Er is helemaal niks mis met grote schaamlippen

Half januari publiceerde VICE een artikel over de groeiende trend van labiaplastie of schaamlipverkleining. Het was een interview met de toonaangevende New Yorkse plastisch chirurg Sharon Giese, die stelt dat het verbouwen van je schaamlippen niet alleen de esthetiek, maar ook seksuele bevrediging zou bevorderen. Bovendien zou het tot minder schimmelinfecties leiden, en zou het de problemen van vrouwen die veel pijn hebben tijdens de seks kunnen oplossen.

Ik ben niet per se een voorstander van plastische chirurgie, maar op het esthetische argument na leken het me allemaal legitieme redenen. Giese zegt aan het einde van het artikel dat vrouwen al onzeker genoeg worden gemaakt, en dat zij niet de bedoeling heeft daar aan mee te doen.

Aannemelijk, tot ik de website van Sharon Giese bekeek. Die website staat namelijk bol van mooie slanke vrouwen met een bosje roze orchideeën waar een vagijn had moeten zitten. Wie over een vagina beschikt die meer op een uitgekauwde gedroogde vijg lijkt dan op een orchidee, mag daar even kritisch naar kijken, zo lijkt de boodschap. Verder staat er dat we onze femininity gewoon even kunnen opfrissen door een simpele behandeling. Onze gedateerde vrouwelijkheid ligt blijkbaar enorm muf te wezen in de diepe krochten van onze enorme vagina's. Het leek me dat Giese niet echt iets deed tegen de onzekerheden van veel vrouwen. En hoe zou een operatie dan precies seks bevorderen? Of pijn oplossen?

Ik besloot te bellen met Ellen Laan, seksuoloog en onderzoeker aan het AMC in Amsterdam, om daar wat meer over te horen. Volgens Laan is het inderdaad kletskoek, en zijn grote schaamlippen juist hartstikke voordelig voor seks.

VICE: Hoi Ellen, hoe gaat een schaamlipverkleining in z'n werk?
Ellen Laan: De meest gebruikte techniek heet wigresectie. Dan wordt er in het midden van een lapje labium een incisie gemaakt en een driehoekje weggehaald. De twee zijden die je overhoudt worden weer aan elkaar genaaid, waardoor je in de breedte van de labium een littekentje krijgt, niet aan het randje. De meeste labia hebben een soort ronde vorm, vandaar.

Merk je iets van dat litteken?
Nou, dat kan zeker. Labia zwellen namelijk op bij seksuele opwinding, en dat is nodig om penetratie pijnloos en plezierig te laten verlopen. Die zwelling kan worden bemoeilijkt door het littekenweefsel.

In het artikel dat VICE vorige maand publiceerde, stelde Giese dat labiaplastie ook seksuele bevrediging zou bevorderen.
Dat is onzin. Eerder is dus waarschijnlijk het omgekeerde waar. Sommige vrouwen met uitstekende labia zeggen weleens tegen me dat hun labia droog zijn en dat ze tijdens de seks hun labia moeten 'openklappen' voordat de penis erin kan. Maar dan is er sprake van – en dit is écht wat vrouwen moeten weten – een opwindingsprobleem. Grote lippen zijn goed voor seks, ten minste, als ze voldoende doorbloed, gezwollen en nat zijn.

Oké.
Want dan vormen ze een vochtige toegangspoort tot een warme en ontspannen schede. De penis glijdt er makkelijker in. En als dat niet zo is, dan is de vagina er gewoonweg nog niet klaar voor om gepenetreerd te worden. Opwinding zorgt voor verdere ontspanning van je bekkenbodem, dus dan kom je in een positieve loop van een steeds betere doorbloeding, steeds meer opwinding – en dus steeds betere seks.

Er staat ook dat vrouwen met grote labia een grotere kans hebben op schimmelinfecties. Hoe zit het daarmee?
Dat is aanwijsbaar onjuist. Bij veel van de gevallen waar schimmelinfecties wordt vastgesteld, gaat het helemaal niet om een schimmelinfectie, maar om vulvodynie.

Wat is dat?
Het betekent letterlijk: pijn aan de vulva. Die pijn is een belangrijke reden voor vrouwen om naar de plastisch chirurg te gaan, omdat ze denken dat het door hun labia komt. Maar pijn aan de vulva is niet gerelateerd aan de grootte van de labia. Het is wel logisch dat je dat denkt: als je vulvodynie hebt en je zit op de fiets of je hebt een strakke broek aan, dan kunnen uitstekende lippen inderdaad pijn gaan doen. Die pijn komt doordat je bekkenbodem te gespannen is, waardoor de doorbloeding van die vulvaire huid verstoord raakt. De huid wordt gevoeliger, kwetsbaarder en pijnlijker, dus ook je labia. Vulvodynie is een chronische aandoening, de oplossing is dan niet om er een stuk af te knippen.

Wat is dan de relatie met een schimmelinfectie?
Schimmel is een overgroei van bestaande schimmels die daar thuishoren. Huisartsen nemen een kweekje en sturen dat naar een lab. Dat heeft niet veel zin: als ik een kweek van mijn bureau maak dan is de kans honderd procent dat ze in het lab ook een schimmel vinden. Wat huisartsen zouden moeten doen is vragen wat de klachten precies zijn: gekmakende jeuk met brokkelige afscheiding (schimmelinfectie), of branderigheid met normale afscheiding (vulvodynie). En die pijn, dat legde ik net ook al uit, dat is een opwindingsprobleem en een gespannen bekkenbodem. Veel vrouwen zijn geneigd om eerder penetratieseks te hebben dan dat hun vagina er echt klaar voor is, om hun partner een plezier te doen.

Is dat gerelateerd, die behoefte om te plezieren en je bekkenbodem?
Ja, want als jij jezelf van jongs af aan leert te zien als een stimulus voor een ander in plaats van dat je bezig bent met wat jij zelf opwindend vindt, dan ben je vooral bezig met hoe je overkomt, of je wel mooi genoeg bent. En zo ga je bijvoorbeeld je buik inhouden, waarmee je automatisch ook je bekkenbodem aanspant. Om goed te kunnen voelen en seksueel plezier te beleven is het belangrijk dat je met je aandacht bij je lijf bent, en niet bij het negatieve oordeel dat je over jezelf hebt. Sommige vrouwen zeggen zelfs tegen hun partner dat ze niet willen dat hij haar beft, omdat ze zich schamen voor hun schaamlippen. Maar beffen is juist een belangrijke bron van opwinding en ontspanning.

Als er zoveel factoren zijn die bij voorbaat al opgelost kunnen worden, zou je vrouwen met zo'n wens dan niet eerst moeten begeleiden?
Dat doen we: we kijken aanvankelijk of vrouwen last hebben van body dysmorphic disorder – een psychische stoornis in je lichaamsbeleving. Daarna laten we ze plaatjes zien van vulva's, waaruit duidelijk blijkt dat het normaal is dat de binnenste schaamlippen groter zijn dan de buitenste. Als vrouwen denken dat hun vulva niet normaal is, dan kunnen deze plaatjes hen ervan overtuigen dat er niks mis is met hun schaamlippen. We vertellen de vrouwen ook dat er absoluut geen relatie is tussen de grootte van hun schaamlippen en pijnklachten. Ten slotte worden ze in het AMC begeleid door een gynaecoloog.

Gebeurt dat in klinieken ook?
Niet in die mate. De meeste plastisch chirurgen stellen heus wel vragen, maar hebben niet de expertise om vast te stellen of vrouwen last hebben van een psychische stoornis. Als er een vrouw binnenloopt die zegt dat ze last heeft van haar labia omdat ze relatief groot zijn, dan opereren ze haar in principe gewoon. Omdat ze oprecht – ook door culturele krachten – het idee hebben dat ze die vrouw daarmee helpen. Vrouwen moeten ervan overtuigd raken dat hun labia niet abnormaal zijn, niet hun labia op hun lichaamsbeeld hoeven aanpassen. Vrijwel alle vulva's zijn in principe representatieve en normale vulva's.

Er zijn studies waarbij vrouwen zeggen dat de penisgrootte van de man niet uitmaakt, maar waar zijn nou de studies waarbij mannen vertellen dat het hen niet kan schelen hoe de vulva eruitziet? Mannen in de spreekkamer vertellen me ook dat ze het helemaal niet nodig vinden om hun liefde per se te penetreren – de meeste mannen willen ook gewoon dat vrouwen het leuk hebben. Het beeld leeft dat alleen penetratieseks seks is, en dat mannen eigenlijk alleen hun penis ergens in willen steken. Maar dat is niet bij alle mannen zo.

Ben je op deze manier eigenlijk niet ook gewoon vrouwen aan het vertellen wat ze moeten doen?
Het is zeker een morele kwestie, waar we in ons team veel discussies over hebben. Want ik voel ook dat ik wel een beetje bevoogdend ben. In principe zeg je tegen vrouwen dat zij niet weten wat goed voor hen is. Het argument voor labiareductie kan zijn dat vrouwen autonomie over hun eigen lichaam kunnen uitoefenen, maar mijn hoop is dus dat ze die autonomie al véél eerder gaan voelen. Ver voordat ze zich ooit zouden ergeren aan hun schaamlippen.