Tibor Dingelstad won afgelopen vrijdag een Gouden Kalf, maar niemand vroeg hem iets

Tibor aan het werk. Foto door Rene Dingelstad.

Feit 1: Tibor Dingelstad (27) uit Amsterdam won afgelopen weekend een Gouden Kalf voor zijn camerawerk in de film Helium. Feit 2: niemand op feestjes weet blijkbaar wat hij precies doet. "Mensen denken soms dat ik de camera neerzet waar de regisseur hem wil en dat dat het dan is," vertelde hij. Maar nee, dat is het dus niet. Ik babbelde met Tibor over zijn onderbelichte vak, en we keken naar zijn lievelingscamerawerk.

VICE: Gefeliciteerd met je Kalf, Tibor. Bij awarduitreikingen rent iedereen altijd naar de winnaars van Beste Regisseur, Beste Film of Beste Acteur, maar niet altijd naar die van Beste Camera. Wat vind je daarvan? Je categorie lijkt een beetje een ondergeschoven kindje.

Tibor Dingelstad: Ik vind dat niet zo vervelend, hoor. Het is sowieso heel moeilijk om aan mensen uit te leggen wat mijn vak precies inhoudt. Mensen denken dat de regisseur een autonome dictator is die schreeuwt "Ik wil hier die camera met die lens" en dat ik dat dan vervolgens doe. Maar ik vind dat er behoorlijk veel aandacht is voor wat we doen. Zo'n gala van het Nederlands Filmfestival vind ik al veel. Dat jij mij interviewt vind ik al –

– ik vond het gewoon een beetje zielig dat je niet altijd werd genoemd.

[lacht] Het is wel zo dat mensen je altijd heel interessant vinden als je zegt iets in de film te doen. Dat ik bijvoorbeeld op een feestje in een kringetje zit en zeg dat ik cameraman bent, dan reageren mensen met "Oh leuk, en werk je dan met beroemde Nederlanders? Wow!"

Maar hoe leg je dan uit dat je niet alleen de camera neerzet?

Een film bestaat alleen maar bij de gratie van dat je niet weet wat wij cameramensen doen. Dat is het mysterie. Je kijkt naar bewegend beeld en jij hebt een avontuur meegemaakt met John McClane, maar als jij zou weten dat Bruce Willis eigenlijk heel lief is en dat die explosies nep zijn, dan breekt dat de illusie. Het is niet zo gek dat cameramannen niet zo op de voorgrond staan, het is namelijk niet de bedoeling dat je ons ziet. Als iets gezegd moet worden met dialogen in plaats van met gevoel en beeld, dan vind ik dat we ons werk niet zo goed doen.

Ik vind het wel een heel goed antwoord.

Oh, yes. Yes!

Een portret van Tibor door Laila Cohen. Zo kan een cameraman er bijvoorbeeld uitzien.

Hebben cameramannen ook helden?

Darius Khondji, die draaide Se7en, Delicatessen en City of Lost Children. Als je aan die film denkt dan denk je aan een superdonkere, regenachtige, contrastrijke sfeer, een soort film noir in kleur. Dat is een bijna iconisch beeld geworden voor Se7en; dat heeft hij gecreëerd. Dat blijft op je netvlies hangen. En dan Mikhail Krichman, die heeft The Return gemaakt. En dan hebben we nog Emmanuel Lubezki, van Gravity en Children of Men.

Wat vind je van de kritiek op de Nederlandse film? Er worden sterke Nederlandse films gemaakt maar ook… minder sterke films.

In Zweden is ook 80 procent niet goed, in Amerika misschien wel 97 procent. Dus het is altijd een beetje een valse vergelijking om te zeggen dat in andere landen goede films worden gemaakt. Maar ik moet zeggen dat Nederland niet echt een filmcultuur heeft zoals Frankrijk of in Zweden. Ik vind het heel leuk om niet in Nederland te draaien.

Je bent nu een film aan het draaien in Egypte?

Ja, een Zweedse thriller genaamd Under the Pyramid, een co-productie met Nederland [door Zweedse regisseur Axel Petersén]. Het thrillergenre is ook heel leuk. Zweden zijn meesters in dat genre.

Waar droomt een cameraman als jij nog van?

Om even niet bescheiden te zijn: ik droom van een internationale carrière waarin het niet uitmaakt waar je woont omdat je steeds ergens anders draait. Waarbij mijn carrière niet afhankelijk is van het kleine, dat 'ik sta toevallig met die regisseur in de kroeg en het wordt een gezellige avond dus we gaan een film draaien', maar dat ik puur door mijn werk andere klussen krijg. Zoals nu gebeurt, eigenlijk.

Tibors lievelingscamerawerk:

Lievelingsfilmscène 1: de overvalscène in The Assassination of Jesse James by the Coward Robert Ford (door regisseur Andrew Dominik, camerawerk door Roger Deakins)

Tibor: Deze is zo waanzinnig tof, hoe ze hier met de elementen spelen. Die gasten gaan een trein beroven, daar wordt naartoe gebouwd, daar zit een spanning in. Kijk hoe ze in het donker wachten op die trein en hoe die vervolgens als een soort geest voorbij de bomen trekt, met die lamp die op die trein zit en over de gemaskerde mannen heen glijdt, vervolgens hoe Jesse James op die blokken staat, verdwijnt in de rook en de chaos begint. Het zuigt mij er helemaal in; dit is echt cinema.

Lievelingsfilmscène 2: de openingscène van Werckmeister Harmonies (door Béla Tarr)

Tibor: Dit is één shot en speelt zich af in een café. Die mannen worden geconfronteerd met iets dat supergroot is, een bijna existentieel thema wordt op ze geplakt. Of ze het nu snappen of niet – ze zijn te zat om het te snappen – het hoofdpersonage maakt ze er onderdeel van. Omdat het een one-shot is, moet de camera precies weergeven wat daar gebeurt.

Lievelingsvideoclip 1: Lana Del Rey – Blue Jeans (door Yoann Lemoine a.k.a. Woodkid)

Tibor: Je ziet hier een soort jarennegentigbeeld van een chick, glinsterend in het zwembad. Maar de weinige shots in deze videoclip zijn stuk voor stuk superesthetisch. Ik vind het knap dat je in tegenstelling tot die megarappe montages een heel simpel gegeven hebt – zij in het zwembad met die knappe gast erbij – die je visueel heel groot uitwerkt. Ik vind deze clip zo sjiek, hoe die mensen in het zwart verdwijnen.

Lievelingsvideoclip 2: Fallulah – Give Us a Little Love (door Martin de Thurah, camerawerk door Kasper Tuxen)

Tibor: Dit is een simpel gegeven: vrienden die samen een leuke avond beleven en samen dineren. Dat wordt zo gevoelsmatig en subtiel verteld – ik word daar heel warm van, hoe ze die avond beleven.

Lievelings eigen werk: de speelfilm Helium (door Eché Janga)

Tibor: Dit was mijn eerste speelfilm. Die hebben we met zoveel aandacht voorbereid. Maar eigenlijk is mijn tofste project altijd het project dat ik aan het doen ben of ga doen.