Hoe linkse memers ook buiten het internet de revolutie proberen te ontketenen

In 1918 riep sociaaldemocraat Pieter Jelles Troelstra de revolutie uit in Nederland. Hij was ervan overtuigd dat de linkse beweging de boel zou kunnen overnemen, net als de bolsjewieken in Rusland en de sociaaldemocraten in Duitsland. In in een urenlange speech riep hij op tot revolutie. Twee dagen later moest hij zijn woorden alweer terugnemen. Het was gebleken dat de verschillende linkse groeperingen niet voldoende georganiseerd waren om de daad bij het woord te voegen. De treurige toestand ging de geschiedenis in als “De Vergissing van Troelstra”.

Inmiddels hebben revolutionairen het internet tot hun beschikking, en dat zorgt ervoor dat er wel wat op gang komt aan de linkerkant van het politieke spectrum. Voor een socialistische memepagina zijn de mensen prima te mobiliseren: die bouwen de laatste jaren flink aan hun populariteit. En hoewel de verkiezingsresultaten op links behoorlijk tegenvielen, kunnen protesten voor linkse thema’s de laatste tijd op belangstelling rekenen: het Academiegebouw van de Rijksuniversiteit Groningen werd bezet om meer studentenkamers te eisen en in Amsterdam organiseerden verschillende linkse organisaties afgelopen maand samen een protest voor betaalbaar wonen met zo’n 15.000 deelnemers, dat breed werd uitgemeten in de media en op de insta-accounts van de demonstranten. 

Maar als het niet om concrete doelen gaat lijkt het moeilijk om samen op te trekken. Hoewel de gedecimeerde PvdA en GroenLinks inmiddels innig verstrengeld lijken te zijn, is het activistische en politieke landschap links van deze partijen nog altijd erg versplinterd. Jamie* probeert daar wat aan te doen. Hij begon zijn activistische carrière door het infiltreren in neonazi-groepen om ze te exposen. Daarna ging hij in de memes: hij probeerde met zijn meme-account De Boze Bij bij te dragen aan de eerste zetel van BIJ1 en beheert nu de communistische memepagina Commie Central. Zijn meest recente project is het Revolutionair Verbond, een initiatief om verschillende communistische organisaties met elkaar te verenigen. Jamie is op dit moment bezig met sollicitatierondes om zo’n twintig vrijwilligers aan zich te binden. 

“Er zijn veel communistische bewegingen, maar het zijn allemaal van die eilandjes,”  vertelt hij aan de telefoon. “We willen dat die meer gaan samenwerken, en dat is ook al enigszins gebeurd. Bijvoorbeeld bij de inname van het Academiegebouw in Groningen. Daar werkten Internationale Socialisten aan mee, de Communistische Jongerenbeweging werkte eraan mee, en ROOD werkte eraan mee. Normaal kunnen ze elkaar niet uitstaan, dus dat vond ik een goed teken. Hopelijk kunnen wij op die samenwerking voortbouwen.” 

Toch gaat dat samenwerken vanwege ideologische verschillen nog altijd niet makkelijk. Jamie begon zijn verbindingsinitiatief samen met zijn kameraad Christa Noëlla, maar zij is inmiddels alweer weggegaan. “Als Revolutionair Verbond hebben we een antikoloniale ideologie, maar Christa merkte dat daar nog te weinig kennis over is in Nederland. Ze wilde mensen er meer over educaten, maar dat ging niet goed samen met het verbinden van organisaties. Ze is nu wat anders aan het opzetten, Nusantara Kita, een Indonesische community. Maar we werken nog wel nauw samen, ze helpt me met de sollicitaties.” Nu is Jamie dus de enige leider en dat is niet helemaal hoe hij het voor zich had gezien. “We wilden niet dat de organisatie onder witte leiding stond: witte mensen zouden meer een assisterende rol moeten hebben, niet de beslissingen maken. Maar dat is nu even niet anders. Ik ben absoluut wit, zelfs een kind van de bourgeoisie, zouden sommige mensen zeggen. Ik hoop de leiding snel weer door te geven.” 

Op zijn memepagina ligt Jamie bovendien vaak in de clinch met anarchisten, al zou hij ook met hen graag samenwerken. “Maar ik hoef niet per se anarchisten bij de organisatie. Tenzij ze geen problemen hebben met autoriteit, maar daar zijn ze meestal niet zo’n fan van. Onze organisatie is uitgesproken verticaal. Iemand hakt de knopen door, en als de leider – in dit geval ik – iets zegt, dan gebeurt het.” 

Hoewel Revolutionair Verbond al de zegen kreeg van Rebekka Timmer, de nummer drie van BIJ1, vestigt Jamie zijn hoop vooral op het activisme buiten het parlement. Hij is niet de enige die daarmee bezig is. Ook ROOD, de recent afgestoten jeugdbeweging van de SP, probeert een beweging op te bouwen waarbij vertegenwoordiging door een eventuele andere partij in de Kamer slechts één van de onderdelen is. Jamie zegt wel met ROOD samen te willen werken, maar weet niet of dat wederzijds is. “Ik denk alleen niet dat ze al interesse hebben in een gesprek. Ze zijn, ik wil eigenlijk niet dat je dit op gaat schrijven… een beetje arrogant? Ik denk dat ze denken dat ze het beter weten. Dat is het probleem met veel socialistische en communistische organisaties. Dat ze te veel in hun eigen ideeën blijven steken.” 

Als ik bel met Bob, één van de breinen achter Memes voor de Massa’s, lid van het Communistisch Platform, ROOD en de socialistische wandelvereniging De Kameraadschappij, lijkt Jamie's vermoeden te kloppen. Hij noemt Revolutionair Verbond “een marginaal clubje”: “Ze hebben nog niets vergaands opgezet, er zijn wel honderd van dit soort initiatieven. Broodbuis was bijvoorbeeld ook zoiets. Daarvoor waren er ook al tientallen van dit soort projectjes die een stille dood gestorven zijn.” Hij denkt dat een onafwendbaar lot is voor nieuwe initiatieven. “Het kost veel tijd en energie, en als je niet het juiste netwerk hebt en de juiste organisaties achter je, dan is het een kansloos verhaal. Het is net als met het opstarten van een bedrijf: er komt altijd wel ruzie tussen ego’s, gezeur over hoe je het precies kan inrichten, meningsverschillen die opkomen.”  

Net als Jamie noemt hij het hoopvol dat er tijdens het Woonprotest goed werd samengewerkt, maar er valt nog veel te bereiken. Bob hoopt dat er uiteindelijk één sterke communistische partij kan ontstaan. “Met eenheid in verscheidenheid. Dat is toevallig ook de titel van het programma van het Marxistisch Forum. Je bent lid van een partij, je voert de meerderheidsbesluiten uit, maar je hebt wel recht om een factie te vormen, publiekelijk kritiek op de partij te uiten, en om georganiseerd discussie te voeren.” Onlangs heeft de SP besloten dat ROOD niet alleen is afgestoten als jongerenpartij, maar dat het SP-leden ook niet is toegestaan om lid te blijven van ROOD. Daarmee lijkt die eenheidspartij verder weg dan ooit. 

Ook vanuit de kant van de activisten gaat het nog wel even duren voordat de revolutie er is, geeft Jamie toe. “Uiteindelijk hoef je maar met een kleine groep te strijden, en in sommige revoluties is het leger overgelopen. Maar je hebt ook de steun van de mensen nodig. En die hebben we absoluut niet, in Nederland. Er staat van alles in de weg, zoals racisme. Ik denk dat een fascistische revolutie dichterbij is dan een communistische.”