de tekst I can't fuck, en die wil ik nu hebben. Niet kunnen neuken is in principe niet iets waar je mee te koop zou willen lopen, vermoed ik, maar er was iets aan de trui wat me beviel; waarschijnlijk kwam dat ook door de mensen die erin zaten, want daarvan zag ik er steeds meer verschijnen in mijn instafeed.

De bedenker van die trui is Naomi Velissariou (33), een Vlaamse actrice en theatermaker. Ze maakte onder meer een voorstelling over de Amerikaanse schrijver Susan Sontag in 2017, en eerder dit jaar was ze te zien als een van de hoofdrollen in de film Cobain.

Nu heeft Velissariou een voorstelling gemaakt die Permanent Destruction heet, losjes gebaseerd op het werk en leven van Sarah Kane – een Britse toneelschrijver die wereldberoemd werd door haar controversiële stukken over verkrachting, psychoses en zelfmoord; wat ze uiteindelijk zelf ook pleegde.

Deze voorstelling van Velissariou heeft de vorm van een concert, en daar horen uiteraard ook nummers bij, met videoclips, en merchandise dus: de I can't fuck-trui. Vlak voor haar première dit weekend sprak ik met de actrice over sexy zelfhaat, keurig huilen en neukende vrouwen.

Broadly: Ha Naomi, in je pr-tekst staat dat de voorstelling ‘een sexy show over zelfhaat’ is. Wat is er in hemelsnaam sexy aan jezelf haten?
Naomi Velissariou: Alles en niks. Ik denk dat iedereen het gevoel herkent, dat iedereen zichzelf wel eens haat. Deze voorstelling gaat over de pijn die je op Instagram verbergt, maar die je wel de hele tijd hebt.

De hele tijd?
Nou ja – soms spreek ik mensen die ik een halfjaar niet heb gezien en dan zeggen ze: "Goh, jij gaat lekker he, jij gaat hard", en dan denk ik: wauw, dit was echt het kutste jaar van mijn leven. Ja, op mijn Instagram en Facebook gaat het goed – als mijn leven toch maar half zo leuk was als op mijn sociale media lijkt, was ik een gelukkig mens.

Wordt het dan een verschrikkelijk verdrietige voorstelling over lijden?
Nee, de voorstelling gaat niet over een depressie ofzo – het gaat over het thema lijden en over alle extremiteiten die daarbij komen, maar dan in een vorm die past bij vandaag. Ik probeer de pijn juist sexy te maken en in een vorm te gieten waar je in wil verdwijnen of op zijn minst bij wil horen. Wat gebeurt er als je pijn zo vormgeeft dat het hip is, dat het mag, dat je het deelt op een manier waarin iedereen zich herkent? Ik hoop dat het zo een soort catharsis wordt, een zuivering. Het lijkt me echt leuk als dat kan, en op z’n minst hoopgevend.

Dus je maakt lijden aantrekkelijk?
Permanent Destruction speelt met een esthetiek die je herkent als aantrekkelijk en hip, maar het ís niet aantrekkelijk: mijn kop staat in de fik en ik roep ‘please red me, ik kan niet meer, ik ben beschadigd’. Het is niet letterlijk sexy, ik sta niet te twerken ofzo.

Wanneer heb je voor het laatst…
Een dag zonder pijn doorgebracht? Hahaha.

Gehuild?
Gisteren.

Waarover?
Liefdesverdriet. Ohoh… Eigenlijk was de laatste keer vanmorgen om half elf. Het was in een gesprek, dus het was niet dat extreem diepe huilen, niet gênant huilen maar mooi huilen. En gisteren heb ik ook heel keurig gehuild, in mijn eentje, met een wijntje erbij en zonder geluid.

Wat is keurig huilen precies?
Ik denk dat we onszelf hebben aangeleerd om aantrekkelijk te huilen, zodat het dragelijk is voor de mensen die ernaar kijken. Als je een vrouw ziet huilen in een film, is dat meestal: tranen, stilte, wijd open ogen en een zacht soort gehijg. Dat is niet hoe ik huil als ik alleen ben of echt pijn heb. Ik weet niet hoe jij huilt?

Dat hangt ervanaf, maar niet altijd zoals in een film nee. Soms ook met snot en kwijl en heftig geluid en zo.
Ja, dat is dus heel lelijk, met grimassen en HUWUWHUWU [maakt heftig jankgeluid]. Maar dat mag nooit. Het viel me op dat ik mezelf heb leren huilen op een manier die nog best wel aantrekkelijk is om naar te kijken – zowel als actrice als gewoon als Naomi.

Waarom is het voor toeschouwers zo gênant om te kijken naar heftig verdriet?
Ik denk omdat het échte herkenning is. Als je iemand oprecht en privé ziet lijden, vindt er een dieper soort herkenning plaats dan wanneer je de filmversie ziet. Het is wat jij ook hebt als je de deur dicht doet en iedereen weg is en je instagram uitstaat, dan is dat wat erover blijft.

De toeschouwer wil altijd zichzelf zien in een mooiere versie, ook huilend. Dan denk je: hey dat voel ik ook en het ziet er dus wél mooi uit. Als je iemand hysterisch en lelijk ziet lijden, denk je: shit oh nee, dat doe ik ook en het ziet er niet uit! Maar het is heel bevrijdend als het wel mag. Letterlijk genezend ook, voor je lijf.

Jij hebt dat ervaren?
Als je huilt in stilte blijft het allemaal hier zitten [wijst naar middenrif], maar als je jezelf toestaat voluit te janken, dan komt er daarna een soort ontspanning over je. Nieuwe energie, een beetje zoals na het sporten.

Maar het is niet verwonderlijk dat mensen dat liever alleen doen, en niet voor een groot publiek.
Nee dat snap ik, maar het is grappig dat je er ook liever niet naar wil kijken. Bij mijn voorstelling sta je gewoon anoniem in het publiek – er kan je niks gebeuren, of iemand nou heel hard huilt of niet.

Je vertelde dat er in het theater vaak gezegd wordt dat ‘je moet oppassen dat het niet te sentimenteel wordt’. Horen mannelijke acteurs dat ook, of wordt sentimentaliteit gekoppeld aan vrouwelijkheid?
Nee, die angst is algemeen. Mensen zijn bang voor sentiment, voor drama dat te ver gaat of te dichtbij komt. In het theater is er een soort wet: het mag wel persoonlijk zijn, want in het persoonlijke zit het universele, maar het mag nooit privé worden. Je mag als toeschouwer nooit voelen dat een acteur ergens écht ergens mee zit terwijl zij of hij op het podium staat. Ik vind het juist spannend om over die grens heen te gaan.

Door het wel privé te maken?
Door ervoor te kiezen dat ik die pijn gewoon vormeloos laat bestaan in deze voorstelling. Ik kan zo ver gaan als ik zelf wil, het is mijn show dus ik heb de controle. Ik kan veel verder gaan dan in mijn andere voorstellingen, omdát het een vorm van een concert heeft. Dan doe ik gewoon zo [knipt in vingers] en komt de beat erin.

Je gaat met deze voorstelling waarschijnlijk ook naar Lowlands, wat natuurlijk een locatie is waar mensen het liefst helemaal niet denken aan lijden en pijn en verdriet. Waar ze daar juist aan willen ontsnappen.
Dat gebeurt in de voorstelling ook hoop ik – het lijden bestaat in mijn show alleen maar om er uiteindelijk van gelouterd te worden. Ik geloof echt dat als je het helemaal kan toelaten, je er ook totaal vanaf kan raken. Het gaat niet over troosten, het gaat over louteren. Ik ben eigenlijk wel benieuwd wat het doet met mensen die keihard aan de MDMA zitten, of je dan niet helemaal slecht gaat, haha!

Ben je bang dat je mensen in een psychose gaat helpen met je voorstelling?
Nee, haha, het is eigenlijk helemaal niet zo zwaar allemaal – er zit ook veel humor en ironie in. Als ik roep 'I’m damaged' terwijl mijn kop in de fik staat , is dat best wel…

Grappig?
Het is een hele morbide vorm van humor. En ik heb de voorstelling zo geregisseerd dat je in het laatste kwartier kan opstijgen, muzikaal en inhoudelijk en visueel.

Naomi Velissariou als de verlosser?
Eerder de demon whore versie van Messias. Het zou echt moeten eindigen in een sick feestje. En dat kan.

Als merchandise verkoop je ook truien, en daar staat I CAN’T FUCK op. Waarom?
Dat is de titel van de eerste single die hoort bij Permanent Destruction, en het hele idee van de voorstelling zit eigenlijk al in die trui. Heel veel mensen kochten die trui al en hebben er selfies mee gemaakt – het is een soort succes geworden om een trui te dragen waarop staat: ik kan niet neuken. Ik bedoel, niks is minder vet dan dat. En het werkt trouwens averechts, op een feestje is de trui de perfecte aanleiding voor een schunnig gesprek, een jongen zei onlangs bijvoorbeeld tegen mij: “But I can teach you.”

Oh, het is een soort versiertrui geworden?
Ja, I can't fuck blijkt gewoon een goeie pick-upline te zijn. Maar het is ook gewoon een mooie trui, de kleuren en het logo en het quasi-Keltische lettertype zijn allemaal hip. Alleen er staat totale vernietiging op je rug en op je buik staat ik kan niet neuken. Wat niet grappig is [lacht hard].

Je hebt ook twee videoclips gemaakt voor deze voorstelling [die in juni uitkomen], en in eentje is te zien dat je wel degelijk kan neuken: namelijk een man die niet je vriendje is, van achter met een voorbinddildo. Vertel.
Met regisseur Teddy Cherim was ik aan het brainstormen over clips: welke zijn zo vet dat je ze onthoudt? Ik werd er boos van dat de verhaaltjes in veel clips nog steeds zo gaan dat een of andere loser mag kiezen tussen allemaal superknappe vrouwen. Het afwijzen of terechtstellen van die vrouwen, bijvoorbeeld door niet naar de chicks te kijken die met hun billen tegen je aan staan te rijden, werkt statusverhogend voor die mannen – dat is heel erg seksistisch en vernederend. Daar kregen we discussie over, en toen zei ik: draai het eens om. Dit is niet de oplossing, maar wel een sterk tegenbeeld.

In deze clip vond ik het niet vernederend, maar knap en sexy eigenlijk.
Je ziet het bijna nooit, een vrouw die een man neukt.

Misschien in porno wel?
Dat weet het niet, ik kijk alleen maar lesbische porno. Maar in videoclips en films zie je altijd een man een vrouw nemen, terwijl het omgekeerde ook kan.

Zelfhaat sexy maken lijkt ook een omkering. Hoe kan het dat dit thema jou zo aanspreekt eigenlijk?
Waarschijnlijk omdat ik ermee vecht, zoals iedereen. En omdat we leven in een tijd van fixatie op mindfulness, acceptatie en zelfliefde [laat lichte walging doorklinken]. Het klopt natuurlijk wel – je moet van jezelf houden, en dat probeer ik in mijn eigen leven ook. Maar in deze voorstelling is het fijn om die stap over te slaan, om via de zelfhaat in één keer in de bevrijding terecht te komen.

Dank Naomi, veel succes! En wees een beetje lief hè, voor jezelf.