Feministisch icoon Gloria Steinem blijft vechten voor gelijkheid

Gloria Steinem is de afgelopen vijftig jaar een onvermoeibare voorvechter van vrouwenrechten geweest — haar werk als feministisch leider en activist is alleen maar gegroeid sinds haar dagen als medeoprichter van het tijdschrift Ms. Ze is een van de belangrijkste aanjagers van maatschappelijke verandering van deze eeuw, een onstuitbaar natuurverschijnsel. Steinem zat begin dit jaar in het comité van de Women's March in Washington, wat uitgroeide tot een wereldwijd protest voor vrouwenrechten waar miljoenen mensen aan meededen. Ze is ook de host en uitvoerend producent van Woman, een nieuwe show op onze televisiezender VICELAND die vastlegt hoe vrouwen over de hele wereld onze toekomst vormgeven.

Ik sprak Steinem vlak na de Women's March over president Trump, gender en haar voortdurende strijd tegen onrecht.

VICE: Je schrijven heeft altijd naast je activisme bestaan. Hoe gaan die twee dingen samen?
Gloria Steinem: Ik was eerst een schrijver. Het was de urgentie van de dingen waar ik over schreef die ervoor zorgde dat ik een activist werd; ik kon er niet meer alleen over schrijven. Als journalist is mijn doel om ervoor te zorgen dat feiten altijd kloppen, en het duidelijk is wat mijn ervaring of mening is. Als ik dat doe, heb ik mijn taak volbracht.

Je hebt eerder weleens gepraat over de kracht van daadwerkelijk naar mensen luisteren en met hen om tafel gaan zitten. Denk je dat de VS als land meer verdeeld is?
Ik denk dat het voordeel van internet en meer reizen is dat we nu waarschijnlijk meer naar elkaar luisteren dan we vroeger deden. Het zal niet lang meer duren voordat er geen witte meerderheid meer in de VS is. Mensen die geboren zijn in een systeem dat hen vertelde dat er een hiërarchie is op basis van huidskleur en dat zij daarin bovenaan staan, waren erg boos over het presidentschap van Obama, de veranderingen in de bevolkingssamenstelling en immigratie, en reageren nu met een backlash tegen die dingen.

Is het je ooit gelukt om een keiharde vrouwenhater ervan te overtuigen dat hij — of zij — fout zat?
Absoluut. Niet door te zeggen "ik heb gewoon gelijk", maar door hun gevoel voor rechtvaardigheid te koppelen aan iets wat zij hebben meegemaakt. Als iemand die rechts en Joods is de gelijkenis tussen vooroordelen tegen vrouwen en vooroordelen tegen Joden inziet, beginnen z'n ideeën over vrouwen ook te veranderen.

53% van de witte vrouwen stemde voor Trump . Wat vind jij hiervan?
53% van de witte vrouwen stemt gewoonlijk voor de Republikeinen omdat ze afhankelijk zijn van het inkomen van hun man. Ze stemmen voor de belangen van hun man. Het is altijd al zo geweest dat sinds het begin van de vrouwenbeweging in dit land, Afrikaans-Amerikaanse vrouwen tweemaal zoveel geneigd zijn om de beweging en feministische issues te steunen dan witte vrouwen.

Het hedendaagse feminisme wordt vaak bekritiseerd om het onderlinge gekibbel tussen verschillende kampen. Hoe sta jij hier tegenover?
Het is geen 'gekibbel' om mensen te wijzen op racisme. Dat is belangrijk — net zoals het geen gekibbel is om de aandacht te vestigen op seksisme. Het is noodzakelijk dat we dit doen, omdat we niet worden opgevoed om de langetermijngevolgen van institutioneel racisme te begrijpen. Maar ik ben er erg trots op dat de vrouwenbeweging het meest divers is van alle sociale bewegingen, en dat ze deze belangrijke gesprekken niet uit de weg gaan. Het enige dat me zorgen baart is als mensen denken dat er zoiets bestaat als wit feminisme. Want als het wit is, is het geen feminisme — feminisme gaat per definitie alle vrouwen aan.

De trailer voor 'Woman', de nieuwe show van Gloria Steinem op onze televisiezender VICELAND

Verbaast het je dat we nog steeds moeten vechten voor het recht op abortus in Amerika?
In het begin wel, de eerste paar jaar, maar dat was mijn eigen naïviteit. Ik dacht gewoon bij mezelf: dit is zo onrechtvaardig, als ik het gewoon uitleg zullen mensen het zeker met me eens zijn. Ik begreep niet dat de enige reden dat vrouwen onderdrukt worden is omdat we iets hebben wat niemand anders heeft: een baarmoeder. De Kwei en San-vrouwen in het zuiden van Afrika gebruiken allerlei planten en kruiden als voorbehoedsmiddel en voor abortus. Het is natuurlijk om de controle over je eigen lichaam te hebben. Je kunt geen controle hebben over je eigen leven als je geen controle hebt over je lichaam. Maar verschillende vormen van het patriarchaat hebben de macht en controle over het lichaam van vrouwen overgenomen.

Als het allemaal draait om de controle over de voortplantingsorganen, wat betekent dat dan voor transvrouwen binnen de vrouwenbeweging?
Het betekent dat ook zij de controle hebben over hun eigen lichaam en identiteit. Het hele idee dat er twee geslachten zijn komt voort uit deze vorm van controle. In oude culturen was er sprake van een spectrum; je hoefde de mensheid niet in twee groepen te delen. Soms denk ik dat er twee soorten mensen zijn: mensen die alles in twee groepen verdelen, en mensen die dat niet doen.

Veel activisten hebben het erover dat ze doodmoe zijn, na alles wat er de laatste tijd gebeurd is in de VS. Hoe zorg jij ervoor dat je niet oververmoeid raakt?
In het begin zat ik weleens tegen een burn-out aan. Ik realiseerde me nog niet dat dit geen kortstondige inspanning was, dat dit mijn hele leven zou zijn. Zodra je eenmaal begrijpt dat dit iets is waar je je leven lang mee bezig gaat zijn, pas je je tempo daarop aan en zorg je ervoor dat je genoeg steun hebt, en dat dingen als dansen en humor en liefde ook in je revolutie passen. De middelen zijn het doel. Als we onderweg geen poëzie en blijdschap hebben, hebben we dat ook niet aan het eind.

'Woman' gaat vanavond om 21.10 uur in première op onze televisiezender VICELAND. VICELAND is te zien op Ziggo kanaal 26 in Nederland en Telenet kanaal 21 in België.   

Dit interview verscheen eerder in de Amerikaanse editie van ons magazine.