Op zoek naar diamanten in de door oorlog verscheurde Centraal-Afrikaanse Republiek

Het is nu bijna drie jaar geleden dat de Seleka-rebellen naar Bangui – de hoofdstad van de Centraal-Afrikaanse Republiek (CAR) – trokken om president François Bozizé af te zetten. Het resulteerde in de instorting van een land dat al verscheurd was door een geschiedenis van uitbuiting, verwaarlozing en geweld. De Seleka is een coalitie van gewapende groeperingen die voornamelijk bestaan uit moslims, afkomstig uit het noordoosten van het land. Ze namen tijdelijk de macht over, maar de manier waarop ze de bevolking misbruikten zorgde ervoor dat ze ten onder gingen toen christelijke milities, bekend als de "antibalaka", terugsloegen.

De hierop volgende burgeroorlog, waarbij er strijdende groeperingen van moslims en christenen tegenover elkaar kwamen te staan, liep helemaal uit de hand, en bereikte een breekpunt toen neutrale toezichthouders waarschuwden voor genocide. Een Franse militaire operatie en twee achtereenvolgende VN-vredesmissies wisten het geweld in te perken, maar de overgangsregering is nog niet in staat geweest om de macht terug in handen te krijgen. Het land is nog steeds verscheurd langs etno-religieuze grenzen en geteisterd door regelmatige uitbarstingen van sektarisch geweld.

Buiten Bangui is CAR nog slechts een verzameling van gebieden in handen van facties die lippendienst bewijzen aan het vredesproces. Ze hebben macht over autoriteiten die, zonder noemenswaardig leger of politiemacht, niet de mogelijkheid hebben om grip te krijgen op de situatie, en afhankelijk zijn van krachtpatsers voor bescherming. Volgens de International Crisis Group is CAR "er erger aan toe dan een mislukte staat".

Toen wij in september naar CAR reisden, bezochten we drie steden, verspreid over het land. In gebieden die in handen waren van antibalaka en Seleka merkten we dezelfde patronen op. Christenen noch moslims spraken over religie. In plaats daarvan uitten ze hun frustraties over ongelijkheid, armoede en het gevoel dat ze geen controle hebben over hun eigen lot.

"De voortekenen waren zichtbaar," zei een islamitische diamantenhandelaar in het christelijke zuidwesten. "Onze leiders pakten alles van ons af. Ze hielden de politieke en economische macht voor zichzelf. Ze maakten ons zwak en hielden ons voor dat de ander de vijand was. Als je niks hebt, ben je geneigd dat soort dingen te gaan geloven."

Tegenwoordig is CAR het armste land ter wereld, hulpbehoevend en volledig afhankelijk van buitenlandse hulp, die spaarzaam geboden wordt door de internationale gemeenschap, die meer bezig is met het vinden van een vlugge exit strategie dan met een solide fundering te leggen voor groei en verbetering. Meer dan de helft van de bevolking heeft humanitaire hulp nodig, en meer dan een half miljoen mensen is nog ontheemd, of leeft in vluchtelingenkampen in buurlanden.

Afgelopen december werden er verkiezingen gehouden, in een klimaat van angst, in steden die in handen zijn van gewapende groeperingen, waar op dezelfde mensen gestemd kon worden die achter de daders van het conflict staan. CAR heeft nooit een kans gekregen.