We spraken een verkoper van valse diploma's

Nadat ik was afgestudeerd, bleek ik ineens geen recht meer te hebben op studentenkorting bij de sportschool. Wat een wrede wereld is het soms toch ook.

Gelukkig had ik nog een studentenpas van het jaar ervoor, en was het niet heel ingewikkeld om het jaartal aan te passen in Photoshop en de boel uit te printen en te laten plastificeren in een copyshop. Kon ik mooi mijn studentenabonnement bij de sportschool met twee jaar verlengen en in totaal 480 euro besparen.

Nou kan je heel hard gaan roepen dat dit fraude is, maar het is natuurlijk niks in vergelijking met wat je de laatste tijd in de media leest: dat er steeds meer mensen solliciteren met nepdiploma’s. Op banen in de zorg bijvoorbeeld. Een beetje googelen leert dat deze diploma’s gewoon op verschillende websites aangeboden worden voor een paar honderd euro.

Een hbo-diploma Verpleegkunde, dat lijkt me wel wat. Ik stuur zo’n aanbieder van nepdiploma’s een mailtje en krijg een prijslijst terug, met de mededeling dat het geen probleem is. “Je kan er een baan mee krijgen in een ziekenhuis,” weet-ie me te vertellen. Het diploma zou ook gepaard gaan met een registratie bij DUO. Maar DUO beweert dat dit helemaal niet kan. Als ik de nepdiplomaverkoper hierop wijs, zegt-ie dat hij “me niet het recept van de kok kan geven, maar dat DUO wel meer beweert.”

Als ik meer informatie wil, moet ik eerst al mijn gegevens (inclusief BSN-nummer) sturen en een enorm bedrag in Bitcoin betalen.

Dat lijkt me geen goed idee, maar ik wil wel meer weten over de handel in nepdiploma’s. Nadat ik een boel van dit soort verkopers heb gemaild, stuit ik uiteindelijk op een 37-jarige man die naar eigen zeggen meerdere “dikke functies” heeft vervuld dankzij zijn zelfgemaakte diploma’s. Ook maakte hij diploma’s voor anderen, en hielp hij ze op die manier aan banen in alle mogelijke branches.

De man wil alleen met me praten op voorwaarde dat hij anoniem blijft, dus ik noem hem Remco*.

Remco wil alleen face-to-face met me praten. We spreken af bij een metrostation bij mij in de buurt. Nadat ik uitvoerig gecontroleerd ben op een eventuele verborgen camera, vertelt Remco, die zichzelf vergelijkt met Leonardo DiCaprio in Catch Me If You Can, me alles over zijn leven, hoe hij kwam tot het maken van nepdiploma’s en wat hem dat opleverde.

“Het begon allemaal toen ik in de eerste klas van de middelbare een OV-studentenkaart vond,” vertelt hij. “In die tijd had je nog van die geplastificeerde, papieren OV-studentenkaarten.” Remco vertelt dat hij thuis de OV-kaart op de strijkplank legde, met stoom de pasfoto nat maakte en eraf krabde met een mesje, en verving met zijn eigen pasfoto. “Vanaf die dag hoefde ik niet meer heen en weer naar school te fietsen; ik kon gratis met de bus. Het was de eerste keer dat ik me realiseerde dat documenten vervalsen makkelijk is en dat het je een boel oplevert.”

Remco, die vanaf zijn negende opgroeide in pleeggezinnen en opvangtehuizen omdat zijn ouders allebei in de gevangenis zaten, kon wel wat extra geld gebruiken. Al snel maakte hij voor iedereen die erom vroeg een valse OV-studentenkaart. “Vrienden en kennissen van me jatten die kaarten of vonden ze, vervolgens kwamen ze naar mij, ik vervalste ze en kreeg er een paar tientjes voor. In een mum van tijd reisde iedereen die ik kende gratis door het hele land.”

Na zijn middelbare school verzandde Remco in allerlei criminele activiteiten. Hij pleegde gewapende overvallen en dealde en smokkelde drugs. “Ik wist niet hoe ik anders aan mijn geld moest komen. Ik had geen voorbeeldfiguur, geen vaste basis. Mijn ouderlijk huis was de bak, letterlijk. Ik zocht mijn vader op in de Bijlmerbajes en mijn moeder in gevangenissen door het hele land.” In 2008, toen hij eind twintig was, had hij genoeg van dat leven. Hij besloot dat hij in de zorg wilde werken en vond een vacature voor ambulante zorgmedewerker bij probleemjongeren thuis. Dat was hem op het lijf geschreven – hij was immers zelf ook een probleemjongere geweest. “Het ging om een baan waarvoor je een niveau 3 mbo-diploma in de zorg nodig had. Uiteraard was er een papiertje voor vereist. Dus dat maakte ik. Een zorgdiploma op niveau 4, om precies te zijn.” In Word maakte Remco het zorgdiploma van een vriend na, inclusief cijferlijst. “De stempels die je hiervoor nodig hebt kun je laten maken bij de copyshop en op mbo-diploma’s zit geen watermerk.” Bovendien was Remco ervan op de hoogte dat een werkgever niet zonder zijn toestemming diplomagegevens uit het diplomaregister van DUO kon opvragen, dus als zijn werkgever het niet zou vertrouwen, zou hij die toestemming gewoon niet geven. “Maar waarom zouden ze het niet vertrouwen? Mijn diploma was niet van echt te onderscheiden, ik had me ingelezen op de baan en ik heb een vlotte babbel. Ik heb mijn universiteitsgraad behaald op de straat.” Remco werd aangenomen. Hij begon met een functie op mbo niveau 3 en groeide door naar een functie op hbo-niveau. Ondertussen maakte hij diploma's voor anderen – ook op hbo en en wo niveau. Een jongen in de copyshop maakte tegen betaling de watermerken die hij nodig had. “Ik vroeg 700 euro voor een mbo niveau 4-diploma, 1000 euro voor een hbo-diploma en 1500 euro voor een universitair diploma. Mijn toenmalige vriendin had Bestuurskunde gestudeerd, ik gebruikte haar diploma als template. Ze vond het prima, kon ik haar weer lekker mee uit eten nemen.” Toch raadt Remco het zijn klanten af om met een nepdiploma te solliciteren op functies op wo-niveau. “Mensen die de universiteit hebben gedaan praten op een bepaalde manier. Ze gebruiken veel jargon. Dat is moeilijk te faken, dus dan val je snel door de mand.” Ik vraag Remco of het ethisch verantwoord is om zonder diploma in de zorg te werken. Hij grinnikt: “Als ik het niet doe, doet een ander het wel. Er zijn heel veel mensen in dienst met valse diploma’s. En nog meer die het zouden willen, maar niet durven. Je kan het je niet voorstellen. De meeste mensen hebben een bord voor hun kop wat dit soort dingen betreft. Ook de werkgevers die mensen met nepdiploma’s aannemen. Die denken altijd dat sollicitanten met nepdiploma’s een ver van hun bed show is, terwijl het recht onder hun neus gebeurt.”

Remco vergelijkt dit onvermogen om criminaliteit te herkennen met de tijd toen hij nog veel jatte in winkels. “Ik had een met cadeaupapier ingepakte kartonnen doos in mijn tas. Die doos was van binnen bekleed met aluminiumfolie, zodat het winkelalarm niet afgaat. In de winkel deed ik de doos open en gooide ik er van alles in. Mensen zagen gewoon dat ik dat deed, maar niemand heeft er ooit wat van gezegd. Simpelweg omdat niemand besefte wat er gebeurde.” Volgens Remco komt dat omdat de hersenen van de meeste mensen niet de capaciteit hebben om het te begrijpen. “Met die nepdiploma’s is dat hetzelfde. Je presenteert ze onder hun neus, maar het komt niet eens in mensen op dat je de boel aan het oplichten bent.” Na een paar jaar in de zorg te hebben gewerkt, besloot Remco op zoek te gaan naar een baan die meer verdiende. Accountmanager, dat leek hem wel wat. “Ik vond dat wel stoer klinken.” Een dikke Audi, een laptop en een telefoon van de zaak, hij kreeg het allemaal. Ondertussen ging hij ook gewoon door met het maken van nepdiploma’s. “Ik maakte ook nep-cv’s, voor mezelf en voor anderen. Met vorige banen bij bedrijven die failliet zijn gegaan. Zo is het niet na te gaan of het wel klopt dat mensen er gewerkt hebben. Als werkgevers wilden bellen met een referentie, gaf ik gewoon het nummer van mijn broertje of mijn stiefpa. Geen enkel cv is trouwens helemaal echt, iedereen verkoopt zichzelf. Ik ben er gewoon heel erg goed in.” Na een tijdje begon zijn baan als accountmanager hem toch te vervelen. Daarom besloot Remco in 2012 met een nepdiploma te solliciteren op een een baan als procesoperator – een functie waarbij je de verantwoordelijkheid hebt over machines in een fabriek en de voortgang van het productieproces controleert.

“Ik zag daar dat procestechnologen met een VAPRO-diploma meer geld verdienden en serieuzer werden genomen. Het hoogst haalbare is een VAPRO D-diploma. Dat is hbo-niveau. Dat diploma heb ik nagemaakt en er ergens anders mee gesolliciteerd.”

Als chemisch technoloog houd je je bezig met het ontwerp en onderhoud van industriële chemische processen op grote schaal. Veiligheid en milieu spelen er een grote rol in, zodat chemische rampen zoals in Bhopal voorkomen worden. Om te leren hoe je precies procestechnoloog moet zijn, keek Remco tutorials op YouTube. Hij laat me notities op zijn telefoon zien die hij kopieerde van Wikipedia. “Je moet natuurlijk wel weten wat je doet,” zegt Remco. Ook liep hij een paar keer mee met procestechnologen toen hij nog als procesoperator werkte. “Gewoon interesse tonen in hun werk. Ondertussen schreef ik alles op.”

Het gaat Remco voor de wind. Hij functioneert naar eigen zeggen op niveau en verdient 5.400 euro netto per maand. Waar hij precies werkt wil hij niet zeggen, maar hij geeft wel aan dat het gepaard gaat met enorme verantwoordelijkheden. “De machines waar ik mee werk kun je vergelijken met een bom. Als er iets verkeerd gaat, ontploft de boel. Ik stuur alles aan en leid een heel team. Niemand denkt ooit: klopt dit wel? Omdat ik het ook kan.”

Nepdiploma’s maakt hij af en toe nog steeds, al is het niet meer voor het geld. “Ik vind het gewoon leuk dat ik zoiets kan creëren. Ik heb nepdiploma’s voor alle branches gemaakt, vooral veel in de zorg en techniek, maar ook bijvoorbeeld koksdiploma’s, universitaire bestuurs- en bedrijfskundediploma's en diploma’s van de School of Business and Management in Londen. Het is net zoals wanneer je een schilderij maakt. Je kijkt achteraf naar je werk en voelt je tevreden.”

Inmiddels heeft Remco via zijn werk een boel cursussen gedaan en kan hij wereldwijd aan de slag. “Deze zijn wel echt, hoor,” grinnikt hij, terwijl hij me een boekje vol stempels van cursussen laat zien. “Voor duizenden euro’s aan cursussen, betaald door mijn werkgever.”

Voordat we afscheid nemen, vraag ik nog even naar de aanbieder waar ik online contact mee had. Hij bekijkt de mail en slaat me op mijn schouder. “Dat is een oplichter, joh. Ik ken hem zelfs persoonlijk. Je moet een enorm bedrag betalen in bitcoin en krijgt nooit een nepdiploma te zien. Dat van die registratie is ook volstrekte bullshit. Nee, als je ooit een nepdiploma wil, kan je beter naar mij komen. Het voordeel is dan dat je ook echt iets krijgt.” Als Remco weer naar huis is, bel ik DUO op om te vragen wat zij hiervan vinden. Perswoordvoerder Martijn Grimmius noemt de activiteiten van Remco strafbaar en zeer ongewenst. “DUO heeft tot dusver altijd aangifte gedaan tegen dit soort partijen.”

Verder vertelt Grimmius me dat werkgevers en andere geïnteresseerden via de website van DUO kunnen zien waar er precies op gelet moet worden bij een diploma. “Om zekerheid te krijgen over de echtheid van een diploma is het voor werkgevers belangrijk dat ze bij twijfel altijd vragen om een gecertificeerd uittreksel van het diploma.” Maar, zo bevestigt hij, de enige die dit uittreksel kan opvragen is de sollicitant zelf.

*De echte naam van Remco is bekend bij de redactie.