Is het racistisch om ‘no asians’ op je grindrprofiel te zetten?

Vroeger hing ik regelmatig rond op Grindr. Het viel me toen al op dat sommige gebruikers heel direct zijn in wat ze zoeken, en bepaalde etnische groepen uitsluiten met termen als 'no asians' of 'no blacks'. Onlangs maakte ik opnieuw een grindrprofiel aan om eens te peilen hoe het ervoor stond – het bleek er niet veel beter op te zijn geworden. Maar is dit gewoon een kwestie van smaak, of is het onverhuld racisme? Ik sprak met sociaal psycholoog Kai Jonas, die onder meer onderzoek doet naar de LHBT-scene aan de Universiteit van Amsterdam, over deze kwestie en vroeg hem waarom het openlijk uitsluiten van bepaalde (etnische) groepen zo zichtbaar is in de homodatingwereld. Volgens Jonas is het uitsluiten van bepaalde groepen een eeuwenoud fenomeen en bestond het ook al voordat Grindr uitgevonden werd. Zo moest je het vroeger als Katholiek bijvoorbeeld niet in je hoofd halen om met een Protestant te trouwen, vertelt hij.

Jonas vindt dat we met twee maten meten. Volgens hem spreken we bij grindrprofielen met 'no asians' of 'no blacks' van racisme of discriminatie terwijl je niemand hoort over datingwebsites die specifiek voor joden zijn – zoals jdate.com – of 'dating voor hogeropgeleiden'; sites die in principe ook andere groepen mensen uitsluiten. "De homodatingwereld is de avant-garde van de datingwereld, waarin andere normen gelden en er een bepaalde directheid is, andere groepen zien deze fenomenen en roepen weer dat ze dit niet oké vinden", zegt Jonas. Dat komt volgens hem doordat veel mensen meekijken in de gayscene, die veel minder gesloten is dan bijvoorbeeld de datingwereld van hogeropgeleiden.

Ik sprak een gebruiker aan op Grindr die "only masculine men" in z'n profiel had gezet. Toen ik hem naar zijn motivatie vroeg, was zijn reactie dat hij seks met ongespierde mannen hetzelfde vond als seks met een vrouw. Hij stelde zelf ook door andere gebruikers afgewezen te worden vanwege z'n Arabische afkomst en zag dit als een kwestie van smaak. Door dit gesprek kreeg ik de indruk dat afwijzing op basis van etniciteit door sommige gebruikers niet als racistisch wordt ervaren. "Mensen hebben absoluut bepaalde voorkeuren, maar het gaat erom hoe je dit uit. Een bepaalde voorkeur hebben is geen racisme, maar je kunt dit wel op een racistische manier verwoorden. En nog belangrijker, als je bepaalde groepen uitsluit moet je jezelf afvragen op basis van welke kenmerken je dat dan doet. In Europa heb ik zelden de combinatie: No Blacks/Jews/Asians gezien. Dit zie je veel in de VS en dat is interessant, want dit wijst erop dat er bepaalde stereotypen zijn die ertoe leiden dat (meestal blanke) mannen bepaalde groepen uitsluiten," aldus Jonas.

Hypermasculiniteit is volgens Jonas een belangrijke oorzaak van het feit dat uitsluiting veel zichtbaarder is op Grindr dan op bijvoorbeeld Tinder. "In een heterocontext heb je een duidelijkere verhouding, je hebt één man en één vrouw. Homomannen hechten veel waarde aan masculiniteit, je hebt een groep homomannen die niet als homo willen worden gezien en zich dan achter termen als 'straightacting' of 'masc 4 masc' verstoppen. Alle mensen die hun mannelijkheid bedreigen sluiten zij het liefst uit, omdat ze niet geassocieerd willen worden met vrouwelijkheid," aldus Jonas.

Volgens Kai Jonas kom je de term "no muslims" bijvoorbeeld nooit op Grindr tegen. "Het concept homomoslim bestaat daar dus blijkbaar nog niet, omdat die combinatie voor mensen onmogelijk is, en dan hoef je het ook niet uit te sluiten." Het gaat dus om stereotypes over bepaalde groepen mensen, bijvoorbeeld het vooroordeel dat alle Aziaten kleine piemels hebben en bottom zijn, en daarom als vrouwelijk worden weggezet in de homoscene.

Jonas stelt dat over een bepaalde groep zowel negatieve als positieve stereotypes kunnen bestaan. "Het beeld wat een blanke man van een Aziatische vrouw heeft dat ze goed in bed is, uitdagend is en dat ze gedomineerd wil worden. Dit vinden heteromannen geil. Terwijl het beeld van een Aziatische man weer totaal niet seksueel aantrekkelijk is. Dat komt bijvoorbeeld door de geschiedenis in de VS waar Aziatische mannen in werkvelden werkten die als "vrouwelijk" werden gezien zoals in wasserettes."

Er bestaan volgens Jonas meer van zulke stereotypes. Zo is het stereotype rondom donkere en Arabische mannen weer dat ze grote piemels hebben en mannelijk zijn. Daar komen ook uitspraken als 'once you go black, you never go back' uit voort. Hierbij wordt een bepaalde etniciteit natuurlijk wel geseksualiseerd. En uit eigen ervaring weet ik dat dit heel vervelend kan zijn. Zo kreeg ik om de haverklap de vraag wat mijn etnische achtergrond is, of opmerkingen als "ik geil op arab man." Je wordt gereduceerd tot een seksobject, en hoewel ik niet altijd op zoek was naar een filosofisch gesprek onder het genot van een kopje thee, kon ik me hier enorm aan storen. "Je wordt in principe van een mens tot een dildo gereduceerd," aldus Jonas. Volgens Jonas duidt het feit dat je vaker "no blacks" dan "no whites" ziet op een scheve verhouding in de wereld. Wel legt Jonas me uit dat de uitsluiting afhangt van waar je bent. "In Singapore zie je bijvoorbeeld vaker 'no whites' staan, en in Zuidoost-Azië zijn ze weer niet zo onder de indruk van mensen uit India, Pakistan en Sri Lanka, die daar veel als gastarbeider komen werken. Dat zie je op Nederlandse profielen niet, omdat je hier niet zoveel Pakistaanse homo's hebt. Interessant is dat je op Amsterdamse grindrprofielen weer regelmatig 'no tourists' ziet, dat heb ik bijna nergens anders gezien."

Maar heeft een lokale cultuur invloed op onze gevoelens? Volgens seksuoloog Yuri Ohlrichs bepaalt cultuur vooral hoe je over je gevoelens denkt en ermee omgaat. "Als je ouders bijvoorbeeld extreem negatieve dingen over donkere mensen hebben gezegd kun je je of daaraan confirmeren en dus niet met donkere mensen daten, maar je kunt ook uit een vorm van rebellie handelen en het juist opzoeken. Mensen vinden het onbekende vaak juist spannend", zegt Ohlrichs. Seksuele stereotypes zijn vaak een projectie van hoe mensen uit een bepaalde cultuur overkomen, legt Ohlrichs me uit. "In Japan en Engeland heerst bijvoorbeeld een schaamtecultuur, en dit creëert ook weer het seksuele beeld van deze groep mensen. Afrikaanse mensen zijn bijvoorbeeld fysiek erg vrij en raken je sneller aan. Dit kan heel seksueel overkomen op een blanke man, terwijl zij er in principe niks seksueels mee bedoelen. Een goed voorbeeld is bijvoorbeeld dat mannen in het Midden-Oosten en Afrika regelmatig hand in hand lopen, iets dat hier als 'gay' wordt ervaren terwijl homoseksualiteit daar helemaal niet aan de orde is," aldus Ohlrichs.

Toch viel me iets op toen ik recentelijk weer een profiel had aangemaakt. Ik zag een tegenbeweging, mensen die in hun profiel "no racist profiles" of "insert line about hypermasculinity" hadden geschreven. Is de homoscene zich bewust van het probleem en verdwijnt het hier ook mee? Volgens Jonas niet. "Het is mooi dat er mensen zijn die hier tegen vechten en dat de queeridentity opkomt, maar de meerderheid past uitsluiting toe. Tien jaar geleden schreven veel mensen in hun profiel op gaydatingsites als bijvoorbeeld Gayromeo 'no hiv'. Na een boel discussies over het stigma rondom hiv, accepteren weinig mensen meer als je met 'no hiv' aankomt; maar dat betekent niet dat deze groep niet meer wordt uitgesloten. Het stigma rondom hiv-positieve mannen bestaat nog steeds, maar nu worden ze tijdens het gesprek misschien afgewezen of vaak zelfs geblokkeerd, ook al staat het niet expliciet in het profiel vermeld. Ik verwacht dat dit ook met de andere uitsluitingen gaat gebeuren", aldus Jonas.

Nog een reden waarom uitsluiting op Grindr zo zichtbaar is, is volgens Jonas dat de homodatingwereld nou eenmaal direct is. "We hebben het over seksuele posities als 'top' en 'bottom,' en eigenlijk is het uitsluiten van iedereen die bijvoorbeeld top is theoretisch hetzelfde. We richten ons in de gayscene op feiten, en hierin is geen ruimte voor nuances." Jonas zeg dat bepaalde uitsluitingen wel geaccepteerd worden en andere niet. Zo zou je volgens hem kunnen stellen dat het uitsluiten van mensen die niet aan BDSM doen in theorie hetzelfde als wanneer iemand iedereen met een Aziatisch uiterlijk uitsluit. Volgens Jonas is racisme op Grindr geen op zichzelf staand probleem. "Het is een symptoom van een fenomeen dat veel groter is, namelijk het on-demanddenken dat in onze individualistische samenleving heerst; we willen dat alles bereikbaar is en wel meteen," zegt Jonas. Deze mentaliteit slaat volgens hem ook over naar ons dating- en seksgedrag. "Ik wil dit type seks, met dit type persoon en eventueel dit type drug. Kijk maar naar het 'work hard, play hard'-fenomeen. Mensen werken vijf dagen in de week hard en willen dan het hele weekend non-stop seks op een feestje en plannen hun drugsgebruik zo dat ze zondagavond weer op nul uitkomen," aldus Jonas. En zo geven mensen dat ook weer op hun profiel. Zoek je een top of een bottom? Wel drugs geen drugs? Het kan allemaal. Dit on-demanddenken heerst volgens Jonas heel erg bij bepaalde homomannen. Hij legt uit dat "homomannen vaak erg individualistisch leven omdat ze de kans hebben gekregen en hebben moeten nemen om hun eigen leven samen te stellen omdat bepaalde eisen niet meer voor ze gelden." Zo hoeven homomannen bijvoorbeeld geen familie te stichten en voor kinderen te zorgen. Dit vergroot de focus op hun eigen leven, en draagt wellicht bij aan het on-demanddenken.

Maar volgens Jonas moeten we niet vergeten dat dit een niche is in de homoscene. "Want sommige homo's hebben nooit een grindrprofiel gehad, weten niet waar de Berghain staat, stichten families en leiden een vredig en burgerlijk leven," aldus Jonas. Ook Ohlrichs meent dat er een stereotype bestaat over homo's. "Mensen kijken naar de gaypride en generaliseren dan over homo's, denken dat ze makkelijk en veel seks hebben met iedereen," zegt Ohlrichs. Op de levensstijl die een specifieke groep homo's er op na houdt is regelmatig kritiek vanuit de samenleving. Onlangs noemde bijvoorbeeld gastcorrespondent Laurens Buijs van De Correspondent een wereld waarin alles kan en alle grenzen verdwenen zijn een beperkt beeld van emancipatie; hij stelde in zijn artikel dat vrijheid vierende homo's vaak op hedonistische en risicovolle homofeestjes verdwalen. Is dat niet krom? Al heb je elk weekend seks via Grindr of op een feest – het gaat om de manier waarop voorkeuren worden geuit, dat hedonisme niet leidt tot racisme.