Het medicijn tegen coeliakie zit in vleesetende planten

Vleesetende planten zijn net een soort sciencefictionfiguren. Ze zijn helemaal toegespitst om insecten in de val te lokken. De beestjes smelten levend door de verteringsenzymen in de maag van de plant. Uit alle bloemen en planten is het precies dit genadeloze exemplaar die ons kan helpen met een van de grote problemen in onze moderne maatschappij: glutenintolerantie. De medische term is coeliakie.

Even voor de duidelijkheid: Ik heb hier niet over die mensen die glutenvrij eten omdat ze denken dat het gezonder is (spoiler: dat is het niet). Ik heb het over de mensen die de gluten niet kunnen verteren, met maagpijn, een opgezwollen buik, krampen en zelfsbeschadigingen in hun dikke darm als gevolg. Joanna Schroeder, die ook last heeft van coeliakie, schreef vorig jaar in het tijdschrift Good Housekeeping hoe moeilijk het kan zijn om hiermee te leven.

"Als ik per ongeluk gluten eet word ik heel ziek. Ik ben zelfs wel eens in het ziekenhuis beland omdat ik zo uitgedroogd was door het overgeven en de diarree," schrijft Schroeder.

Voor mensen die echt lijden aan coeliakie is een behandeling heel hard nodig. Het tijdschrift Scientific Reports berichtte vorige week over een mogelijke oplossing voor dit probleem. Uit een studie die verscheen in het wetenschappelijke tijdschrift Nature blijkt dat enzymen uit tropische bekerplanten ook van pas kan komen bij de vertering van gluten.

Coeliakie is daarmee niet meteen genezen zijn. Mensen met coeliakie zouden voor elke glutenmaaltijd een capsule moeten nemen. Dit komt overeen met de behandeling van lactose-intolerantie met Lactaid. Toch zou dit een hele vooruitgang betekenen. Er bestaat nu namelijk nog helemaal geen behandeling.

David Schriemer, een professor aan de Universiteit van Calgary en coauteur van de studie, is hoofdauteur van het artikel. Hij vertelde me dat zijn team helemaal niet op zoek waren naar een behandeling voor coeliakie, maar dat ze er min of meer op stuitten toen ze de enzymen van de vleesetende plant aan het indexeren waren. Het doel van hun onderzoek was oorspronkelijk om een verband te vinden tussen eiwitten en ziekte.

"Sommige enzymen uit deze plant werken als een soort moleculaire schaartjes. Ze knippen eiwitten letterlijk doormidden," zegt Schriemer. "Het was geweldig om te zien dat deze moleculaire schaartjes in werking te zien. Ze kunnen extreem actief knippen. We dachten: dit moet ergens goed voor kunnen zijn."

Aangezien gluten bestaan uit eiwitten was de connectie met coeliakie snel gemaakt. Uit talloze testen op petrischalen, en later op muizen, bleek dat het enzym heel effectief gluten kan afbreken.

Wetenschappers hebben al eerder geprobeerd om enzymen om te toveren tot een mogelijke behandeling voor glutenintolerantie. Maar wat dit enzym uniek maakt is hoe agressief en effectief het de eiwitten afbreekt. Je hebt maar een kleine hoeveelheid nodig per glutenrijke maaltijd. Al moet er nog wel veel gebeuren voor we zo ver zijn.

Het team moet volgens Schriemer nog een paar dierstudies afronden. En ze willen het productieproces van deze enzymen nog iets willen verfijnen. Het is namelijk niet zo dat we plantjes nodig hebben om deze bijzondere eiwitten te maken. Dan kan gewoon in het lab. Wanneer de pilletjes op de markt komen is nu nog niet helemaal duidelijk. Maar schriemer heeft goede hoop dat dit onderzoek resultaten gaat leveren die niet onderdoe voor deveelbelovende behandelingen die al in de pijplijn zitten.