We spraken met jonge Groningers die in aardbevingsdorpen willen blijven wonen

Ongeveer een maand geleden verhuisde ik uit mijn thuisstad Groningen om stage te gaan lopen in Amsterdam. Ik ben niet de enige die de provincie verlaat. De stad Groningen schijnt een "doorstroomstad" te zijn voor veel jonge mensen en met de rest van de provincie gaat het al helemaal niet echt lekker – die loopt namelijk leeg.

Groningen wordt, zoals iedere Nederlander inmiddels weet, geteisterd door aardbevingen en wanbeleid als het gaat om gasboringen. Daarnaast denken veel van mijn studiegenootjes dat ze met hun verse diploma op zak niet in de Noordelijke provincie moeten zijn om aan de bak te komen; veel reden om te blijven en een toekomst op te bouwen lijkt er in eerste instantie niet te zijn in Groningen.

Maar er zijn ook jonge mensen die juist niet weg willen. Zij kopen huizen op grond die niet veilig is, starten er families en gaan aan het werk. We spraken een paar jonge vrouwen en vroegen ze waarom ze in Groningen blijven, en wat de aardbevingen voor invloed hebben op hun leven.

Broadly: Ha Sara, je woont al je hele leven in Usquert – hoeveel aardbevingen heb je al meegemaakt?
Sara: Ik heb het drie keer echt heel duidelijk gevoeld. Dat waren de zwaarste aardbevingen die bekend zijn, dus die ene in 2012 bijvoorbeeld. Dat vond ik best wel eng. Het is niet zo dat het écht gevaarlijk is, maar soms ben je toch bang dat het dak naar beneden komt ofzo. Maar dat is gewoon niet realistisch. Het zijn geen aardbevingen zoals in Japan, dus ik probeer er wel nuchter onder te blijven.

Ben je van plan om lange tijd in Groningen te blijven?
Ik weet niet of ik hier mijn hele leven blijf, maar zeker de komende vijf tot tien jaar. Ik woon hier prima en voel helemaal niet de behoefte om ergens anders heen te gaan. Ik overweeg om een huis te kopen hier – een koopwoning is aantrekkelijker dan een huurwoning. Je hebt veel meer ruimte om je eigen ding te doen en je kunt verbouwen als je dat wil.

Houden de aardbevingen jou niet tegen bij het kopen van een huis?
De reden om in Groningen te blijven is sterker dan de reden om er weg te gaan. Weggaan zou betekenen dat ik ergens anders in het land zou moeten wonen waar ik niemand ken. Een sociale kring vind ik belangrijker dan wat dan ook.

Maar het risico om een huis te kopen met heel veel schade of een kans op schade, is voor mij wel een reden om geen huis met een hele hoge hypotheek te kopen. Ik wil een goedkopere woning die nog in waarde zou kunnen stijgen als ik het opknap. Als ik een duurder huis koop dat helemaal af is, is de kans groter dat door de aardbevingen de waarde daalt. Dan krijg ik er dus minder geld voor terug als ik het ooit zou verkopen, als ik het al kan verkopen.

Heb je schade aan het huis waar je nu woont?
Ja, er zitten wel scheuren in mijn muren. Gelukkig hoef ik niet zelf contact te hebben met de NAM, dat doet de woningstichting voor mij. Maar mijn ouders, of eigenlijk bijna alle mensen die ik ken, hebben wel contact met de NAM. En dat gaat soms best ingewikkeld. Dan geven ze andere dingen de schuld voor de scheuren, zoals de bouw van het huis of de kwaliteit van de grond. Of ze zeggen dat het komt door de treinen die langs mijn vaders huis rijden. Daar kan schade ook wel door ontstaan, maar scheuren die er al zitten worden erger door de bevingen.

Er zijn veel Groningers met mentale en lichamelijk klachten door de aardbevingen, heb jij daar ook last van?
Ik zelf niet, maar ik heb wel verhalen gehoord van mensen die er banger voor waren dan ik. Ik ken ook veel mensen die gestresst worden van dingen die stuk zijn aan hun huis, omdat ze daar experts voor moeten uitnodigen om ernaar te laten kijken. En dan de woede die ze voelen op het moment dat ze dingen niet vergoed krijgen maar daar wel recht op hebben. Dat zie ik overal om me heen in het dorp. Die stress en woede is niet gezond voor mensen. Dat is gewoon onrechtvaardig.

Denk je dat er buiten het Noorden genoeg begrip is voor de situatie in Groningen?
Nee, volgens mij hebben mensen geen idee. Mensen weten niet hoe afhankelijk de Nederlandse staat is van de gaswinning, hoeveel geld ermee wordt verdiend. Het is zo belangrijk voor de staatskas. Wist je dat het zelfs naar het buitenland wordt geëxporteerd? Ik zag Rutte bij zo'n debat uitleggen dat er vanalles aan wordt gedaan, maar dat is gewoon niet waar. De huidige begroting leunt op de gaswinning, dus ze kunnen het niet waarmaken om de gaswinning te stoppen. Wat volgens mij wel uit zou kunnen, is de winst gebruiken voor de renovatie van huizen in Groningen.

Beïnvloedde het jouw stem bij de afgelopen verkiezingen?
Nee, ik heb niet gekeken welke partij het beste is voor de gaswinning. Ik heb er geen vertrouwen in dat de politiek er iets aan kan doen op dit moment, daar zijn ze niet toe in staat. Het lijkt tegenwoordig meer om geld dan om volksvertegenwoordiging te gaan.

Broadly: Je woont nu al een tijdje in Uithuizen, hoe lang precies?
Inza: Mijn man heeft dit huis in 2004 gekocht. Wij ontmoetten elkaar in 2006 en in 2010 kwam ik bij hem wonen. Ik had een huurhuis, dus was het logischer om bij hem te gaan wonen. Ik ben wel echt een Groninger: ik heb in Baflo, Sauwerd en Rottum gewoond.

Jullie hebben dus een koophuis, zijn jullie van plan hier lang te blijven wonen?
Ik denk dat we hier de komende vijf tot tien jaar wel blijven, maar ons hart gaat soms wel iets verder dan dat. Het lijkt ons allebei leuk om nog eens in het buitenland te wonen. Maar het zou moeilijk zijn om ons huis te verkopen en we hebben ook weinig geld voor een ander huis. Deze begint eigenlijk al te klein te worden. Als we om die reden zouden verhuizen binnen Nederland zou dat waarschijnlijk binnen Groningen zijn, alleen hier zijn de huizen voor ons betaalbaar. Dit voelt voor mij wel een beetje beklemmend, alsof we hier toch een beetje vastzitten.

Heb je wel eens een aardbeving gevoeld?
Heel vaak, ik kan het niet meer op twee handen tellen. Het voelt als een denderende vrachtwagen die langs komt. Er rijden hier veel vrachtwagens langs, dus wat dat betreft is het niet zo'n heel groot verschil. Wat het anders maakt is dat je ook een knal hoort en dat er dingen gaan trillen in het huis. Maar ik ben er nog nooit bang voor geweest, ze zijn er nou eenmaal.

Zit er ook schade aan jullie huis?
Ja, de schade is enorm. Maar dat is er geleidelijk in geslopen. Het huis zat niet van de ene op de andere aardbeving onder de scheuren. Onlangs hebben we de schadeafhandeling laten doen. Dat is zo'n bureaucratisch geworstel en het is zoveel werk. Dat neemt je hele leven over. Daar hadden we geen zin in. Er is een bouwbedrijf hier in de buurt die het regelt voor ouderen die niet zo mondig zijn. Dat zijn vrienden van ons, dus lieten wij het ook door hen doen. Het is goed dat het zo kan, want zelfs de meest mondige mensen gaan eraan onderdoor. Wij waren er mentaal ook erger aan toe geweest als we het zelf hadden moeten doen.

Denk je dat veel jongeren weggaan uit Groningen vanwege de aardbevingen?
Ik kan me dat heel goed voorstellen. Het is al heel lang een vergeten gebied en nu hebben we ook nog het imago dat we het aardbevingsgebied zijn. Door dat imago denk ik dat mensen hier echt niet vrijwillig zouden gaan wonen. Maar met angst kom je nergens en ik ben bang dat mensen hun positiviteit verliezen. Ik heb ook met gemengde gevoelens naar De Stille Beving gekeken. Het is goed dat er aandacht voor is, maar het is heel beladen en het zaait alleen maar meer angst. Ik zou willen dat Groningen wat meer positieve aandacht kreeg en dat Groningers zelf ook wat positiever waren.

Beïnvloedt het jouw politieke voorkeur?
Ja, het heeft bij de afgelopen verkiezingen een grote rol gespeeld bij mijn stem. Ik heb de Partij voor de Dieren gestemd. Ik wil dit probleem breder bekijken en dat doet de Partij voor de Dieren ook. Zij kijken naar de natuur, naar de mensen. Ik vind dat we niet ten koste van ons eigen gewin de aarde moeten leegplukken.

De politiek is toch corrupter dan we denken. Wat ik het ergst vind, is dat we zo lang zijn voorgelogen. Ik de jaren tachtig waren er al journalisten die schreven dat er een link was tussen de bevingen en gaswinning. Hen werd de mond gesnoerd. De regering wist het dus al veel langer, maar deed niks.

Ik maak me geen illusie meer dat wij het hier in Nederland goed voor elkaar hebben, hoe mooi het er van de buitenkant ook uitziet.

Broadly: Hee Madelon, je woont in Warffum, hoe ben je daar terechtgekomen?
Madelon: Ik wilde gaan samenwonen met mijn vriend, maar in de stad Groningen waren geen huizen die ik kon betalen en die groot genoeg waren. Ik heb namelijk heel veel spullen en boeken, en twee katten. Toen konden we via een makelaar een huisje krijgen in Warffum. Deze woning is echt gigantisch goedkoop, omdat het niet in een stad is. Het is 100 vierkante meter met een voor- en achtertuin voor 585 euro.

Ben je van plan om in Groningen te blijven ondanks de aardbevingen?
Ja, in elk geval de komende vijf jaar. We wilden eerst na mijn studie naar Haarlem verhuizen, waar ik ben opgegroeid. We dachten dat daar meer werk zou zijn. Maar toen kreeg ik een aanbieding om een PhD te gaan doen aan de Rijksuniversiteit Groningen. Ik heb inmiddels wel een band met deze provincie opgebouwd en allemaal mensen leren kennen, mijn beste vriendin woont hier ook in de buurt.

Wat ik vooral merk van de gevolgen van de aardbevingen, is dat de huizen zo goedkoop zijn. Dat is wel handig, want lage huren zijn natuurlijk fijn als je jong bent.

Heb je wel eens een aardbeving gevoeld?
Nee, nog nooit, terwijl ik wel echt midden in het aardbevingsgebied heb gewoond. Het is ook wel toeval geweest, dat ik op dat moment net niet thuis was. In de huizen waar ik woonde in Uithuizen en Appingedam zat al wel veel schade. Dus als er dan een aardbeving was, moesten we dat meteen melden bij de huisbaas, zodat hij contact op kon nemen met de NAM. Gelukkig hoefde ik dat niet zelf te doen.

Veel jonge mensen gaan weg uit Groningen na hun studie, deels omdat ze denken dat er minder werk is, maar denk je dat de aardbevingen hier ook een rol in spelen? Ja, het is een fijn idee om gewoon een huis te kunnen kopen, dat wil ik ook wel graag doen. Ik denk dat het een enorm risico is om dat hier te doen. Je koopt iets waarvan er zo'n grote kans is dat het kapot gaat en dat het niet meer doorverkocht kan worden. En dan moet je waarschijnlijk ook persoonlijk met de NAM in contact komen. Het is voor mij in elk geval een belangrijke reden om het risico niet te willen nemen.

Vind je dat er buiten Groningen genoeg begrip voor en kennis over het probleem is?
Ik denk dat het steeds beter wordt. Die documentaire van laatst die over de aardbevingen ging heeft de aandacht bijvoorbeeld wel vergroot. Dat heeft ervoor gezorgd dat mensen landelijk meer op de hoogte zijn. Mijn ouders in Haarlem zijn er in elk geval in geïnteresseerd, maar ja, die hebben hier ook een dochter wonen.

Beïnvloede dit jouw stem met de afgelopen verkiezingen?
Ik heb er wel naar gekeken en ik zag dat de standpunten van de grote partijen bijna allemaal hetzelfde zijn. Ze zeggen allemaal dat de gaskraan wat dichter moet en dat er een onafhankelijke instantie moet komen. Er waren twee partijen, PVV en Denk, die wat anders wilden. De PVV wilde er niks aan doen en Denk wilde nog meer gas uit grond halen. Die vielen voor mij daardoor af, maar daar ging ik sowieso al niet op stemmen. Met wat er dan nog overbleef waren er andere punten die ik belangrijker vond en waarin ze dan ook meer van elkaar verschilden. Uiteindelijk heb ik SP gestemd.