Deze kunstenaar snijdt speelgoed open en vult ze met ingewanden

De Amerikaanse kunstenaar Jason Freeny heeft nooit een les in anatomie gevolgd, maar toch weet hij precies hoe het menselijk lichaam van Nintendo's Super Mario er van binnen uitziet. Al vijf jaar lang snijdt hij plastic speelgoed open, vult ze op met klei en kerft er organen in.

Zijn vader gaf les in schilderen en beeldhouwen. Zo heeft Jason de kneepjes van het beeldhouwen geleerd. Hij deed het alleen nooit, omdat hij niemand kon vinden die wilde betalen voor de ontiegelijke hoeveelheid werk die in een beeldhouwkunstwerk gaat zitten. Daarom begon hij aan een opleiding industrieel ontwerp en kreeg hij een baan in de wereld van digitale illustraties. Zo maakte hij bijvoorbeeld een prent over hoe de anatomie van een ballonhondje eruitziet.

Door bezuinigingen verloor Jason na vier jaar zijn baan als illustrator. Na een half jaar werkloos rond te hangen, werd Jason redelijk wanhopig en begon hij toch maar met beeldhouwen. Wat had hij ook te verliezen. Hij kocht een zeven centimeter hoge Dunny van Kidrobot, sneed hem open, vulde hem met organen en zette hem voor vijftig dollar op Ebay. Er waren zoveel kopers dat dat vijftigje al snel 150 dollar werd. Nu verkoopt Jason zijn creaties voor soms wel 17.000 dollar per stuk en willen speelgoedbedrijven zijn kunstwerken op grotere schaal gaan produceren.

Ik sprak met Jason over de techniek die in zijn kunstwerken gaat zitten, zijn fascinatie voor anatomie en de plannen om zijn skeletspeelgoed in (massa)productie te nemen.

The Creators Project: Hey Jason. Het lijkt wel alsof je hulpmiddelen gebruikt die tandartsen ook gebruiken, of is dat niet zo?

Ik gebruik inderdaad hulpmiddelen die tandartsen ook gebruiken, maar soms gebruik ik ook gewoon een mes waarmee ik wel eens een pompoen open snij. Eigenlijk gebruik ik van alles.

Wat voor een klei gebruik je dan precies?

Ik gebruik epoxyklei om het model mee op te vullen. Deze klei wordt vanzelf hard zonder het te hoeven bakken. Wat als eerste in het lichaam van het model hoort, maak ik dan ook als eerste. Zo werk ik van achteren naar voren. Met deze klei lijkt het alleen net alsof je aan het beeldhouwen bent met kauwgom, zo zacht is het. In het begin haatte ik het spul zo erg, maar na drie modellen raakte ik er aan gewend en nu gebruik ik het voor elk kunstwerk.

Hoe lang doe je over een model?

Ik doe er ongeveer vier tot zes weken over om een model te maken, ook al hangt dat wel af van de grootte en hoe gedetailleerd het model moet zijn. In het begin gebruikte ik nog polymeerklei om de modellen mee op te vullen. Deze klei kan je makkelijk hard laten worden in de oven. Het duurde dan veel minder lang om de ingewanden te maken. Ik kon dan alleen speelgoed gebruiken dat is gemaakt van vinyl, want dat smelt niet zo snel in de oven. Barbie zou bijvoorbeeld grotendeels wegsmelten, omdat ze bestaat uit drie verschillende soorten plastic. Epoxyklei doet er zeven tot twaalf uur over om hard te worden. Het duurt nu dus een stuk langer om een model te maken, maar het is het zeker waard.

Hoeveel kunstwerken maak je in een maand?

Ik maak zo’n drie tot vijf modellen in een maand. Het ligt eraan hoeveel tijd ik heb. Naast het maken van kunst ben ik ook gewoon een huisvader die voor de kinderen zorgt. Vaak werk ik aan vijf modellen tegelijkertijd totdat de kinderen thuis komen. Dan ben ik weer even een vader, geef ik ze eten en wacht ik totdat ze weer hun eigen ding doen.

Worden die vijf modellen dan ook gelijk verkocht?

Soms verkoop ik drie maanden helemaal niks en soms verkoop ik in een maand wel vier modellen. Ik heb ook wel eens gehad dat ik zes modellen verkocht in een nacht. Het ligt er echt aan wie je kunst ontdekt en wie er ook daadwerkelijk in geïnteresseerd is.

Wat voor soort mensen koopt je kunstwerken?

Veel mensen uit Amerika, China en Duitsland kopen mijn kunstwerken, maar ik heb ook wel eens Nederlandse kopers gehad. Het zijn vooral verzamelaars en mensen die ontzettend gek zijn op speelgoed. Maar ook dokters kopen wel eens één van mijn anatomiemodellen. Zo is de laatste anatomie-Barbie bijvoorbeeld verkocht aan een bedrijf dat gespecialiseerd is in plastische chirurgie. Mijn kunstwerken worden ook niet zo snel meer gezien als speelgoed. Ook al was er een keer een vader die een aantal kunstwerken had gekocht ter waarde van 3.000 dollar voor zijn 3-jarige zoontje. Dat gebeurt dus ook wel eens, maar niet vaak.

Welke creaties zijn je eigen favorieten?

De nieuwste creaties zijn vaak mijn favoriet, maar als ik moet kiezen uit de anatomiemodellen, dan vond ik de creaties die het meeste op echte mensen lijken het leukste om te maken. Bijvoorbeeld de Mario of de Barbie. Ik denk dat de Mario wel echt mijn favoriet is, omdat hij eigenlijk een volwassen man is, maar zijn proporties zijn heel kinderlijk. Zo eindigde ik met een kinderlijk ogende schedel, dat vond ik interessant om te zien.

Als ik het anatomiemodel van Barbie van je wil kopen, kan ik je dan een verzoekje sturen om hem opnieuw te laten maken?

Ik heb tot nu toe vier anatomiemodellen gemaakt van een Barbie, alleen na een tijdje word je bepaalde creaties een beetje zat. Daarom zal ik de Barbie niet meer zo snel maken. Maar ik sta altijd open voor verzoekjes.

Ben je het maken van de anatomiemodellen al een beetje zat?

Al vijf of zes jaar maak ik anatomiemodellen van speelgoed en het lijkt alsof je steeds in herhaling valt. Daarom ben ik nu aan het proberen om meer zelfbedachte figuren te maken, maar dat betekent niet dat ik nooit meer anatomiemodellen ga maken. Het grappige is dat grote bedrijven nu naar mij toe komen met de vraag of ik hun speelgoed wil ‘anatomiseren’ en of ik ze kan opleveren voor massaproductie.

Oh wow, je hebt dus grote plannen voor de boeg dit jaar?

Er komen binnenkort nieuwe creaties aan. Ze staan momenteel op mijn kast naast me, maar ik kan ze alleen nog niet echt aan je laten zien. Ik heb ze een jaar geleden al gemaakt, maar een bedrijf is ze momenteel op grote schaal aan het produceren. Ik kan je al wel vertellen dat het zeer bekende poppetjes zijn die door dat bedrijf ook zelf zijn bedacht.

Hou de Facebook-pagina van Jason Freeny goed in de gaten voor updates.