“Ik droomde dat ik seks had met mijn vader”: hoe het is om last te hebben van opdringende gedachten

Violet* kan zich het precieze moment nog herinneren waarop ze er voor het eerst over nadacht om haar vriendje te vermoorden.

"Ik was op de helft van de film A Clockwork Orange , en toen kwam er een vraag in me op: wat maakt iemand tot een seriemoordenaar?" "En toen kwam er nog een vraag in me op: hoe weet ik of ikzelf geen seriemoordenaar ben? Direct daarna, alsof ik mezelf op de proef stelde, kwam er een beeld in me op van hoe ik mijn vriendje wurgde op het bed."

Violet had last van extreme opdringende gedachten. Opdringende gedachten (of dwanggedachten) zijn angstaanjagende ideeën, beelden, gedachten of flitsen die steeds terugkomen en die er tijdelijk voor zorgen dat je niet meer helder na kan denken. Ongeveer 0,6 procent van de bevolking heeft last van opdringende gedachten, en de meerderheid hiervan is vrouw.

Veel mensen hebben weleens nare gedachten die uit het niets lijken te komen – al is het maar dat je je afvraagt hoe het zou zijn om te springen als je op het perron staat te wachten op de trein – maar die zijn zeldzaam en controleerbaar. Voor mensen met een extreme angststoornis of een dwangstoornis kunnen opdringende gedachten hun leven gaan beheersen.

"Opdringende gedachten kunnen verlammend zijn," vertelt professor Dinesh Bhugra van de World Psychiatric Association. "Ze blijven terugkomen en zijn hardnekkig." Violet heeft een angststoornis (OCS) en ervoer deze impulsen als dusdanig verlammend dat het leek alsof de hele wereld buiten deze gedachten even stil stond. Violet had al eerder periodes gehad waarin ze last had van angsten en depressies. Nadat ze eenmaal de gedachte had gehad om haar vriendje pijn te doen, merkte ze dat ze ook gewelddadige gedachten kreeg waarin ze haar familieleden, klasgenoten en zelfs leraren verwondde of vermoordde.

"Op een dag besloot ik dat ik iemand moest vertellen waar ik doorheen ging – niet omdat ik dacht dat ik psychische hulp nodig had of dat ik leed aan een psychische aandoening, maar omdat ik mezelf ervan had overtuigd dat ik een seriemoordenaar was," vertelt ze. "In de weken en maanden daarna werd de drang alleen maar erger en erger. Hoe meer ik probeerde niet aan deze beelden te denken, hoe meer ze juist in me opkwamen. Het werd op een gegeven moment ook fysiek; met hartkloppingen, duizeligheid, en misselijkheid als gevolg." Toen de opdringende gedachten elkaar steeds sneller gingen opvolgen, werd Violet steeds banger dat haar gewelddadige visioenen hun eigen leven zouden gaan leiden, en smeekte ze haar ouders om haar naar het politiebureau te brengen.

"Niets in mij wilde de dingen die ik voor me zag ook écht doen –juist het tegenovergestelde. Maar ik kon mezelf er niet van overtuigen dat ik geen moordenaar was."

Opdringende gedachten zijn niet altijd gewelddadig; ze kunnen bijvoorbeeld ook draaien om sociale en seksuele taboes. Georgia* heeft een gegeneraliseerde angststoornis, en werd geplaagd door visioenen waarin ze seks had met haar vader.

"Ik had een droom, een intense droom – en ik word er al misselijk van als ik het hardop zeg – ik had een droom waarin ik seks had met mijn vader. Het ergste was dat het in de droom voelde alsof ik ervan genoot," zegt ze.

"Ik weet dat het maar een droom was, maar alleen al het feit dat ik me zo'n droom in m'n hoofd kon halen zorgde ervoor dat ik helemaal doordraaide. De droom drong door in mijn realiteit; het beeld verscheen telkens weer in mijn hoofd. Ik was nog maar dertien jaar oud. Welke dertienjarige denkt nou aan dit soort dingen?"

Georgia kreeg steeds meer en vaker last van opdringende gedachten. Na een tijdje vertrouwde ze zichzelf niet meer in de buurt van haar vader. "Ik vermeed mijn vader als de pest. We waren daarvoor heel erg close, maar wat kon ik eraan doen? Hoe dan ook, de consequenties van mijn gedachten waren voor ons allebei verschrikkelijk. Ik voelde me zo vies. Pas toen ik al een paar jaar het huis uit was, was ik weer in staat om wat closer te worden met hem."

Om de triggerende gedachten te vermijden, ontwikkelde Georgia tics en dwanghandelingen die ze begon uit te voeren als de gedachte aan haar vader in haar opkwam.

"Ik begon oneven cijfers te vermijden, stapte niet op de randjes van de stoeptegels, en werd steeds bijgeloviger. Het hielp niet. Er kwamen gedachten in me op waarin ik met steeds meer mensen seks had, en ook van mensen waarmee ik absoluut geen seks wilde – van familieleden, vrienden, mensen op straat, tot op een gegeven moment zelfs dieren."

"Opdringende gedachten kunnen een persoon dusdanig beïnvloeden dat hij of zij aan zelfbeschadiging of zelfmoord gaat denken," zegt dr. Shamila Moodley van het Nightingale ziekenhuis in Londen. "En dan is het noodzakelijk om in te grijpen, bijvoorbeeld met cognitieve gedragstherapie."

Violet kwam er op een gegeven moment achter dat haar ouders ook gedurende hun leven last hadden van opdringende gedachten, maar Georgia is niet van plan om haar ervaringen ooit te delen met haar familie.

"Je zult nooit een geschikt moment vinden om mensen te vertellen dat je je hele leven hebt doorgebracht met het mijden van gedachten waarin je seks hebt met je vader," zegt Georgia. "Ik kan het mijn ouders niet vertellen, mijn vrienden ook niet, en mijn familie al helemaal niet. Zij ontkennen namelijk mijn gegeneraliseerde angststoornis, ondanks de symptomen die ik heb. Het is pas sinds kort dat ik deze gedachten überhaupt herken en erken als een symptoom van mijn angststoornis. Dat ik weet dat ik niet de enige ben die hier last van heeft is een klein wonder."

Hoewel Violet nu nauwelijks nog last heeft van dwanggedachten, moest ze wel een strijd aangaan om haar eigen gedachten onder controle krijgen.

"En zelfs ook al voelde ik me opgelucht nadat ik me had gerealiseerd dat de gedachten die ik had een stuk 'normaler' waren dan ik dacht, vertrouwde ik mezelf nog steeds voor geen cent. Het kostte me nog zes maanden waarin ik intensieve cognitieve gedragstherapie volgde om mezelf weer op de rails te krijgen – om mezelf weer te kunnen vertrouwen." *De namen van de geïnterviewden zijn veranderd

Dit artikel verscheen eerder op Broadly, de nieuwste site van VICE. Broadly komt binnenkort ook naar Nederland.