FYI.

This story is over 5 years old.

Money

Door online winkelen winnen we tijd maar verliezen we geluk

Er zit een wereld van verschil tussen de tijd die we besparen en wat we ermee doen.
Kate Dries
Brooklyn, US
illustratie
Illustratie door Ceba Sestaro

Ik had een suèdeborstel nodig. Ik heb een paar laarsjes die een beetje aandacht nodig hadden, en na wat gegoogel kwam ik erachter dat een suèdeborstel precies was wat ik zocht.

Het leverde me uiteindelijk een zoektocht op van meerdere uren, verspreid over verschillende dagen. Alle drogisterijen hadden alleen lullige schoenpoetskits, weggemoffeld tussen de schappen. Mijn lokale schoenmaker ging iedere dag al dicht voordat ik klaar was met werken. Uiteindelijk gaf ik het op en kocht ik op internet voor een paar euro’s een gehele schoonmaakset. In de tijd die het me kostte om ‘gehele schoonmaakset’ hardop uit te spreken, lag-ie zowat al op de deurmat van m’n werk.

Advertentie

Maar de bevrediging bleef uit. Ik had best wat tijd gestoken in deze queeste, maar naderhand voelde het helemaal niet zo lekker als ik had gehoopt. Ja, ik had m’n eigen zuurverdiende geld uitgegeven en m’n vrije tijd geïnvesteerd in het vinden van de borstel. Maar het daadwerkelijke kopen was een minimale inspanning. Ik hoefde niet eens thuis te zijn voor de bezorger, aangezien ik ‘m naar m’n werk had gestuurd. Hoewel ik iets had gekocht dat mijn leven makkelijker zou maken (en dat was ook wel zo), volgde daar niet het geluk op dat ik had gehoopt te voelen. Online winkelen mag dan tijd schelen, maar in wezen had ik mijn tijd slechts anders besteed, achter een computer.

Er verandert iets wanneer we niet meer fysiek naar de winkel hoeven te gaan om iets te kopen.

Technologie hoort twee dingen makkelijker te maken: dingen vergaren die we willen hebben, en tijd besparen. Is tijd immers niet het meest waardevolle wat we hebben? In wezen is tijd ons belangrijkste goed, zodanig zelfs dat we het als een soort munteenheid zijn gaan beschouwen, compleet met de term ’tijdwinst’. Technologie zou het makkelijker moeten maken om te doen wat we eigenlijk écht willen doen: bij onze geliefden zijn, naar buiten gaan, sporten, gezonder eten. Wat is nou een betere manier om het leven te vereenvoudigen dan afstand te nemen van het onderdeel van het kapitalisme dat ons er het meeste mee verbindt: alle tijd die we kwijt zijn aan de fysieke daad van dingen kopen?

Advertentie

Uit een onderzoek van Pew Research Center uit 2016 naar online shoppen bleek dat 65 procent van de mensen die online kopen liever dingen in het echt koopt, als het kan – vergeleken met 34 procent die liever online koopt. Er verandert iets wanneer we niet meer fysiek naar de winkel hoeven te gaan om iets te kopen. Misschien ligt het aan het gebrek aan menselijke interactie, of het daadwerkelijke vervoer naar een winkel, of het plannen dat voorafgaat aan de hele aankoop — maar misschien is er nog wel iets: het verlies van een actieve manier van handelen, in plaats van een passieve.

Het internet heeft ons ogenschijnlijk bevrijd van de beperkingen van de 24 uur die in een dag zitten, en er is ontzettend veel onderzoek gedaan om uit te vogelen wat daarvan de positieve en negatieve effecten zijn op mensen, en dan met name op het consumentisme, waar zoveel van onze dagen door getekend worden. Uit hetzelfde Pew-onderzoek bleek dat de meeste Amerikanen niet constant online winkelen: “Bijna zes van de tien Amerikanen zeggen dat ze maandelijks minder dan een paar keer online winkelen (37 procent) of dat helemaal niet doen (20 procent).”

We worden gedreven om zoveel mogelijk vrije tijd in ons leven te forceren – dat is immers wat rijke mensen doen.

De cijfers veranderden naarmate de leeftijd van de deelnemers veranderde: hoe jonger de deelnemer, hoe meer diegene online winkelde. De trend bij succesvolle, grote bedrijven is dan ook om jonge mensen aan te bieden waar zij interesse in hebben: niet naar de winkel gaan zo makkelijk maken. Bedrijven als HelloFresh (waar je voorgeselecteerde ingrediënten thuisgestuurd krijgt, compleet met recepten en in de juiste hoeveelheden) of bol.com (waar je zo ongeveer alles kunt kopen wat je ooit nodig zal hebben) komen niet alleen tegemoet aan onze huidige wereld, maar ook aan de toekomst, waarin de meerderheid van de samenleving bestaat uit voormalig jonge mensen die alles NU willen hebben.

Advertentie

We worden gedreven om zoveel mogelijk vrije tijd in ons leven te forceren – dat is immers wat rijke mensen doen. De basisgedachte hierachter lijkt te zijn dat we onszelf bezighouden, zodat we uiteindelijk onze diepste verlangens kunnen realiseren – en dat ultieme verlangen is vaak niets hoeven doen. Denk maar aan het archetype van de CEO met bakken geld, die iedere werkdag de klok rond werkt, maar ook lange en overdadige vakanties neemt. Maar in 2018 stelden onderzoekers van de Universiteit van Chicago en de Nationale Universiteit van Singapore een alternatieve theorie voor: dat mensen zich bezighouden met doelen nastreven, puur en alleen om bezig te zijn.

In een experiment van de hoogleraren Adelle X. Yang en Christopher K. Hsee werden deelnemers gevraagd een enquête in te vullen, waarna ze die moesten inleveren bij twee mogelijke locaties: een die dichtbij was, maar waar ze wel een kwartier moesten wachten, of een die op 12 to 15 minuten loopafstand (heen en terug) lag. De helft van de deelnemers kreeg identieke beloningen voor het voltooien van iedere taak: ofwel melk- of pure chocolade. De andere helft van de deelnemers werd verteld dat één locatie alleen pure chocolade had, en de ander alleen melk. De onderzoekers schreven:

Toen de chocoladesmaken op beide locaties identiek waren ging de meerderheid (68 procent) van de deelnemers naar dichtstbijzijnde locatie, om daar vervolgens doelloos te blijven wachten. Maar toen de chocoladesmaken per locatie verschilden besloot de meerderheid van de deelnemers (59 procent) naar de verste locatie te gaan. Bovendien waren de mensen die naar de verre locatie gingen significant gelukkiger dan zij die naar de locatie dichterbij gingen.

Advertentie

“Om het samen te vatten: mensen zijn als de dood om niks omhanden te hebben, maar toch wilden ze pas een bezigheid ondernemen als ze daartoe een reden hadden,” schreven Yang en Hsee. Ze hebben dit idee verder uitgewerkt, om te onderzoeken hoe in een steeds technologischer wordende wereld, mensen kiezen hoe ze hun tijd indelen. Te druk zijn leidt bij niemand tot geluk, hoe arm of rijk je ook bent. Maar “naarmate we ons blijven ontwikkelen, moet begrepen worden dat een relatieve overvloed aan tijd niet de ultieme vrijheid in een menselijk bestaan garandeert, maar juist eerder de behoefte aan doelgerichte bezigheden versnelt.”

“De klusjes van de ene persoon worden steeds meer de baan van iemand anders”

Ander onderzoek heeft gesuggereerd dat geld uitgeven aan dingen die tijd besparen meer gelukt veroorzaakt dan de dingen zelf, omdat degenen die dat doen minder druk voelen om dingen voor elkaar te krijgen. “Mensen klagen er vaak over dat ze te weinig tijd hebben: niet alleen omdat ze objectief gezien druk zijn, maar ook omdat ze een gebrek aan controle over hun tijd ervaren,” schreven de auteurs van het onderzoek, dat in 2017 werd gepubliceerd in Proceedings of the National Avademy of Sciences.

Maar tussen hoeveel tijd we besparen en wat we ermee doen, zit een wereld van verschil. “Ironisch genoeg kan te veel geld uitgeven aan tijdbesparende diensten het persoonlijke controlegevoel van mensen ondermijnen,” zeggen de onderzoekers. “Dat komt omdat je wordt afgeleid van het uitvoeren van je dagelijkse taken, wat mogelijk tot een vermindering van je welzijn leidt.”

Advertentie

Laatst ging ik lunchen met mijn vriendin Allison. Na het eten gaf ik haar haar tas aan, die verrassend zwaar was. Ze had blijkbaar haar kleingeld opgespaard, zodat ze dat bij de bank kon inleveren. Als kind vond ik dat ook altijd leuk, omdat het een geruststellend eentonig werkje is, maar ik dacht dat niemand dat meer deed. Toen ik haar vroeg waarom zij het nog deed, zei ze: “Ik geniet van het verzamelen.”

“De klusjes van de ene persoon worden steeds meer de baan van iemand anders,” schreef Joan Kron in New York Times Magazine in 1990. De mensen die hun klusjes toen uitbesteedden, waren, als dat nog niet duidelijk was, rijk. Maar ook nu zou haar statement nog wel actueel zijn, hoewel misschien lichtelijk aangepast tot: “De klusjes van de ene persoon worden door een website geoutsourced aan iemand anders die de eerste persoon nooit zal tegenkomen.” Taaltechnisch iets minder sterk, maar aangezien er de meeste klusjes nu financiële transacties zijn, moet er ook een bepaalde voldoening om de hoek komen kijken.

Om vrijheid te bereiken, zouden we helemaal uit het systeem moeten stappen.

Online spullen kopen zou ons moeten bevrijden uit de beklemmende maatschappij waarin we geen tijd hebben om de dingen te doen die we het liefste doen. Maar we zijn net zo geketend als we altijd geweest zijn, en misschien nog wel meer, omdat we ons er niet van bewust zijn. Alleen is het actieve onderdeel ervan verdwenen. Zoals met alle dingen moet je een gulden middenweg vinden, tussen het gebruiken van instrumenten om tijd te winnen en onszelf losmaken van wat onze dagen met betekenis vult. Om vrijheid te bereiken, zouden we helemaal uit het systeem moeten stappen, maar als we erin zitten en succes verwachten, kunnen we er maar beter vol overtuiging in zitten.

Advertentie

“Als je het druk hebt, kan tijd geluk genereren, maar dan moet die tijd wel zinvol worden ingevuld, al is het doel ook maar een heel klein beetje belangrijk,” schreven Yang en Hsee in hun onderzoek. Charlotte Ford, een socialite en etiquette-adviseur (en achterkleindochter van de geestelijk vader van de massaproductie, Henry Ford) zei het 32 jaar geleden al in Times Magazine: “Ik vind het fijn om een lijstje te hebben en dingen af te vinken. Het geeft je het gevoel dat je vooruitgang boekt, dat je dingen voor elkaar krijgt.”

Ik ga maar weer op zoek naar een suède-borstel.

Illustratie door Ceba Sestaro

Hou je ook zo van geld? Like VICE Money en ontvang dagelijks gratis geldverhalen: