Op dit festival wordt de lente gevierd met geweld, modder en drank

Een van de eerste dingen die ik leer over het festival Pailhasses, is dat je niet welkom bent. De inwoners van Cournonterral, een klein dorp in Zuid-Frankrijk, zien liever geen vreemden tijdens hun jaarlijkse festival. Die raken toch alleen maar gewond. Het dorp is daarom op Aswoensdag tussen drie en vijf ‘s middags gesloten voor inkomend verkeer. Mocht er zich toch een nieuwsgierige toerist aandienen, dan moet die zich realiseren dat letterlijk iedereen aan dit festival meedoet. Rustig kijken is er niet bij.

Volgens de overlevering verwijst het festival naar een gevecht dat in het jaar 1346 uitbrak tussen de Pailhasses (de eerste inwoners van Cournonterral) en de nabijgelegen stad Aumelas, na een ruzie over gestolen eikenhout. Toen het geschil uiteindelijk werd beslecht, vierden ze de wapenstilstand met een losbandig bacchanaal, waarbij vaten wijn werden opengetrokken zodat iedereen erdoorheen kon rollen.

Voor het festival wordt de stad opgesplitst in twee teams: de Pailhasses en de Witten (oftewel de Aumelasses). Het doel van het spel is dat de Pailhasses de eer van Cournonterral verdedigen door de Witten achterna te zitten. Tijdens die achtervolging is het de bedoeling dat de Pailhasses hun tegenstanders zo vies mogelijk maken met alles wat voorhanden is. Wijn is hierbij het belangrijkste wapen, maar vieze vodden doen het ook prima.

De bewoners die ik sprak vertelden me dat ze het festival zien als uiting van chaos, vernietiging en vrije seksualiteit. Ze zijn nogal beschermend als het aankomt op de manier waarop de traditie in beeld wordt gebracht – vooral sinds er een televisiezender met een helikopter boven de stad zweefde om zonder toestemming het spektakel vast te leggen.

Gelukkig waren ze bereid om mij een dagje mee te laten kijken. Op de ochtend van het festival sluit ik me bij een aantal inwoners aan om het traditionele ontbijt van pens en rode wijn te nuttigen. In de rest van het dorp worden winkelpuien en huizen beschermd met zeildoek. Het duurt nog een paar uur voor het festival begint, en de straten zijn inmiddels zo goed als verlaten. De wind huilt en zorgt voor een apocalyptische sfeer.

Door het hele dorp worden wijnvaten verspreid. “Het is een goed jaar, want de wijn is dik,” hoor ik veel mensen om me heen zeggen. Na het ontbijt is het tijd voor de inwoners om zich te verkleden. Ze trekken jute zakken gevuld met stro over hun overhemden aan, zetten hoge hoeden met ganzenveren op en dragen dassenhuiden op hun gezichten. Tot slot wordt de outfit afgemaakt met een vod of dweil, die gebruikt kan worden om de Witten mee te besmeuren.

Als het tijd is om te beginnen, lopen alle dorpsbewoners op de maat van de muziek door de straten richting het plein voor het stadhuis. Als alle bewoners op het plein staan, vormen ze een grote cirkel en houden ze elkaars hand vast. Op het moment dat de handen worden losgelaten, begint het spel: de Witten rennen als gekken weg, terwijl de Pailhasses er alles aan doen om ze te pakken te krijgen.

Ook ik sla op de vlucht. Pas twee uur later durf ik weer terug te keren om een kijkje te nemen bij de chaos. Waar ik geen rekening mee had gehouden, is dat het een gigantische belediging is als je op dit punt in het ritueel nog schoon bent. Al snel word ik uitgeroepen tot het nieuwe doelwit. Een paar bewoners die uit hun ramen hangen, proberen me de weg te wijzen naar een straat waar ik veilig zou zijn. Maar voor ik besef wat er allemaal aan de hand is, zit een stel Pailhasses me op de hielen. Gelukkig zijn ze allemaal behoorlijk moe na een paar uur rondrennen, dus lukt het me om te ontkomen.

Ik loop terug naar het plein, dat inmiddels doordrenkt is met donkere wijn. De mensen om me heen beginnen hun kostuums uit te trekken, maar de meesten zijn al zo bezopen dat ze amper kunnen blijven staan, laat staan zich uitkleden.

Later op de avond worden het dorp en haar inwoners schoongespoten met brandslangen. De Witten en de Pailhasses zijn weer gelijken nu ze samen de fonteinen gebruiken om zich te wassen. Terwijl het dorp zich schoonspoelt, hoor ik dat de geruchten waar zijn: er worden dode dieren gebruikt als vodden en verstopt in de wijnvaten. De dood maakt immers deel uit van het ritueel, zo krijg ik te horen, en wordt vertegenwoordigd door koppen van biggen, geiten, schapen en konijnen.

Het festival eindigt met een ceremoniële executie. De ‘beulen’ zetten poppen neer die de Witten en de Pailhasses voorstellen. Schijnbaar zijn beide kampen schuldig. In het aangezicht van de dood en de absurditeit van het bestaan, zijn we immers allemaal gelijk.

Scroll verder voor meer foto’s van Pailhasses.