Gezond eten is helemaal niet zo moeilijk als mensen denken

Dinsdag publiceerde de New York Times een interessant grafiekje. Normale mensen en 'voedselexperts' moesten inschatten wat voor soort voedsel gezond is en wat niet.

De titel van het stuk benadrukte vooral de onenigheid tussen experts en de gemiddelde mens, maar wat volgens mij juist opviel is de enorme overeenstemming. Er is vrijwel niemand die denkt dat een pizza en een colaatje gezond zijn. Natuurlijk zijn hier en daar vrij opvallende verschillen. Zo denken veel normale mensen dat mueslirepen gezond zijn, terwijl professionals daar juist anders over denken. Hetzelfde gaat op voor bevroren yoghurtproducten.

Als ik een hoop geld had betaald voor dit onderzoek zou ik denk ik ook graag de verschillen uit willen lichten, maar aangezien dat niet zo is kan ik in alle vrijheid een paar andere punten uitlichten die volgens mij veel belangrijker zijn.

We zijn grosso modo geconditioneerd om te aan te nemen dat caloriearm voedsel gezond is, en vet voedsel niet. De werkelijkheid is ingewikkelder omdat sommig voedsel enorm belangrijke bouwstoffen bezit terwijl een dieetproduct bijvoorbeeld niets meer is dan opvulling.

Die ogenschijnlijke complexiteit maakt dat het moeilijk is precies in te schatten wat nu gezond is, en wat niet. Vandaar de miljoenen voedselexperts die onze wereld inmiddels telt. Niemand heeft gelijk, dus iedereen kan gelijk hebben. Het problematische van het onderzoek van de NYT is dat de voedselexperts zo worden gepositioneerd dat het lijkt alsof hun mening vanzelf ook wetenschappelijker is. Ik voel me niet gemakkelijk bij die aanname, want hoeveel voedselexperts baseren hun mening op echte wetenschap? Hoeveel kwakzalvers zitten ertussen? Hoewel de NYT alleen professionals met tenminste een bacheloropleiding heeft ondervraagd, blijft het zo dat door expert zo naast 'gewone mensen' te leggen, zo van de lezer wordt verwacht aan te nemen dat de experts beter weten wat gezond voedsel is. Nogal een leap of faith.

Ik verwijs jullie graag door naar de column van Ben Goldacre in de British Medical Journal "Tell us the truth about nutritonists." Ik werk de kern hier beneden nog verder uit, maar waar het op neer komt is dat gezond eten vaak een kwestie is van gezond verstand, en minder complex is dan veel experts beweren.

De ontstaansmythe van de voedselwetenschappen is namelijk dat consumptie gemicromanaged moet worden. Je moet niet denken dat jij zelf wel kan uitpluizen wat gezond eten is. Om goed te leven heb je experts nodig.

Maar voedsel is vrij simpel, althans, dat kan het zijn. Geef mensen simpele richtlijnen, en mensen zullen min of meer gezond van ongezond kunnen onderscheiden. Een voorbeeld is de Harvard Healthy Eating Plate, hieronder weergegeven. Het is een simpel schema, en als je die volgt is dat in principe voldoende om gezond te leven. Niet zo moeilijk!

En als dit niet overtuigt kan je het onderzoek van de NYT als basis nemen. Alle echt ongezonde dingen staan unaniem in het ongezonde vakje.

Tot slot wil ik nog benadrukken dat ik het artikel van de Times niet wil bruuskeren. Ter nuancering haalt de auteur namelijk nog een artikel van Aaron E. Caroll aan. Deze schrijver en medicus bericht veel over de simpele regels voor gezond eten. Hij laat zien dat veel voedsel niet perse goed of slecht is, maar dat het een kwestie is van soberheid. Geniet, maar met mate.

Door het normatieve goed/slecht format van veel gesprekken over voedsel raakt dit idee, dat het beste is van allemaal, bijna compleet ondergesneeuwd. Dit terwijl ook de cijfers van het onderzoek van NYT juist lijken aan te tonen dat de meesten van jullie allang weten dat alles wel goed is, zolang het maar met mate is. Wantrouw dus altijd de expert die beweert dat jij niet weet wat goed en fout is, want meestal zijn zij op zoek naar het laatste wondermiddeltje.