Er gaan meer mensen dood aan luchtvervuiling dan aids en malaria bij elkaar

De Wereldgezondheidsorganisatie (WGO) heeft een studie gepubliceerd met de sombere conclusie dat er elk jaar meer mensen dood gaan aan luchtvervuiling dan aan aids en malaria samen.

Uit de statistieken bleek dat luchtvervuiling van bronnen binnenshuis zorgen voor 3,5 miljoen doden per jaar. Aan luchtvervuiling buiten gingen 3,3 miljoen mensen dood. Omdat daarnaast zo’n half miljoen mensen sterven aan een combinatie van luchtvervuiling binnen en buiten, is de totale som wel iets minder dan de twee factoren gecombineerd.

Maar laten we ter vergelijking naar het dodental kijken van malaria en aids. Uit statistieken van de WGO blijkt dat aan malaria ‘maar’ 655.000 mensen in hetzelfde jaar dood gingen (van de 220 miljoen die besmet waren). Aids doodde 1,8 miljoen mensen in dat jaar.

Het is dan ook geen moeilijk sommetje om te maken: luchtvervuiling binnen (voornamelijk veroorzaakt door kacheltjes en primitieve kookpitjes) en buiten zorgen elk voor meer doden dan de twee meest beruchte en bestreden ziektes uit de wereld.

Hoe kunnen we het aantal doden verminderen? Er moet iets aan de bron van vervuiling gedaan worden, maar dat is natuurlijk makkelijker gezegd dan gedaan.

In het geval van luchtvervuiling binnenshuis betekent het dat oude kookkacheltjes vervangen moeten worden (die hout, gedroogde poep, of andere vormen van biomassa gebruiken) met nieuwere en meer efficiënte modellen die de hoeveelheid benodigd materiaal en ook de luchtvervuiling verminderen. Dan moet er wel van uit worden gegaan dat elektrische kookplaten of gasfornuizen een no go zijn – wat meestal wel het geval is bij mensen die het ergst last hebben luchtvervuiling binnenhuis.

Er worden al jaren plannen gesmeed en zijn er genoeg pogingen gedaan om efficiëntere vervangingen te ontwerpen. Toen Hillary Clinton nog aan het roer was in de U.S. State Department, werd er bijvoorbeeld flink wat geld naar het probleem gesmeten (om maar één internationale poging te noemen).

Helaas wordt het omwisselen van fornuizen vooral belemmerd doordat mensen gewoontedieren zijn. Er is een studie gedaan die keek naar pogingen in Bangladesh. Daaruit bleek dat vrouwen – die het meest last hebben luchtvervuiling binnenshuis – domweg geen zin hadden in verandering. Veel liever verbeterden ze andere aspecten in hun leven om het welzijn van hun familie te verbeteren, dan iets te doen aan de zwarte roet die uit hun vieze kooktoestelletjes puft.

Het vervangen van deze oude kookpitjes zou ook goed zijn om klimaatsverandering tegen te gaan. Hoewel het lang niet zo’n grote invloed heeft als broeikasgassen als CO2 en methaan, is roetvervuiling een belangrijk component in de versnelling van de opwarming van de aarde. Verschillende onderzoeken laten zien dat er een significante winst behaald kan worden in het verminderen van het broeikaseffect als alleen al iets gedaan zou worden aan roetvervuiling. Verder zou een afname van roet ook goed zijn om het smelten van gletsjers tegen te gaan, vooral in de Himalaya, waar roet op het ijs valt en daardoor het weerkaatsingsvermogen verandert.

Wat betreft luchtvervuiling buiten is volgens Maria Neira van de WGO betere toegang tot schone energie de sleutel. Gezondheid als argument voor schone energie is sowieso nog niet genoeg gepitcht.

Maar even terug naar de minstens 7 miljoen mensen die elk jaar sterven aan luchtvervuiling. Hoezo is er in godsnaam zoveel meer aandacht voor aids en malaria dan voor deze killer? Ik vraag me af of er een verband is met de vergelijkbare desinteresse (van het grote publiek) voor klimaatsverandering.

Misschien komt het doordat de strijd tegen malaria en aids een duidelijker actieplan heeft: stop het overbrengen van beide ziektes door de ontwikkeling van betere medicijnen om de ziekte te voorkomen of te genezen. We weten maar al te goed hoe we dit soort dingen moeten aanpakken, zelfs als we niet succesvol zijn.

Zijn er teveel losse schroeven voor het aanpakken van luchtvervuiling om dezelfde hoeveelheid passie te creëren? Misschien is het omdat luchtvervuiling een langzame moordenaar is (dramatische incidenten, zoals onlangs in China en een halve eeuw geleden in Londen terzijde) en omdat maatregelen die individuen kunnen nemen ter zelfbescherming vaak niet binnen hun macht liggen. Wie weet dat het daarom lastiger is om je erover op te winden.