Gaat het pooierverbod helpen om sekswerk veiliger te maken?

Het NRC kopte eerder deze week dat het nieuwe kabinet op aandringen van de ChristenUnie het pooierverbod wil herintroduceren, een vergunningstelsel voor sekswerkers wil invoeren en extra geld beschikbaar stelt voor uitstapprogramma's voor sekswerkers. Het uiteindelijke doel van de VVD, D66, CDA en de ChristenUnie is om uitbuiting van sekswerkers tegen te gaan. Sinds 2000 is het verbod om financieel voordeel te halen uit seksuele dienstverlening opgeheven, worden bordelen gedoogd, en is sekswerk legaal. Het doel hiervan was om het werkveld transparant te maken, en de positie van sekswerkers te verbeteren. Het lijkt erop dat het nieuwe kabinet sekswerk, of in elk geval onderdelen ervan, in 2018 opnieuw wil criminaliseren.

Het pooierverbod, dat de ChristenUnie in 2015 ook al voorstelde, wordt in het regeerakkoord als volgt beschreven: "Wie betrokken is bij onvergunde bedrijfsmatige seksuele dienstverlening en daar financieel voordeel uithaalt, wordt strafbaar. Er is geen sprake van strafbare betrokkenheid als gedragingen niet aan de kern van de seksuele dienstverlening raken." Kortom, iedereen die geen vergunning heeft om diensten te leveren aan sekswerkers, maar toch diensten levert aan sekswerkers, is strafbaar. In de wet is al opgenomen dat vrouwenuitbaters en mensenhandelaren strafbaar zijn - deze nieuwe wet is bedoeld als een verbreding daarvan.

Maar het is een ingewikkeld voorstel, want wie precies eventueel gevolgen kunnen ondervinden van deze nieuwe maatregel is onduidelijk. Dat zouden dus net zo goed, bijvoorbeeld, schoonmakers die de kamers van sekswerkers schoonmaken, kunnen zijn. Ook staat in het regeerakkoord dat "alle vormen van bedrijfsmatige seksuele dienstverlening, waaronder ook escorts en zelfstandig werkende prostituees, vergunningplichtig zijn." Het doel hiervan is om de sekswerksector bovengronds te houden.

Alleen, welke gevolgen heeft dit pooierverbod en de verplichte registratie voor de positie van sekswerkers? Gaat deze regulerende wetgeving en het criminaliseren van sekswerk helpen om het beroep veiliger te maken? Amnesty International pleitte in 2015 juist voor een wereldwijde decriminalisering van sekswerk, omdat het volgens hen de enige manier is om de veiligheid en rechten van sekswerkers te waarborgen. In Nieuw-Zeeland heeft de volledige decriminalisering van prostitutie geleid tot een doorzichtige sekswerkindustrie, minder exploitatie en mensenhandel. Verschillende geluiden uit de internationale wetenschap zijn het erover eens dat decriminalisering een positieve uitwerking heeft op de veiligheid van sekswerkers.

Ik belde woordvoerder Yvette Luhrs van de belangenorganisatie van sekswerkers Proud - die pleit voor de decriminalisering van sekswerk - op, om het met haar over de potentiële gevolgen van deze maatregelen te hebben.

VICE: Hoi Yvette, in het regeerakkoord werd bekend gemaakt dat het nieuwe kabinet van plan is om een 'pooierverbod' in te voeren.
Yvette: Als ze met het woord pooierverbod 'alle mensen die baat hebben bij seksuele dienstverlening zijn strafbaar' bedoelen, dan is dat heel kwalijk.

Waarom?
Kijk, sekswerker zijn is een vak waarin je risico's loopt. Er zijn sekswerkers die zichzelf beschermen door bij een bordeel te werken waar beveiliging (verplicht) aanwezig is. Sommigen schrijven zich in bij een escortagency. Andere sekswerkers beschermen zichzelf door een bodyguard, beveiliger of chauffeur in te huren. Zowel de sekswerkers als hun 'beschermers' hebben straks dan een probleem. Zelfstandige sekswerkers zouden dan geen dienstverlening of bescherming meer kunnen inhuren. En de mensen die dienstverlening aanbieden aan sekswerkers, kunnen naar de gevangenis. Maar waarschijnlijk ook de ouders van kinderen die sekswerk doen en hen financieel ondersteunen, of partners van sekswerkers die ook baat hebben van de seksuele dienstverlening van hun vriend of vriendin.

Het argument van de partijen is dat ze met deze maatregelen hopen om criminaliteit en uitbuiting in de sekswerkbranche tegen te gaan. Is wetgeving die het moeilijk maakt voor potentiële uitbuiters om hun beroep uit te oefenen niet juist hartstikke logisch?
Nou, mensen die potentieel slachtoffer kunnen worden van uitbuiting worden zo juist kwetsbaarder gemaakt – door hun toegang tot bescherming te ontnemen. Kijk, uitbuiting is een heel emotioneel, complex verhaal. Dat los je niet op door te zeggen: je bent uitgebuit, en nu krijg je óók nog eens minder rechten. Kortom, minder toegang tot legale dienstverlening. Je isoleert mensen op deze manier, en je pakt het recht om legaal te werken af. Met zulke regels wordt het opzoeken van het illegale circuit door sekswerkers bijna onontkoombaar.

De coalitie wil dat sekswerkers zich verplicht registreren. Ze denken dat zo'n registratieplicht de overheid beter zicht geeft op misstanden in de seksbranche.
Als je je registreert als sekswerker dan ben je kwetsbaar. In Nederland is het zo geregeld dat je je huis kan worden uitgezet als je sekswerker bent, dat je kans op een hypotheek klein is en dat je kinderen eerder worden aangegeven bij jeugdzorg. Sekswerkers gaan zich niet willen inschrijven. Ze willen geen aangifte doen als er iets gebeurt, want dan mag je daarna, wettelijk gezien, niet meer werken. Je staat immers niet ingeschreven. Op die manier maak je tweederangsburgers van sekswerkers. We weten inmiddels dat sekswerkers helemaal niet zichtbaar willen zijn, want dat is alleen maar nadelig.

Als sekswerkers niet zichtbaar willen zijn, hoe kun je dan een transparante werkomgeving hebben? Is zo'n vergunning of inschrijving dan niet juist noodzakelijk?
Nee, want je wordt als sekswerker tegengehouden als je aanklopt bij de overheid. Zoals ik al zei, de kans op huisuitzetting is groot, en een hypotheek kun je niet krijgen. Het heeft dus weinig zin om jezelf in te schrijven. De overheid heeft misschien meer zicht op wie er in branche werkt, maar als sekswerker werkt het alleen maar in je nadeel.

Stel dat het pooierverbod inderdaad negatieve gevolgen heeft voor schoonmakers en chauffeurs, kunnen zij dan niet gewoon een vergunning aanvragen? Dan is er geen probleem toch?
Zo'n vergunning aanvragen is heel ingewikkeld. Vaak moet je dan dezelfde vergunning hebben als een bordeel. Dan moet er dus brandweer bij je langskomen om te controleren op brandveiligheid, je wordt eens in de zoveel tijd gecheckt door de GGD, je moet een intakegesprek houden en vastleggen en de politie mag te pas en te onpas je woning in om te kijken wat er allemaal gebeurt. In Eindhoven kost zo'n vergunning 4000 euro. Sterker nog, vergunningen voor seksinrichtingen of bordelen worden in de meeste gemeenten niet eens uitgegeven.

Hoe zou je dan wél een transparantere branche kunnen worden?
Sekswerkers zouden eigenlijk toegang moeten krijgen tot het lokale systeem, er zouden dus, op lokaal niveau, steunpunten of loketten moeten komen voor sekswerkers. Als je vragen hebt, zou je bij de gemeente terecht moeten kunnen. Er zouden inspraakavonden moeten zijn, en sekswerkers zouden serieus genomen moeten worden door de politie. Sociale huur zou toegankelijker moeten worden.

Deze maatregelen hebben volgens jou dus helemaal geen nut.
Juist. We zien deze tendens ook in andere landen waar dit soort verboden van kracht zijn, bijvoorbeeld in Frankrijk, Duitsland, Canada, Ierland en Zweden. We horen van sekswerkers uit de landen waar recentelijk zo'n verbod is ingegaan, dat hun werk juist gevaarlijker is geworden. Uiteindelijk willen [christelijke partijen] sekswerk zoveel mogelijk de wereld uit helpen. Kijk, mensenhandel is verboden in Nederland. Dat was al zo. In elk werkveld zijn schrijnende gevallen van uitbuiting te vinden.

Wat willen sekswerkers zelf?
Sekswerkers willen decriminalisering en inspraak in het maken van beleid. Ze willen een liberaal beleid waarin de nadruk ligt op positieverbeteringen. De stigmatisering en het discrimineren moet verworpen worden. Sekswerkers hebben rechten nodig om zaken legaal te kunnen regelen. Het beleid omtrent sekswerkers wordt niet gemaakt door mensen in de praktijk, maar wordt vooral gestuurd door moraal-politiek. Een partij zoals de ChristenUnie vindt sekswerk immoreel, dus het moet volgens hen zoveel mogelijk verdwijnen.

Wat moet er gebeuren, volgens jou, om criminaliteit en uitbuiting tegen te gaan?
Als je mensenhandel wil aanpakken, dan moet je betere mensenhandelwetten schrijven. Het heeft geen zin om je te richten op prostitutiewetgeving.

Bedankt, Yvette.