Canada gaat Oekraïne helpen om anti-Ruslandpropaganda te betalen

Als je kijkt naar hoe de Oekraïense president Petro Poroshenko met zijn mediabeleid aan het worstelen is, dan kan je alleen maar concluderen dat Oekraïne een televisieprobleem heeft. De laatste tijd heeft de regering agressieve pogingen ondernomen om de invloed van het Kremlin uit het Oekraïense medialandschap te weren. Zo zijn vorig jaar televisiestations geïnstrueerd om kritische Russische programma's te schrappen, en afgelopen winter werden films verboden waarin het Russische leger werd verheerlijkt. Het lijkt er echter op dat dit voornamelijk druppels op een gloeiende plaat zijn, want separatistische rebellen zijn nog naar hartenlust pro-Poetinpropaganda aan het uitspuwen.

Poroshenko's regering heeft daarom de hulp ingeschakeld van dé mondiale redder in nood: Canada. Een hoge ambtenaar van het Oekraïense ministerie van Cultuur heeft in gesprek met The Canadian Press aangegeven dat zijn departement hoopt de hulp van Canada te krijgen om hun uitzendmogelijkheden te vergroten. Ook is er gevraagd om alternatieve programmering, om de gaten op te vullen die zijn ontstaan nu alle pro-Russische televisie plaats heeft moeten maken. "We zijn op zoek naar hoogstaande kwaliteitstelevisie, films, dramaseries, culturele programma's, enzovoorts," aldus de official. Oekraïne doelt hiermee waarschijnlijk op het binnenhalen van herhalingen van het Canadese Degrassi, maar in Canada zijn ze al op een andere manier begonnen met helpen.

Afgelopen maart heeft de Canadese regering 50 duizend dollar (45 duizend euro) geïnvesteerd om te zorgen dat de groep All-Ukrainian Democratic Forum kan beginnen met, zoals ze het zelf noemen, "het ondersteunen van democratische participatie van Russisch sprekende Oekraïners in het oosten van het land, middels het maken van Russische televisie en mediacontent.

Een woordvoerder van het Canadese ministerie van Buitenlandse Zaken zei in gesprek met VICE News dat het geld is besteed aan de lancering van EspresoTV, wat volgens hem een "gerespecteerd en toonaangevend Oekraïens online mediaplatform is, dat objectieve Russische media-content maakt en uitzendt." De bewoners van de oosterse regionen van het land worden zouden volgens de woordvoerder specifiek worden getarget. EspresoTV is begonnen in de dagen van de Euromaidan-protesten in Kiev eind 2013, waar het livestreams en hervormingsgezinde berichten uitzond. Volgens de overheid van Canada brengt het "balans in het Russischtalige medialandschap, dat sterk wordt gedomineerd door pro-Kremlinpropaganda."

In de Russische propaganda wordt Oekraïense overheid doorgaans afgeschilderd als gedomineerd door een kleine groep ultranationalisten die ruzie zoeken met Moeder Rusland als excuus om bij de NAVO te mogen horen. De VS, Canada, en vaak ook het Westen in het algemeen, worden vaak neergezet als bemoeizuchtige imperialisten. Deze retoriek komt nog voor een groot deel voor uit het feit dat de extreemrechtse Oekraïense facties een rol speelden in de protesten van 2013, en dat ze momenteel aan het matten zijn met separatisten in het oosten.

Die Russische propaganda is dan weliswaar geen totale onzin, toch valt de wijze waarop Rusland creatief met de werkelijkheid omgaat opmerkelijk te noemen. Onlangs onderwierp een journalist van The New York Times zich bijvoorbeeld een week lang non-stop aan Russische televisieberichtgeving. Hij zei daarover dat "onze kinderen het Russische nieuws anno 2015 net zo belachelijk zullen vinden als dat wij nu oude Sovjet-documentaires over graanproductie belachelijk vinden."

Het geld voor EspresoTV komt uit een grotere spaarpot ter grootte van enkele miljoenen, dat is bedoeld om democratische mediabedrijven in Oekraïne een trap in de goede richting te geven. Deze maand heeft Ottawa bovendien nog eens drie miljoen dollar [2,7miljoen euro] aangekondigd om onderzoeksjournalistiek rondom corruptie en aansprakelijkheid te subsidiëren.

Het is natuurlijk hartstikke schattig dat Canada z'n best doet om aansprakelijkheid en democratie in Oekraïne te promoten, toch zijn de verhoudingen nog sterk in het voordeel van het Kremlin. De separatistische rebellen zijn er in april in geslaagd het voornaamste televisiestation in Donetsk over te nemen, en heeft er sindsdien werk van gemaakt om pro-Russische meningen te verspreiden. Activisten zeiden in gesprek met VICE News bovendien dat Russische televisie eenvoudig de grens met Oekraïne overgaat, en dat sommige soldaten dus weinig anders voor hun kiezen krijgen dan de berichtgeving uit Moskou.

Toch is er nog ruimte voor hoop. Het is immers 2015, en dankzij de brede internettoegang is het goed mogelijk veel van de Russische propaganda te omzeilen. Daardoor zijn er tal van radiostations, websites en kranten die uitgebreide on-the-ground-berichtgeving bieden van de situatie in Oost-Oekraïne, zowel in het Russisch als in het Oekraïens. Velen gaan hierbij ook een stap verder dan de simplistische Kiev/Moskou-tweedeling, die in de mainstream media de boventoon voert.