Ja, je kunt moedermelk op de zwarte markt kopen

In 2015 maakte de wereld kennis met de Bonyu Bar. Het ligt nogal afgelegen, in Kabukicho, een buurt in Tokio die door reisgidsen wordt omschreven als: “Een beetje grimmig.” In de aftandse bar kun je een glas melk drinken, melk afkomstig uit een menselijke vrouwenborst om precies te zijn. Een glas vocht kost zo’n 12 euro, maar je kunt er ook rechtstreeks uit de bron drinken, bij een van de drie huismoeders.

Denk nou niet dat je binnenkort een Bonyu Bar-achtige zaak in je buurt kunt verwachten. Het consumeren van mensenmelk, wat voor baby’s natuurlijk heel normaal is, maar niet per se voor volwassenen, roept allerlei economische en ethische vragen op. Op veel plekken is het verkopen van mensenmelk bij wet verboden. Toch zijn er allerlei verhalen van atleten die claimen dat melk van een mens een wondermiddel is en dat ze er alles aan doen om de vloeistof te bemachtigen. En dan hebben we het nog niet eens over de fetisjwereld. Alle vragen die in ons opkwamen over de handel in mensenmelk hebben we voorgelegd aan Mathilde Cohen, professor rechten aan de University of Connecticut en expert op het gebied van internationale wetgeving omtrent mensenmelk en auteur van het boek: Human Milk: A Food Like Any Other?.

MUNCHIES: Hallo Mathilde. Hoe is je interesse in mensenmelk ontstaan?
Mathilde Cohen: Toen mijn dochter in 2013 werd geboren, woonde ik in Brooklyn in New York. Ik melde me aan voor allerlei nieuwsbrieven en fora voor ouders uit de buurt. Ik was ontzettend verbaasd dat er advertenties tussen zaten waarin jonge moeders hun eigen melk verkochten, soms was het zelfs gratis. Ze benadrukten altijd dat ze “te veel waar” hadden.

Ik was gefixeerd door de advertenties van families die probeerden mensenmelk te bemachtigen, of het nou twee mannen waren, adoptieouders, moeders die zelf geen borstvoeding konden geven vanwege medische redenen of moeders die zelf niet genoeg melk produceerden. Ik was gefascineerd en begon meteen onderzoek te doen of zulke transacties legaal waren onder de Amerikaanse en Franse wetgeving. Ik interviewde ook melkdonors, kopers en mensen uit de zorg om een beter beeld te krijgen van deze handel. Wat staat er over de consumptie van mensenmelk in de Franse wetgeving?
Er wordt bijna niks over gezegd in Frankrijk. De overheid controleert alleen de lactariums (melkbanken). Dat gezegd hebbende, kunnen we stellen dat het een-op-een verkopen en schenken van mensenmelk strict verboden is als we het beschouwen als een product afkomstig uit het menselijk lichaam, net als bloed, organen, sperma, eitjes en ga zo maar door.

Onder Artikel 16-1 van het (Franse) Civiele Recht is “Het menselijk lichaam, onderdelen daarvan en zijn producten zijn niet onderhevig aan eigendomsrecht,” wat zou kunnen impliceren dat mensenmelk niet mag worden verkocht of weggegeven mag worden zonder dat er een melkbank bij komt kijken. Naar mijn weten is dit ook nog nooit opgehelderd.

Hoe zou je de huidige handel in mensenmelk in Frankrijk omschrijven?
Er zijn twee soorten. Een is legaal, dat zijn de melkbanken. Die andere gebeurt ondergronds en is dus mogelijk illegaal, dat is de markt van consument naar consument. De overheid heeft een monopolie op melkbanken. Sinds 1984 verdienen er bedrijven geld met vrouwenmelk. Deze vrouwen worden geselecteerd door middel van een intensieve screening. De melkbanken verwerken de melk (door het mengen van melk van verschillende donoren, het te pasteuriseren, testen het op bacteria, het te bottelen, enzovoort) en brengen het dan naar de kraamafdelingen van Franse ziekenhuizen.

De zwarte markt bestaat uit vrouwen die hun melk verkopen of het gratis aanbieden en families die melk direct van een donor willen bemachtigen zonder tussenkomst van een melkbank. Deze markt is niet gereguleerd en de handel gaat vooral via internet. Soms blijft de handel in de familie (bijvoorbeeld twee zussen die borstvoeding geven en dat een zus haar overtollige melk aan de ander geeft), soms gebeurt het binnen een vriendengroep of een groter sociaal netwerk. Hoewel er geen controle is, reguleert deze markt zichzelf. De donoren delen graag informatie over hun gezondheid (ze geven bijvoorbeeld hun bloedonderzoeken op, ze vertellen hun hygiëneregels en sommige families pasteuriseren de melk na ontvangst om de kans op virale ziektes en bacteriële besmettingen te minimaliseren).

Betekent de opkomst van deze markt dat melkbanken alleen niet voldoende zijn?
Franse melkbanken werken heel goed, ze kunnen voldoen aan de behoeftes van vroeggeboren baby’s en pasgeborenen die in het ziekenhuis liggen. Het probleem, als je het een probleem kunt noemen, want de meningen zijn verdeeld, is dat de vraag naar mensenmelk niet ophoudt bij ziekenhuisbaby’s. Wat ik al eerder zei, er zijn allerlei situaties waarin families mensenmelk nodig hebben om hun kinderen te voeden.

En dan zijn er nog de volwassen melkdrinkers, ook al blijft dat een kleine niche. Het gaat hier om een groep kankerpatienten (er wordt gedacht dat mensenmelk stoffen bevat die secundaire effecten van chemotherapie tegengaan en dat het zelfs zou helpen in het genezingsproces), atleten (mensenmelk wordt gezien als ‘hersteldrank’ die spiermassa opbouwt), en fetisjisten (voor hen is moedermelk opwindend).

Melkbanken kunnen deze groep niet faciliteren. Hun doel is het ondersteunen van ziekenhuisbaby’s, punt. Dus dan rijst de vraag: moeten we melkbanken omvormen zodat het het een grotere groep van dienst kan zijn? Of, moet er een tweede type melkbank komen om aan deze vraag te voldoen? Werkt de zwarte markt niet goed genoeg om aan al die verschillende behoeftes te voldoen?

Denk je dat mensenmelk ooit een doodnormaal product wordt dat je in de supermarkt koopt?
Dat is zeker geen gekke fantasie. In de Verenigde Staten en nog wat andere landen, kun je naar speciale zaken om mensenmelk te kopen. Het is gepasteuriseerd en gesteriliseerd en het wordt verkocht in pakjes die lijken op verpakkingen van koemelk. Er zijn in ieder geval vier Amerikaanse bedrijven die online mensenmelk verkopen: Prolacta, Medolac, Ambrosia en de International Milk Bank.

Deze bedrijven geven geen prijzen weer op internet, maar autoriteiten zeggen dat een liter mensenmelk begint bij een prijs van 280 euro. Een baby die jonger is dan zes maanden, drinkt tussen de 650 en 900 ml melk per dag, dus je kunt wel uitrekenen hoeveel geld je wel niet moet spenderen als je jouw baby alleen maar wilt voeden met commerciële mensenmelk.

Bedankt, Mathilde.

Mathilde Cohen geeft les aan de University of Connecticut School of Law. Ze heeft verschillende artikelen gepubliceerd met als onderwerp “Het reguleren van melk: vrouwen en koeien in Frankrijk en de Verenigde Staten. Die kun je hier lezen.

Dit artikel verscheen oorspronkelijk op MUNCHIES Frankrijk.