Zo praat je over politiek in de bar zonder een lul te zijn

De komende weken gaan we Kiezen met VICE. Tot 15 maart zullen wij jouw bron van verlichting in de democratische duisternis zijn. Dat doen we met artikelen, maar ook met (video)interviews met de lijsttrekkers, waarin we jullie vragen aan hen voorlegden. Volg ons elke dag en mis niks.

In bars kom je meestal om een beetje bier en ander vergeetsap te drinken, met je vrienden bij te praten of misschien nog eens een lekker potje te tongen. Stevige discussies over politiek of religie voeren horen daar meestal niet bij. Toch gebeurt het in tijden van verkiezingen dat de bar dienst doet als populaire plek voor politiek debat. Als we Tess Posthumus, in 2015 uitgeroepen tot beste barvrouw van Nederland, mogen geloven kan dat nogal vervelende situaties met zich meebrengen. Zij vertelde MUNCHIES een paar maanden geleden nog dat ze er zelfs een stelregel voor heeft: "Geen gepraat over sport, religie of politiek aan haar bar."

Dat herken ik wel. Tegen het einde van de middelbare school sprak ik vaker over politiek in de kroeg dan ik tegenwoordig doe. We mochten net stemmen en ik had een zeer koppige vriend die zijn politieke mening graag en luid verkondigde. Discussies met hem ontaardden in sessies waarin hij uitendelijk een of ander waanzinnig standpunt over Pim Fortuyn tot treurens toe bleef verdedigen en ik mezelf een blauw oog gaf met mijn facepalms. Misschien dat ik deels om die reden niet graag over politiek sprak aan de toog, misschien ook omdat het in die tijd al met al niet zo urgent was.

Maar tijden veranderen, en nu ontkom je er niet aan over politiek te praten. De staat van het politieke debat, waarin vreemdelingenhaat, islamofobie en andere slechte zaken vrijelijk besproken worden, maken het onvermijdelijk. Dat er over die dingen gepraat wordt is een goede zaak, al is het dan in de kroeg. Maar goed, in een kroeg wil je ook nog steeds fun hebben. Zijn die zaken te verenigen? Kan je over politiek discussiëren zonder je omstanders en het horecapersoneel op de zenuwen te werken, en te vervallen in een botte lul?

Ik sprak een aantal barvrouwen en -mannen van mijn favoriete cafés in Amsterdam over die kwestie en met behulp van een beetje zelf nadenken heb ik een lijstje opgesteld van tips die je door avonden in de kroeg gaan helpen zonder dat je jezelf (of anderen) een blauw oog hoeft te slaan van verbolgenheid. Ik ben trouwens nogal links in mijn politieke voorkeur, dan weet je dat vast.

Hou de groep met wie je discussieert bescheiden Gesprekken over politiek worden meestal op het niveau gevoerd van degene die het minste weet en het luidste spreekt. De wet van de domste gemene deler, zou je het kunnen noemen. Dus stel, je zit met een groep vrienden of kennissen helemaal links achterin Schiller, aan die grote ronde tafel, en het gesprek komt op politiek. Dan is het uitkijken geblazen, want voor je het weet zit je met tien man te kissebissen over de vraag of Clinton nu wel of niet een reptillian is, omdat een lid van de groep graag samenzweringstheorieën bespreekt. Of erger nog, iemand heeft vaag iets gelezen over de deep state en hangt daar dan allerlei vreemde overtuigingen aan op, die veel te ver van ieders leefwereld of gezond verstand afstaan om echt constructief te kunnen bespreken. Beter ga je in dat geval met hoogstens twee of drie vrienden geciviliseerd even buiten staan om als de intelligente mensen die jullie zijn daar even de urgente staat van de politiek te bespreken.

Voer je discussies niet te laat op de avond Ik zeg als ik dit artikel schrijf wel eens: Als de drank is in de man, is het vermogen om te discussiëren in de ongewassen kan. Ik bedoel: na vijf bier moet je misschien gewoon niet veel meer over de politiek proberen te zeggen dan 'fuck Wilders, man,' en dan instemmend knikken. En ik heb er geen onderzoeken over gelezen, maar mijn boerenverstand zegt me dat je dronken mensen niet zo snel op andere politieke gedachten zult brengen. Zeker niet als het woord politiek uit jouw dronken mond klinkt als 'pullletuk.'

Zeg het met anderen Een barman bij Schiller vertelde dat hij discussies over politiek soms lastig kan volgen, omdat hij ook maar gewoon aan het werk is. Wel vertelde hij dat het de laatste tijd bijna altijd over Trump gaat. Ik knikte. Ja man, Trump. Hij zei toen: "Heb je dat filmpje gezien van Colbert over Trump?" Ik zei ja. Dat bracht me op een idee: als het niet lekker gaat met je politieke discussie, bijvoorbeeld doordat je bovenstaande aanbevelingen niet hebt opgevolgd, zou je een gesprek over politiek altijd kunnen afsluiten door een geinig filmpje op je telefoon te laten zien van de vele politieke komieken die we hebben. "Kijk, Lubach maakt Wilders kapot, lachen toch?" De mensen zullen gebiologeerd kijken, en daarna misschien zelf een filmpje willen laten zien. Van boze sfeer naar youtube-party, er zijn slechtere uitkomsten denkbaar.

Het is de toon die de muziek maakt Tess Posthumus had laatst twee zakenmannen uit Las Vegas te gast in de cocktailbar waar ze werkt, Bar 74. Alles was reuze amicaal, tot iemand een onverdroten woord zei over Trump. Deze zakenmannen begonnen te schreeuwen en lelijke dingen te zeggen over mensen die niet van Trump houden. Ook lieten ze op volume honderd weten dat ze weinig op hadden met pro-abortusactivisten, homo's en moslims. "Aan het eind van de avond gaf ik toen iedereen die nog in de bar was een shotje van het huis", zei Tess, "behalve die twee." Tess is van mening dat je in de bar prima meningen mag verkondigen waar zij het als progressieve, lesbische barvrouw niet mee eens is, maar ze trekt de grens bij beledigingen. En dat lijkt me dan ook een goede stelregel voor over politiek praten in de bar: als je mening de ander echt zou kunnen beledigen, hou hem dan voor je.

Zet in op charmeren en empathie, in plaats van overtuigen en ruzie Dit is misschien wat controversieel en wellicht gesproken vanuit een diepgeworteld Zeeuws privilege, maar ik denk dat je in de bar de discussies niet te fel moet voeren, en niet moet verwachten dat je een ander in een bar kunt overtuigen van de juistheid van jouw standpunten. Zeker niet als je die persoon in de eerste plaats al niet kende. Een tijdje terug was ik met een vriend in een bar waar we naast een meneer zaten met zeer nationalistische opvattingen. Hij had het niet op buitenlanders en ik citeer hem bijna letterlijk als ik schrijf dat hij vond dat het eigen volk eerst moest komen. Mijn vriend ging in discussie, terwijl ik vragen bleef stellen. Zo kwamen we erachter dat die man een gefrustreerde kerel was, wiens bedrijf door hybris ten onder was gegaan, waarna zijn vrouw hem had verlaten en waarna hij ook nog eens kanker aan zijn prostaat kreeg. En toen kregen we ook nog wat sympathiekere ideeën aangepraat. Soms moet je zeggen dat iemand een lul is en het mis heeft, soms moet je proberen de mens achter ideeën die je verwerpelijk vindt te achterhalen. Ik denk dat de bar geschikter is voor het laatste.

Kies je locatie Als je per se je politieke ei kwijt wil tijdens een barbezoek, kijk dan uit waar je wat verkondigt. Amsterdam is van oudsher een linkse stad, maar ook hier wint rechts het aan populariteit. De volksere barren zijn dat over het algemeen. Ik zei ooit een keer in zo'n bar iets wat grappig bedoeld was over André Hazes, en het is met dank aan mijn rappe beentjes dat mijn neus niet schever is dan die van Habermas. Denk daar aan als je je drank drinkt en op je zeepkist gaat staan.

Met dank aan de barmensen van Mansro, cafe Van Wou, Schiller en Bar 74 (en dan dus Tess Posthumus, he!) voor de inspiratie. De hierboven verkondigde meningen zijn wel de mijne, dus als iets je niet aanstaat, stuur iets boos naar @jvt, en niet naar hunnie.