Dit kunstwerk projecteert de namen van overleden Facebook-gebruikers

Eeuwenlang bestond rouwen uit het schrijven van overlijdensaktes, het voorlezen van een mooi woordje en het bijwonen van begrafenissen. Het informatietijdperk heeft de laatste tijd echter een aantal nieuwe platformen voor (digitale) rouw met zich meegebracht. Condoleances lijken vandaag de dag akelig veel op "comments," nieuwe fenomenen als “sociale begraafplaatsen” schieten steeds vaker uit de digitale grond, terwijl de overledenen zelf via Twitterbots ook na hun dood nog steeds doodleuk berichtjes blijven sturen. Hoewel het URL-hiernamaals steeds verder geïnstitutionaliseerd en geaccepteerd lijkt te raken, roept het bij velen ook een nogal plastisch en ongemakkelijk gevoel op om hun rouwproces in 140 karakters samen te vatten.

In hun weinig dubbelzinnige project mass.rip zoomen de kunstenaars Milo Reinhardt en Conan Lai in op die universele ongemakkelijkheid. Het Canadese duo onderzocht de losse conventies van rouwen op social media en kwam op de proppen met een kunstwerk dat ze zelf een "Facebook monument" noemen, een granieten grafsteen waarop met projection mapping de namen van overleden Facebook-gebruikers worden geprojecteerd. “Nu Facebook steeds meer verzadigd raakt, kom je steeds meer verhalen tegen van mensen die overleden zijn en hun profiel onbeheerd achterlaten," vertelt het duo aan The Creators Project. “Het viel ons op dat mensen daardoor nog onzekerder worden over hoe ze om moeten gaan met de dood, nog onzekerder dan in het echte leven."

De kunstenaars uit Montreal begonnen het project met het vastleggen van hoe mensen op Facebook precies rouwen. “Wanneer iemand komt te overlijden, wordt er op de profielpagina vaak een hele stroom aan zowel condoleances als herinneringen aan de overledene gepost, vaak van ‘vrienden’ die zich in de periferie van hun sociale netwerk bevinden,” leggen ze uit. “Sommigen vinden deze posts vaak geveinsd of onoprecht. Dit laat een belangrijke distinctie in online rouwen zien: de toegankelijke en open natuur van social media zorgen voor nieuwe rituelen, en spanningen.”

Vervolgens is het duo op zoek gegaan naar overleden gebruikers door simpelweg door openbare profielen te scrollen op zoek naar dat ene trefwoord: R.I.P. "Het zorgde ervoor dat we vrij snel een aanzienlijke hoeveelheid data konden verzamelen," vertelt het duo over de morbide zoektocht, die trouwens niet zonder opmerkelijke vondsten was. "Eén gebruiker had een herdenkingspagina opgericht voor een restaurant in onze woonplaats dat een paar jaar geleden was afgebrand."

Al vrij snel kwam het duo erachter dat veel herdenkingspagina’s niet beschikbaar waren vanwege de restricties van Facebook. “Facebook kent een herdenkingsproces dat het voor nabestaanden mogelijk maakt om met een overlijdensakte aan te tonen dat iemand daadwerkelijk is overleden,” zeggen Reinhardt en Lai. “Facebook verandert een profiel dan naar een speciale herdenkingspagina die alleen nog voor vrienden te bekijken is. Je kunt dus geen vriendschapsverzoek meer naar een overledene sturen, of hem of haar met de publieke searchtoo vindenl. Daarom hebben we een speciaal programma geschreven op basis van Facebook's API waarmee we automatisch naar openbare herdenkingspagina's konden zoeken, die vaak waren opgezet door goede vrienden van de overledene."

Toen de data eenmaal was verzameld, kozen de kunstenaars uiteindelijk voor het traditionele symbool van een grafsteen om de namen op te projecteren. “We willen hiermee een dialoog over online rouwen starten door het af te zetten tegen het meest duidelijke fysieke symbool van overlijden: de grafsteen." Na het graniet te hebben aangeschaft, ontwikkelden de kunstenaars een projectie waarmee de donkere steen oplicht in een constante stroom van geprojecteerde namen van de doden.

Het kunstwerk van het duo werd onlangs tentoongesteld in de gang van het Perte de Signal in Montreal, als onderdeel van de expositie The Tall Glass. Sommige bezoekers leken angstvallig naar de grafsteen te staren, alsof ze “nieuwsgierig afwachtten of er een naam van een bekende zou opdoemen.” Maar de meeste bezoekers leken de boodschap van de projection-mapped grafsteen te begrijpen. “Omdat de notie van de dood in real time wordt gepresenteerd, wordt het voor de kijkers mogelijk om de processen rondom doodgaan op een globale schaal te begrijpen,” leggen Lai en Reinhardt uit. “Dat is iets dat volgens ons een belangrijk onderdeel is van de huidige netwerkcultuur.”

Terwijl de impact van mass.rip in het echte leven elke dag toeneemt - aankomende lente staat mass.rip in het FOFA Gallery van Concordia University - zijn Lai en Reinhardt zelf van plan binnenkort nog dieper in het thema van online rouw te duiken. “We zijn momenteel erg geïnteresseerd in het verzamelen van artefacten en andere attributen die uitsluitend voor online identiteiten worden gebruikt,” geven de kunstenaars aan. "En we zijn fysieke archieven aan het maken die als een soort offline herdenkingsplaats kunnen dienen.”

Voor meer informatie over mass.rip, bekijk de websites van Conan Lai en Milo Reinhardt.

Lees ook:

In deze organische eieren verander je na je dood in een boom

Dit is de kunstenaar die je as in sieraad verandert