Maak kennis met ‘s werelds eerste vrouwelijke meester-whiskyblender

De Springburn-buurt in Glasgow ziet er niet uit zoals je zou verwachten van de thuisbasis van een Schots whiskybedrijf. Er is geen uitzicht over zee of weelderig heuvellandschap, het bevindt zich op een industrieterrein in het noorden van de stad. Je zult hier eerder een zwerfhond dan een edelhert tegenkomen.

Deze stedelijke setting is het hoofdkwartier van Morrison Bowmore Distillers (MBD), een van de meest vooraanstaande producenten van hoge kwaliteit whisky.

Hier worden de alcoholische dranken van de historische Schotse distilleerderijen van het bedrijf onderworpen aan een kwaliteitskeuring. Als je ooit genoten hebt van een Auchentoshan, Glen Garioch of een Bowmore single malt – dat is het gouden vocht dat door Springburn stroomt voordat het in je glas terechtkomt.

Veel van deze exclusievere producten van de distilleerderij worden gemaakt door Rachel Barrie, de eerste vrouwelijke meester-blender ter wereld; een titel die momenteel slechts door twaalf personen in de whiskywereld wordt gedragen.

"Ik ben nogal brutaal, dat is een van de redenen waarom ik blender ben geworden," zegt Barrie vrolijk over haar functie. Het is een typische druilerige Schotse februaridag als ik haar spreek. "Ik wil dingen veranderen, ik heb een hekel aan de status-quo – wat een paradox is, omdat ik ook tradities moet beschermen."

Maar hoe doorbreek je de status-quo in een industrie die gedomineerd wordt door mannen in tweedjasjes met rode neuzen?

Oplossingsgericht denken helpt.

"Ik kan geen ander beroep bedenken dat zo gevarieerd is als het mijne," gaat Barrie verder. "Je moet puzzels op kunnen lossen, maar ook extreem rationeel na kunnen denken – je moet analyseren wat je allemaal op voorraad hebt, wat je kan verkopen en wat je kan gebruiken in andere recepten."

Alle meester-blenders kennen elkaar persoonlijk, het is een hechte gemeenschap die veel met elkaar samenwerkt, maar dat maakt ze niet minder fanatiek. Het werk van een blender beslaat alles: van het maken van nieuwe whisky's tot het monitoren van de voorraad. In een markt waar het al snel twaalf jaar kan duren voordat je product verkocht kan worden, is geduld ook een pre.

"Je hebt geen diploma's nodig om meester-blender te worden, het is een titel die je krijgt gebaseerd op erkenning," legt Barrie uit. "Je behaalt de titel door ervaring – ik heb rond de honderdduizend vaten whisky geroken en geproefd. Ook moet ik alle distilleerderijen in Schotland heel goed kennen."

Dat Barrie whisky "de meest complexe sterke drank ter wereld" vindt, is geen verrassing – en zo te zien valt dit de rest van de wereld ook op. In 2015 deden zeldzame whisky's het beter dan goud en wijn op de aandelenmarkt. De totale waarde van geveilde single malt whisky was dat jaar 9.56 miljoen pond, 25 procent meer dan het jaar ervoor.

Met de groeiende verkoop en wereldwijde aandacht zou je denken dat er geen beter moment bestaat om in het whiskyvak te zitten, maar Barrie weet dat de markt snel kan veranderen.

"Je hebt intuïtie nodig," zegt ze. "Je moet naar de toekomst kijken en trends kunnen ontdekken, en bedenken welke smaken men lekker gaat vinden."

Whisky krijgt zijn unieke kleur en smaak doordat de drank in houten vaten rijpt. Besluiten welk soort vat je gaat gebruiken – Sherry of bourbon, Spaans of Amerikaans eiken – is het moeilijke gedeelte. Begrijpen wat voor soort invloed een bepaalde soort hout heeft op de whisky, is een vaardigheid die meester-blenders onderscheidt. En dit is waar Barries opleiding tot analytische scheikundige goed van pas komt.

"Het is essentieel dat je weet hoe het hout reageert – je investeert een hoop geld. Je stopt er je voorraad in en laat het daar decennialang achter," legt ze uit. "Je moet de rijpende voorraad controleren en voorspellen hoe de smaken zich zullen ontwikkelen."

Barrie groeide op op het platteland van Aberdeenshire, vlakbij de Glen Garioch-distilleerderij die ze nu regelmatig bezoekt voor haar werk. Ze herinnert zich nog de eerste keer dat ze whisky proefde: als zevenjarig meisje had ze last van oorpijn en haar oma maakte een warme grog voor haar: whisky met honing en citroen.

Nadat ze haar scheikundediploma behaalde aan de universiteit van Edinburgh in de vroege jaren negentig, had Barrie geen idee dat ze met whisky zou gaan werken. Hoewel er inmiddels ook andere vrouwen werken als meester-blender, geeft Barrie toe dat het werk nog steeds gezien wordt als een mannending. De vrouwen die voor een distilleerderij werken vind je over het algemeen op de marketingafdeling of in het bezoekerscentrum.

"Nadat ik afgestudeerd was dacht ik dat mijn carrière in de parfum of gas- en oliewereld zou zitten," zegt ze. "Ik vond whisky lekker, maar had nooit verwacht dat ik in deze industrie zou kunnen werken. De meeste mensen zagen het als een mannenwereld. Ik kwam per toeval in de whiskywereld terecht met mijn diploma, en kreeg toen een baan bij de Scotch Whisky Research Institute."

Om als meester-blender aan de slag te kunnen heb je vooral een uitzonderlijk goeie neus nodig. Barrie behaalde een score van 92 procent in de Arthur D Little odour recognition series – de belangrijkste geurtest uit het vak –, waar de gemiddelde score 60 procent is. Na een aantal jaren van whisky analyseren, werd ze in 1995 gevraagd om voor Glenmorangie te komen werken, en in 2003 kreeg ze de status van meester-blender.

Waarom werken er niet meer vrouwen in de whiskyindustrie?

"Ik moet eerlijk zeggen dat ik het niet precies weet," zegt Barrie. "Ik heb wel een theorie: misschien om dezelfde redenen dat minder vrouwen kiezen voor de ICT-wereld. Vrouwen lijken zich aangetrokken te voelen tot gebieden waar andere vrouwen al goed in blijken te zijn."

Toen Barrie in 2011 bij MBD begon, vroeg ze de directeur of hij een aantal mizunaravaten kon bemachtigen – een Japanse soort eik die in Schotland nog niet eerder was gebruikt.

"Ik had er twintig jaar eerder onderzoek naar gedaan en wilde er graag een paar hebben. Ik verwachtte dat het heel goed zou combineren met Bowmore," legt ze uit. "In 2012 ontvingen we drie vaten en ik selecteerde Bowmore van verschillende leeftijden om erin te laten rijpen. Daarna werden ze naar de kluis onder zeeniveau in Islay gestuurd. Het is daar ontzettend koud, vochtig en bijzonder."

Het resultaat, Bowmore Mizuanara Cask Finish, wordt binnenkort in Japan gelanceerd, en een aantal critici uit de UK hebben al laten weten onder de indruk te zijn.

"Ik wist dat het kon," zegt Barrie. "Het is een Islay single malt, maar met de zen en finesse van Japan. Ik ben door de jaren heen sceptici tegengekomen die zeiden dat het onmogelijk was, maar ik volg altijd mijn intuïtie."

Er is nog precies genoeg tijd om wat whisky te proeven in het blenderslab, wat eruitziet als een grote keuken, maar dan eentje met duizenden monsters single malt whisky. Welke van de whisky's die Barrie gemaakt heeft is haar favoriet?

"Het zijn net je kinderen, je kan niet kiezen," zegt ze. "Ze hebben allemaal een ander karakter en ik hou allemaal om een andere reden van ze."