Een Lowlands-undercoveragent vertelt over zijn baan

Een paar weken geleden spraken we een festivaladvocaat, die vertelde dat het OM – met z'n drugsstraat, politieagenten in burger, rechercheurs en officieren van Justitie – op Lowlands niet per se extreem spetterende resultaten behaalt, wat betreft het kunnen vervolgen van drugsgebruikers en -dealers.

Dat betekent ook weer niet dat alle vijftigduizend bezoekers het uitsluitend bij bier en cola-tic houden, en dat het OM en de politie Biddinghuizen een jaartje overslaan. Waar gefeest wordt, vallen spaanders (pilletjes, poedertjes), en ook dit weekend zal er weer gejaagd worden op mensen die illegale goedjes bij zich hebben. Dat gebeurt met name door politieagenten die zich als festivalganger hebben verkleed en tussen het publiek speuren.

Ik sprak een agent die is opgeleid in het undercoverpolitiewerk, en voorgaande jaren op Lowlands stond.

VICE: De undercoveragenten op een festival als Lowlands, wat is dat voor speciale garde?
Sonny*: Enerzijds zijn dat agenten van een bepaald wijkteam, dus bij Lowlands is dat het wijkteam van Lelystad-Dronten. Daarnaast heb je de mensen van de aanhoudingseenheid en die worden gewoon ingepland voor dit soort evenementen. En dan heb je nog de rechercheurs, die vaak ook in burger zijn, maar die zijn meer voor het afhandelen van degenen die gepakt zijn.

Wat is het verschil tussen undercoveragenten van het wijkteam en undercoveragenten van de aanhoudingseenheid?
Het verschil is dat de laatste ervoor zijn opgeleid. Voor de agenten van het wijkteam is het eerder een leuk uitje – weer eens wat anders dan door de wijk rijden. Een normale agent heeft geen opleiding gehad in hoe je in burger moet werken. Dat zijn ook de mensen die er heel snel uitgepikt worden. Het idee dat mensen hebben over hoe een agent in burger eruitziet, dat is vooral gebaseerd op dat soort dienders.

Die vallen sneller door de mand?
Ja. In de opleiding leer je om je niet als agent te gedragen. Kijk, je probeert je zoveel mogelijk te gedragen als een feestende festivalganger, maar je bent natuurlijk helemaal niet bezig met feesten - je bent gewoon aan het werk. Dat maakt dat je op een andere manier beweegt, op een andere manier kijkt, met andere dingen bezig bent. Op het moment dat je je daar niet erg bewust van bent, dan kunnen de mensen die daarop letten je doorhebben. Zakkenrollers en drugsdealers zoeken in de menigtes naar afwijkend gedrag. Een zakkenroller of drugsdealer zal een andere zakkenroller of drugsdealer snel doorhebben, maar het kan ook zijn dat ze een politieagent eruit pikken.

Dus een zakkenroller of drugsdealer en een agent in burger spelen hetzelfde spel.
Ja, die zijn er net als wij in getraind om afwijkend gedrag te spotten, omdat ze de hele tijd bezig zijn met of ze niet gevolgd worden.

Hoe leer je af om je als agent te gedragen?
Je wordt bijvoorbeeld zelf gefilmd en dan moet je achteraf je eigen gedrag analyseren. En je krijgt bijvoorbeeld ook technieken in bepaalde manieren van volgen, in een bepaalde manier van kleden.

Je leert in de opleiding hoe je je als normale burger moet kleden?
Ja. Kijk de normale diender, die een dagje als undercover op een festival wordt neergezet, zal negen van de tien keer nog zijn politiesokken aan hebben.

Ha.
Of z'n politieschoenen. Op een hardcorefeest lopen de meeste mensen op sneakers, en dan komen collega's soms met enorme bergschoenen aan. Bij Lowlands is het trouwens al makkelijker, want daar is het publiek veel gemêleerder. Als je daar met normale, casual kleding loopt, doe je niet erg onder voor het gros van de festivalgangers. En je hebt ook doelgroepen die wat wijdere kleding dragen, wat voor ons ook prettig is, omdat we een hoop zooi bij ons hebben: een kogelwerend vest, een portofoon, bewapening. Dat moet je allemaal onder je kleding wegwerken. Een rugzak kan ook handig zijn.

Dus toen ooit skinnyjeans een trend werden, was dat voor jullie lastiger?
Het gaat vooral om je bovenkleding, dus dan moet je een ruim zittend shirt of een bodywarmer dragen. Wij staan regelmatig in de C&A en dat soort winkels, om kleren te passen. En als je wat gevonden hebt moet je één maatje groter nemen, zodat je spullen eronder kunnen. Het liefst loop je ook niet in extreem felgekleurde kleren, want dan trek je sowieso de aandacht.

Er is dus niet een kledingkast in het politiebureau met festivalkostuums?
Nee, we hebben onze eigen kleren aan. Ik heb thuis een rek voor mijn normale kleding en een voor mijn werkkleding. Het verschil is dat die laatste een maatje groter is. En voor sommige festivals heb je ook wat specifiekere kleding.

Hoe specifiek?
Laatst moest een aantal collega's op de TT van Assen werken, en die dragen dan zo'n leren hesje, wat die jongens van die motorclubs ook hebben. Voor Lowlands halen collega's vaak bijvoorbeeld een shirt bij de Large, zo heet dat geloof ik, van The Offspring of Korn, of dat soort shirts.

Aha.
Het is nu niet zo moeilijk meer. Kijk vroeger waren het allemaal van die hippies, om het zo maar te zeggen, in van die gewaden, maar tegenwoordig zie je dat mensen veel normaler gekleed zijn. Dus daar kunnen wij tegenwoordig ook in onze normale kleren naartoe.

Dus dat het festival normaler is geworden is voor jullie wel handig?
Ja, zeker. Er komen ook nog wel wat van die wat alternatievere types op af, maar ook veel zeer normale mensen. Daartussen val je nooit op.

Poncho's, dragen jullie die?
Jawel, maar als het slecht weer is gaan we vooral ook in de tenten staan natuurlijk.

Verder nog iets? Doe je je haar extra hip?
Nee hoor. Dat mag iedereen zelf weten. Het is alleen niet heel handig om voor twee dagen Lowlands je haar paars te verven, als je daarna weer als normale agent op straat moet lopen.

En op bijvoorbeeld Defqon, moet je daar dan wel wat specifieker kleden?
Dat is al iets specifieker, maar het voordeel van dat festival is weer dat mensen minder bezig zijn met wat er om hen heen gebeurt.

Omdat ze zo met de muziek en drugs bezig zijn?
Ja precies. En op die grote festivals zoals Defqon, Sensation, Lowlands, verdwijn je zo in de massa, dus dat is sowieso wat makkelijker om te werken…

…dan?
Dan kleinschaligere festivals waar veel mensen elkaar kennen. Als je bijvoorbeeld in een Utrechtse volkswijk moet werken, dan valt het snel op als je niet plat Utrechts praat. Dan kan je ze nog zo goed kleden, maar als je dan een praatje maakt horen mensen het.

Wat doe je dan?
Je bedenkt altijd van tevoren even een simpel verhaaltje, bijvoorbeeld dat je daar met een vriendengroep bent en voor welke artiesten je komt.

Je moet dus wel bestuderen wie er op de line-up staat?
Ja, je kijkt altijd even op de flyer of in het programmaboekje. Vaak weten we ook wel een beetje wie er spelen, want als er ergens een grote artiest staat is het leuk om daar even te gaan kijken.

Mag je overal staan waar je wil of krijg je een plek toegewezen?
Je mag het zelf bepalen. Als je lievelingsband speelt kan je ook een paar nummertjes meepakken. Niet dat je de hele dag ergens op een berg moet gaat liggen en met niks binnenkomt natuurlijk.

Zijn er bepaalde plekken waar je je meer ophoudt?
Uiteraard, maar dat ligt aan waar je op let. Als je vooral op drugs zit kun je beter wat meer op de parkeerplaatsen, bij de ingang, bij de controles staan. Dat zijn de punten waar veel drugsactiviteiten zijn. Bij de controles zie je ook dat mensen gauw nog even hun spullen gaan wegstoppen.

Bedoel je met 'drugsactiviteit' drugs nemen of drugs dealen?
De simpele gebruiker is voor ons minder interessant. Als je naar een groot meerdaags festival gaat, dan hebben mensen vaak voor meerdere dagen drugs bij zich, dus die kan je dan pakken. Maar we hebben liever de dealers.

Als mensen voor de gein aan je gaan hangen of in je gezicht gaan brullen, doe je dan mee? Het lijkt me dat je helemaal geen zin hebt in dat gedoe, als je broodnuchter staat te werken.
Zeker, als je heel spastisch gaat doen dan wordt het gauw heel gespannen, dus je kan het beste even een lolletje mee maken en hopen dat het daarna weer klaar is. En anders probeer je weg te komen. Maar als de sfeer zo is van jolig en leuk en hossen, dan zal je daar in mee moeten gaan.

Wat als iemand je ontmaskert?
Tja, af en toe gebeurt dat. Daar ontkom je niet aan als je een dag lang op zo'n festival loopt. Soms heb je dat iemand net op een bepaalde manier staat, of dat er een wapen onder je kleding vandaan komt, of dat iemand je oortje ziet.

Het lijkt me dat iemand nog wel eens lastig kan gaan doen.
We kiezen er altijd voor om weg te lopen, en sommigen blijven dan met je meelopen. Maar meestal snappen mensen wel - zeker als ze er op aangesproken zijn - dat het handiger is om ons met rust te laten. En anders hebben we er een goed gesprek over.

Waar slapen jullie?
Gewoon thuis. We draaien meestal diensten van zo'n twaalf uur, en dan ga je naar huis.

Vind je het eigenlijk leuk werk?
Ja zeker zo'n festival op Lowlands, dat is heel leuk om te doen.

*De naam Sonny is een gefingeerde naam.

Lees ook:

• De OM-drugsstraat op festivals blijkt alles behalve een doorslaand succes
• Herken de stille