Bi personen zijn buitengewoon vaak slachtoffer van seksueel geweld, maar waarom?

Bi personen zijn van alle seksuele voorkeuren het vaakst slachtoffer van seksueel geweld, online intimidatie en mishandeling in de relationele sfeer. Dat blijkt uit een rapport Monitor huiselijk en seksueel geweld van CBS dat ze afgelopen december over het jaar 2020 publiceerden – een jaar waarin we vooral thuiszaten en afstand moesten houden door de coronacrisis. 

De verschillen zijn verontrustend groot: bijna 16 procent van de biseksuele vrouwen heeft vorig jaar bijvoorbeeld fysiek seksueel geweld meegemaakt, variërend van ongewenste aanrakingen tot verkrachting. Bij heteroseksuele vrouwen en lesbiennes is dat getal een stuk lager, respectievelijk 4,5 en 8,4 procent. Ook bij mannen waren bi’s het vaakst slachtoffer: 6,6 procent tegenover 1,3 procent van de heteromannen.

Hoe kan het dat die cijfers zo aanzienlijk verschillen? Waarom zijn het nou juist de bi’s die er het bekaaidst vanaf komen?

Emiel Maliepaard is sociaalwetenschapper en onderzoekt de levens van biseksuele mensen in Nederland. Vorig jaar kwam zijn boek Bisexuality in Europe uit. “Er valt weinig over te zeggen, omdat er nog weinig wetenschappelijk onderzoek naar is gedaan,” zegt Maliepaard. Dit onderzoek van het CBS is volgens hem de eerste keer dat er onderscheid wordt gemaakt betreft seksuele oriëntatie in een onderzoek naar seksueel geweld in Nederlandse context. 

“Er zijn wel verschillende factoren die een rol kunnen spelen. Hoe er vanuit de maatschappij over biseksuelen wordt gedacht is hier één van: vooral biseksuele vrouwen worden geseksualiseerd. Bi personen in het algemeen worden vaak gezien als hyperseksueel en promiscue, misschien een beetje losbandig, waardoor daders eerder de grenzen van een bi persoon overgaan.” En ook binnen relaties komt (seksueel) geweld vaker voor bij bi mensen vertelt Maliepaard. “Partners worden onzeker en denken: ‘Ben ik wel genoeg voor jou?’ Dit komt ook door het promiscue stereotype. Mensen denken dat bi personen niet monogaam kunnen zijn.” 

“Het klopt dat lhbti-personen vaker te maken krijgen met seksueel geweld dan hetero’s, en bi’s in het bijzonder”, benadrukt Ymke Kelders van Rutgers, kenniscentrum voor seksualiteit. De specifieke redenen voor de overrepresentatie van bi personen onder slachtoffers is ook iets wat zij niet met zekerheid durft te benoemen. “Wel zien we in onderzoek dat biseksuele mensen, net als homomannen, vaker wisselende sekspartners hebben. Het zou goed kunnen dat zij door die wisseling dus ook meer risico lopen. De kans dat er iemand tussenzit met kwade bedoelingen of iemand die grensoverschrijdend gedrag vertoont, is groter.”

De factoren die zowel Kelders als Maliepaard noemen worden onderschreven door Amerikaans onderzoek. De biseksuele Nicole Johnson, professor psychologie aan de Lehigh University in Pennsylvania schreef in 2017 het essay: Why us? Toward an understanding of bisexual women’s vulnerability for and negative consequences of sexual violence. Volgens haar is het geweld te wijten aan bi-fobie en hyperseksuele beeldvorming – plegers zien biseksuele vrouwen als seksueel beschikbaar en altijd gewillig.

Bri Ozalas, professor communicatiestudies aan de James Madison University, schreef vorig jaar in haar essay What If You Meet Someone Else? dat haar partner haar biseksualiteit misbruikte om emotionele mishandeling te rechtvaardigen. Ze vertelt dat haar vriendin extreem jaloers en beschuldigend was wanneer Ozalas contact had met iemand die zij als bedreiging zag. Ze speelde sluw in op het bestaande stereotype en gebruikte dit om haar partner te manipuleren.

Ook ik ben, als biseksuele vrouw, slachtoffer geweest van partnergeweld en seksueel geweld. De cijfers verbazen me daarom ook niet. Mijn ex-partner vertrouwde me niet en was extreem nerveus over dat ik vreemd zou gaan, omdat ik biseksueel ben. Soms was hij overtuigd dat hij me hetero had gemaakt, en dat biseksualiteit een fase was geweest in mijn puberteit. Ik wilde niet hoeven bewijzen dat ik betrouwbaar ben, of zo geboren ben – dat doen hetero’s ook niet. Daardoor kwam ik in een vreemde positie terecht: ik wilde uit principe die vastgeroeste, bezopen stereotypen niet ontmaskeren, maar tegelijkertijd gebruikte hij die stereotypen wél om het geweld goed te praten. Ik voelde me beledigd en niet gezien voor wie ik ben. 

Jantine van Lisdonk, onderzoeker bij Bi+ Nederland is ook niet verrast door de cijfers. “Maar het CBS-onderzoek toont ook aan dat biseksuele mensen ook veel vaker slachtoffer worden van partnergeweld, dat wisten we nog niet.” De oorzaken van deze overrepresentatie zijn ook voor Bi+ Nederland gissen. “We zijn wel aan het kijken hoe we onze gemeenschap kunnen helpen. We gaan in gesprek met hulpverleningsorganisaties waar bi+ personen terecht kunnen, want we willen graag laagdrempelig aanspreekpunt zijn en mensen doorsluisen naar de juiste instanties.” Volgens van Lisdonk is het cruciaal dat hulpverlening zich gaat focussen op een inclusieve aanpak. “Het begint met open vragen stellen, waarbij je niet van tevoren al een plaatje in je hoofd hebt. Dit is kenmerkend voor de biseksuele ervaring: dat je telkens in een hokje wordt geduwd waardoor je hele verhaal niet gehoord wordt.”

Maliepaard hoopt dat deze cijfers voor het CBS een stok achter de deur zullen zijn voor onderzoek naar oorzaken van huiselijk en seksueel geweld tegen biseksuele personen. “Het meest efficiënte onderzoek zou naar mijn mening zijn om in gesprek te gaan met daders, en die gesprekken dan te analyseren. Dat is alleen lastig, want daders zijn over het algemeen niet erg bereid om hierover te praten.” Ook lijkt een onderzoek naar de acceptatie van biseksualiteit in Nederland Maliepaard een goed idee.

Vanuit Rutgers wordt er tevens druk gezet op de politiek om meer geld vrij te maken voor onderzoek naar, maar voornamelijk het voorkomen van, seksueel geweld. “Met onze petitie tothier.rutgers.nl willen we veel meer aandacht vragen voor de preventie van seksueel geweld. Want seksueel geweld komt nog veel te vaak voor,” stelt Kelder. “Elk slachtoffer is er een te veel. Wij trekken de grens en zeggen #tothier. De overheid moet nu in actie komen om seksueel geweld te voorkomen, ongeacht iemands seksuele geaardheid.” 

En laten we dan ook gelijk korte metten maken met die afgezaagde stereotypen en vooroordelen. Want als je twee meiden ziet zoenen of je bang bent dat je vriendje je gaat dumpen voor een jongen, is dat nooit een reden voor geweld. Hoe sletterig we ook zijn.

Heb je een ongewenste seksuele ervaring meegemaakt? Het telefoonnummer van Centrum Seksueel Geweld is 0800-0188. Of check hun website voor meer informatie: www.centrumseksueelgeweld.nl. Ook kun je terecht bij Slachtofferhulp Nederland (0900-0101) en de Nationale Politie (0900-8844)