Ik bracht wat tijd door in een lift met Shia LaBeouf in naam van de kunst

Het is een vrijdagochtend in Oxford. Shia LaBeouf is hier ook, maar dat lijkt niet bijster veel mensen te interesseren. Vandaag zal de Transformers-acteur, die tegenwoordig conceptueel kunstenaar is, 24 uur lang staand in een lift doorbrengen, en mensen vragen of ze met hem mee willen doen, terwijl het hele gebeuren gelivestreamd wordt op YouTube. Ook zal hij vanavond nog een praatje geven aan het debatgenootschap van Oxford Union.

Blijkbaar zijn mensen niet erg dol op performance art, want als ik arriveer bij LaBeoufs lift in de EC English talenschool, is de rij die zich buiten heeft gevormd niet heel lang. Misschien heeft dit iets te maken met het feit dat het negen uur 's ochtends is en het een koude dag in februari is, maar Oxford-studenten hebben wel voor minder urenlang in de kou gestaan – bijvoorbeeld om aan hetzelfde debat deel te nemen als de sterren van Made in Chelsea. De mensen hier lijken niet eens precies te begrijpen waarom ze hier überhaupt zijn, en niemand die uit de lift komt lijkt helemaal te beseffen waar ze zojuist aan hebben meegedaan. De vraag die op iedereens lippen brandt is vooral: waarom? Waarom hier, in dit feloranje gebouw, op een marktplein in dit pittoreske universiteitsstadje? Blijkbaar omdat Oxford hier zelf om heeft gevraagd. En blijkbaar omdat geen enkel ander gebouw bereid was om hieraan mee te werken.

We hoeven niet lang te wachten tot we vooraan de rij staan. Nadat we een paar keer op het liftknopje hebben gedrukt, gaan de deuren open en loopt er een groep mensen uit de lift, waarna wij naar binnen gaan. Ik schud LaBeouf de hand, en ook die van Nastja Rönkkö en Luke Turners – die de hele tijd bij hem blijven in de lift. De deur gaat dicht. Inmiddels zijn we al weer vergeten dat alles via een livestream te volgen is, en we praten over de elfen in The Lord of The Rings – het onderwerp van het proefschrift waar mijn nerderige beste vriendin mee bezig is, die ik met me meegenomen heb. We praten over Shia's studententijd en hoe hij de vloeren van zijn universiteit altijd zo mooi heeft gevonden, omdat ze "zoveel geschiedenis hebben"; en we hebben het over zijn liefde voor Mexicaanse Quinceañera-feestjes. Als ik op een gegeven moment voorzichtig over Transformers begin, verandert hij meteen van onderwerp.

Na een paar minuten komen er twee scheikundestudenten binnen. We vergeten eventjes dat we ons in een kleine ruimte bevinden met een beroemdheid en beginnen te praten over doodnormale studentendingen. Uiteindelijk, als het gesprek dood loopt en we ons realiseren dat we Shia wel lang genoeg hebben beziggehouden, besluiten we weg te gaan. Als ik naar buiten loop, vraagt iemand hoe hij rook. Maar eigenlijk is de enige indruk die ik van hem heb gekregen, dat hij een sympathieke vent is – zoals eigenlijk altijd het geval is wanneer ik een kort gesprekje met iemand heb gevoerd. Als we later naar de livestream luisteren, horen we hem iemand complimenteren over zijn of haar broek. Even later zorgt hij ervoor dat iedereen de lift verlaat, zodat een bejaarde vrouw er gebruik van kan maken. Shia is iemand die de liftdeur openhoudt voor mensen. Iemand die studenten vraagt hoe hun hond heet.

LaBeouf is al een aantal jaar zowel het onderwerp als de scheidsrechter van de mediagekte over zijn neerwaartse spiraal, sinds er verhalen opdoken over mogelijk plagiaat waar hij zich schuldig aan heeft gemaakt in zijn korte film HowardCantour.com. Onwetende critici, die niet willen erkennen dat de verhaallijn toch echt door LaBeouf zelf gecreëerd is, hebben zijn artistieke prestaties weggezet als zelfingenomen narcisme van een beroemdheid die wanhopig op zoek is naar erkenning vanuit intellectuele kringen. Onlangs nog heeft hij bij wijze van kunstproject al zijn eigen films zitten kijken in omgekeerde chronologische volgorde in #allmymovies, waarbij hij grappen maakte over het feit dat hij in slaap viel in Transformers. Mensen hebben gifjes gemaakt van zijn motiverende Just Do It-video-video en die vervolgens massaal gedeeld. We hebben artikelen gelezen over Shia, waarin beweerd wordt dat hij verkracht is tijdens het proces van #Iamsorry, maar blijkbaar is niemand naar die expositie zelf geweest. We lachten om zijn fletse spandex-outfit tijdens zijn #metamarathon, toen hij rondjes rende rondom het Stedelijk Museum in Amsterdam, terwijl er in het Stedelijk een twaalf uur durend kunstcongres bezig was. We waren geamuseerd door de presentatie van het stille interview dat tijdschrift Dazed met hem hield. Kortom, we hebben veel plezier gehad om en met Shia.

Het is makkelijk om LaBeoufs gedrag instabiel te noemen, en zijn voorstellingen af te doen als een soort krankzinnige beroemdheidsmentaliteit, die er trouwens eveneens voor zorgde dat hij in gevechten verwikkeld raakte en in moest checken bij een afkickkliniek. Maar het is veel moeilijker om een serieus gesprek met hem aan te gaan. Natuurlijk wordt dit wel makkelijker wanneer je je in een kleine ruimte met hem bevindt, terwijl hij je in de ogen kijkt en zegt dat #allmymovies eigenlijk alleen maar een strijd was, om "vrede met mezelf te kunnen sluiten". Naast deze eerlijke momenten was er natuurlijk ook sprake van de onvermijdbare bullshit die je van iemand verwacht die veel tijd met Megan Fox heeft doorgebracht. Zoals dat moment waarop hij een scheikundestudent in de lift vertelde dat hij op dezelfde manier in de wetenschap geloofde, als dat hij in magie geloofde. Dat was één van die keren.

Dit stuk, genaamd #elevate, is een effectieve, misschien triviale, verkenning van het fenomeen small talk, van het verlangen naar oprechte, menselijke interactie, van het met beide voeten op de grond zetten van een beroemdheid. Natuurlijk is het stuk direct afgeleid van het beroemde project van Marina Ambromovic, The Artist is Present – net zoals zijn verontschuldigende tweets, die allemaal schaamteloos geplagieerd bleken te zijn, en net zoals het werk van Damien Hirst, die iedere artiest ooit imiteert. Dit is hoe het er nu aan toegaat in de kunst, en de blijvende populariteit van mensen als Kanye West, James Franco, Joaquin Phoenix en Bret Easton Ellis, die zichzelf schaamteloos bestempelen als narcisten, bevestigen dat. Of ik nu wel of geen ironie in zijn glimlach kan bespeuren, of een bepaalde nepheid in zijn ernst, kan ik toch zeggen dat ik er geen spijt van heb wat tijd in een lift te hebben doorgebracht met Shia LaBeouf. Niemand zou spijt moeten hebben wanneer je naar hem luistert.