De ondergang van ‘s werelds meest gehate webtool: Flash

​Iedereen heeft wel eens met gekromde tenen door een Flash-site genavigeerd, en gelukkig loopt dit langzaamaan op zijn einde. Toch zal Flash ongetwijfeld een stuk internethistorie blijven. Een stuk dat steeds moeilijker wordt om af te spelen, omdat de software om dat te doen, langzaamaan verdwijnt.

Laten we wat herinneringen ophalen: het is 2006, en je vraagt je af wat je vanavond moet eten. Je opent Internet Explorer en googlet een aantal lokale restaurants. Je laadt de website van een Italiaans restaurant, en wacht tot Flash geladen is. Je hoort wat cellomuziek op de achtergrond en zoekt naar het speakericoontje om de muziek uit te zetten. Het lukt je niet om de openingstijden te vinden en sommige delen van de site liggen plat. Uiteindelijk vind je een menu – in een lelijk cursief lettertype – waarin aangegeven wordt dat het restaurant dicht is op maandag… Godver.

Begin van deze eeuw was Flash dé tool voor vooruitstrevende webontwikkelaars. Het was een krachtig programma: er kon muziek, video en ander soort input (Flash games!) in afgespeeld worden. Toen Steve Jobs besloot om de iPhone niet uit te rusten met Flash ondersteuning werd iedereen gek.

Het werd erger toen Jobs in 2010 zei dat Flash ouderwets, gepatenteerd, inefficiënt en ongeschikt was voor mobiel. Destijds gebruikte volgens een onderzoek van W3Techs 28 procent van alle websites Flash. Vandaag de dag wordt Flash slechts door 11 procent van de websites gebruikt. "Toen Jobs zich negatief uitliet over de software, veroordeelde hij Flash in feite ter dood. Het is een van de meest krankzinnige dingen die ik ooit heb gezien," zegt Jason Scott, een archivist bij het Internet Archive, en tevens verzamelaar van zeldzame internetbestanden. "Adobe trok de stekker er vervolgens uit, en ze leken daar ook niet echt problemen mee te hebben."

Flash strompelt echter nog steeds vooruit. Je vindt nog altijd nauwelijks PC's of laptops die geen Flash-bestanden kunnen afspelen.

Jobs was zeker niet de enige oorzaak voor het verval van Flash. Ontwikkelaars proberen er al langer te zorgen dat HTML5 de standaard wordt. Maar ook YouTube ondernam bijvoorbeeld actie om Flash te vermijden.

Dit is overigens niet alleen het verhaal over de teloorgang van Flash: het gaat ook over hoe we het fenomeen moeten gaan onthouden. "We hebben een belangrijke tijd achter de rug; Flash is een belangrijk onderdeel geworden van kunst, cultuur, games en expressie," zegt Scott. Ook de afzichtelijke restaurantwebsites zijn hier een onderdeel van. In de toekomst zou je misschin een blog kunnen lezen - zoals die van Farhad Manjoo - over de historische wansmaak van restaurantwebsites, maar ook de ervaring zelf mag niet tot het verleden gaan behoren. De primaire bron kan erg waardevol zijn voor onderzoeksprojecten. Een game spelen of een film kijken is vanzelfsprekend beter dan er over lezen in een boek.

'The End of the World' schermafbeelding: YouTube (hier is een aantal Flashfilmpjes bewaard gebleven)

Het is onmogelijk om alles te bewaren, maar sommige dingen moeten gearchiveerd worden. Er zijn sites als Newgrounds en Ebaums World, die nog steeds afhankelijk zijn van Flash. Er zijn Flash-games die viral gingen (toen e-mail nog het medium was om viral te gaan). Het probleem is echter dat het moeilijk is om deze websites te blijven bewaren.

"Ik denk dat we onszelf teleur moeten stellen als we denken dat digitale technologie het mogelijk maakt om alles, altijd te bewaren," zegt Andrew Russell, een internethistoricus bij Stevens Institute of Technology. "Dat maakt het echter niet minder belangrijk om te doen."

De Wayback Machine en een aantal andere projecten zetten robocrawlers in om HTML-websites te verzamelen en op te slaan; ze zijn echter niet echt effectief in het opslaan van Flash-websites. SWF's, de zogenaamde "ShockWave Flash" bestanden, kunnen gemakkelijk opgeslagen worden, maar de algorithmes slagen er nog niet in om precies te herkennen wat er in de bestanden zit.

Snowcraft. Schermafbeelding: NNY.com

Veel ontwikkelaars proberen te verhullen waar de bestanden op de server zijn opgeslagen en daar komt bij dat veel websites niet volledig op Flash gebaseerd waren, maar op verschillende Flash bestanden die met elkaar samenwerkten. Als één schakel uitvalt dan werkt de hele site vaak niet meer.

Een voorbeeld: The Wayback Machine heeft Newgrounds.com 5.123 keer gearchiveerd sinds 1998. Maar als je een Flash-gebaseerde snapshot uitprobeert, kan de site dat niet aan. Andere projecten richtten zich dan ook puur op het behoud van Newgrounds. Minder bekende websites hebben echter minder toegewijde fans en lijken dan ook helemaal verloren te gaan.

SWF-bestanden van over het hele web verzamelen is een ingewikkeld project gebleken. Er zijn namelijk tientallen verschillende Flash-versies, die allemaal hun eigen problemen en veiligheidslekken hadden, wat ook een van de redenen was dat de software langzaam van het web verdwijnt. De puzzelstukken verzamelen voor oude Flash-sites wordt dus steeds moeilijker.

"Nog uitdagender dan het bewaren, is het opnieuw kunnen afspelen van alle oude sites," zegt Trevor Owens, een digitale archivaris die voor de Library of Congress werkte en nu voor de National Digital Platform project, een project van de Amerikaanse overheid. "Je moet emulator-software gebruiken die alle specifieke Flash-versies kan ondersteunen."

Trogdor. Schermafbeelding: YouTube

Het goede nieuws is dat internethisorici zoals Scott en Owens bestaan, nadenken over dit soort problemen en die zo goed mogelijk te lijf proberen te gaan. Old-school fenomenen als GeoCities, CompuServe en AOL werden met vele bombarie uit de lucht gehaald, maar over het bewaren van de gegevens werd niet nagedacht. Amateurhistorici en liefhebbers zijn nu bezig om al dit soort dingen te bewaren.

Er zijn sites als SWFchan, die 169,000 SWF-bestanden bewaren (waaronder spyware, advertenties en een slecht werkende zoekmachine). Dit zijn mensen zoals Scott, die duizenden Flash-spellen en animaties opgeslagen hebben. Ondertussen neem Adobe steeds meer afstand van Flash, en Mozilla en Google vinden manieren om Flas- bestanden af te spelen zonder de software te hoeven downloaden.

In 2012 bracht Shumway een open source alternatief uit voor Flash, die SWF-bestanden automatisch omzet naar HTML5-bestanden met gebruik van JavaScript. Google's Swiffy doet hetzelfde, maar het is in feite iets heel anders dan een echte Flash-site bezoeken in het jaar 2003.

"Er zijn een hoop coole Flash dingen te vinden, het archief is er al in geslaagd om een groot deel hiervan te bewaren," zei Scott. "Het zal misschien niet perfect meer werken, maar ik ben er optimistisch over dat het fenomeen nooit helemaal zal uitsterven."