Hoe een olie-ingenieur Auto-Tune ontwikkelde en de muziekindustrie voor altijd veranderde

Het nummer Believe van Cher uit 1998 was het eerste nummer dat gebruik maakte van Auto-Tune, en de vocale effecten bleken een groot commercieel succes te kunnen zijn. Het meest memorabele eraan was niet dat de vocals mechanisch of syntesized klonken (dat was al eerder gedaan), maar het was de manier waarop ze van toon naar toon leken te springen.

Sindsdien is Auto-Tune van Antares Audio Technology een merknaam geworden van toonhoogtecorrecties, net als Ola dat is van ijsjes en Jacuzzi dat van… jacuzzi's. En voor veel mensen is het ook een modern synoniem voor massaproductie-muziek.

En toch wordt het in allerlei genres gebruikt (of je het nou doorhebt of niet). James Blake krijgt er een warm en soulvol karakter van, en andere artiesten, zoals Aphex Twin, gebruiken het voor een niet-menselijk effect op een zo verontrustend mogelijke manier.

Het was nooit de bedoeling dat je het zou horen, Auto-Tune was meer als een soort muzikale goocheltruc voor subtiele correcties, om de stem van de zanger of zangeres mee te perfectioneren. Maar met vol gebruik van de knop 'discretize' krijg je die synthesizer-stem, dat robotgeluid dat door Cher zo beroemd is geworden, en wat bijvoorbeeld Future nu ook gebruikt.

Technieken voor het veranderen of polijsten van vocale prestaties zijn net zo oud als de techniek van opnemen zelf. Wat Auto-Tune zo bijzonder maakte, was het gebruik van geavanceerde digitale signaalverwerkende algoritmen. De schepper, Dr. Andy Hildebrand, experimenteerde met deze sequenties tijdens zijn studie Elektrotechniek aan de universiteit in Chicago. Later, tussen 1976 en 1989, ging hij aan de slag bij tankstation Exxon.

In 1990 keerde Dr. Hildebrand terug naar zijn liefde voor muziek (toen hij jonger was, speelde hij professioneel dwarsfluit) en richtte Jupiter Systems op, dat later Antares Audio Technology werd – het bedrijf dat goud geld verdiende met de release van Auto-Tune in 1997.

De man achter de technologie (dat volgend jaar twintig jaar bestaat) is geen New Yorkse gladjakker – Dr. Hildebrand woont in het kleine stadje Felton in de bossen van Californië, en luistert liever naar Mozart dan naar T-Pain.

THUMP: Het lijkt erop dat er nog steeds mensen zijn die niks van de Auto-Tune moeten hebben. Heb je ooit het gevoel gehad dat je een monster hebt gecreëerd?
Andy Hildebrand: Nou, ik heb zeker iets gecreëerd dat mensen haten. Maar weet je, dat zijn dezelfde mensen die een heleboel dingen haten, zoals belasting betalen en zo. Haters blijven haters.

Ik heb gehoord dat de oorsprong van de Auto-Tune-software te herleiden is naar je werk als ingenieur, waarbij je met behulp van de geluidsgolven die worden veroorzaakt door dynamietontploffingen op zoek ging naar oliebronnen.
Ja, dat klopt dus eigenlijk niet.

Oh, waarom niet?
Ik begon mijn opleiding aan de Universiteit van Illionois, waar ik een doctoraat in elektrotechniek behaalde en me specialiseerde in signaalverwerking. Daarna ging ik naar Exxon en later startte ik mijn eigen bedrijf in de olie-industrie, Landmark Graphics. Daarmee concentreerden we ons op signaalverwerking en seismische data. Dus je zou kunnen zeggen dat ik een digitale signaalverwerker ben, wat ik heb toegepast op geofysica en later pas op muziek. Er zat niet echt overlap tussen.

Wanneer kreeg je door dat die methode gebruikt kon worden om een stem mee te corrigeren?
Ergens in '95 stond ik samen met een paar partners op een beurs, bij iemand die onze producten distribueerde. Zijn vrouw was daar ook. We hadden het over wat interessant zou zijn voor onze producten in de toekomst. Zijn vrouw zei: "Nou Andy, waarom maak je geen machientje voor me waardoor ik niet meer vals zing?" Ik keek naar mijn collega's, maar die staarden alleen maar naar hun boterhammen en zeiden geen woord.

Dus ik dacht op dat moment dat het een heel slecht idee was. Maar een maand of acht later, toen ik aan een ander project werkte, dacht ik er weer aan. Eigenlijk vond ik het een heel helder en goed plan, dus ik besloot het te gaan ontwikkelen. En een jaar later, op dezelfde beurs, werd het letterlijk uit mijn handen gerukt door allemaal producers.

Heb je het ooit vervelend gevonden dat men meer geïnteresseerd leek in het robotgeluid dan in de technologie waarvoor het eigenlijk bedoeld is?
Eerder verrast. Toen ik het lied van Cher voor het eerst hoorde, dacht ik: heeft zij dit gedaan?

Zo voelde ik me ook toen ik het hoorde.
Ik had deze functie bijna niet eens meegenomen in de software, maar iemand zei: 'Waarom niet, het kan geen kwaad toch?' Dus het heeft blijkbaar zo moeten zijn.

Waar ligt de grens voor het gebruik van technologieën zoals Auto-Tune op een artistieke manier, tegenover een manier die het alleen maar goedkoop maakt – zoals veel mensen vinden?
Dat is allemaal heel subjectief, je kan het tien mensen vragen en dan krijg je tien verschillende antwoorden. Het maakt eigenlijk niet uit. In de geschiedenis van de westerse muziek kwam de ene na de andere uitvinding op het gebied van productie, bewerking, opname en uitzending van muziek. Auto-Tune is niets anders dan dat. Ik kan me voorstellen dat mensen overstuur raakte toen de radio werd uitgevonden. Maar het maakt niets uit, het is gewoon iets nieuws; sommige mensen houden van nieuwe dingen, en sommige mensen niet.

Bijna twintig jaar nadat Cher Believe uitbracht, is Auto-Tune nog steeds hartstikke populair. Waarom is dat denk je?
De menselijke stem wordt op de een of andere manier niet-menselijk. Dat is voor iedereen een verrassing om te horen. De zanger of zangeres klinkt eerder als een synthesizer dan als een mens, maar het past nog steeds goed bij de muziek.

Kan je een artiest noemen waarbij je denkt dat de toonhoogtecorrectie misschien wat overdreven is?
Als een popcult-rage in het algemeen vind ik wel dat het een beetje te veel gebruikt is. Ik ga geen namen noemen, maar het is volgens mij een effect geworden dat mensen vooral herkennen als de zang is 'gediscretiseerd'. Dan denken ze: oh, dat is Auto-Tune. Maar wat ze zich niet realiseren is dat Auto-Tune in heel veel liedjes wordt gebruikt, alleen hoor je dat niet altijd. Dat is nou juist waar het voor bedoeld is; ik heb slechts de auto uitgevonden, maar ik rijd niet aan de verkeerde kant van de weg. Als je begrijpt wat ik bedoel.

Like THUMP Nederland om niets te missen.