Ik maakte een drugsdeal van 300 miljoen dollar

Van 1972 tot laat in de jaren '80 was Brian O'Dea een van de meest succesvolle drugssmokkelaars ter wereld - tot hij zelf een cokeverslaving ontwikkelde. Ondanks dat hij afkickte na een overdosis en een hartaanval, kreeg de DEA hem in de smiezen. Terwijl iedereen in de jaren '90 genoot van grunge (en coke), zat Brian in de gevangenis.

Tegenwoordig is hij te zien op de Canadese televisie als presentator en producent. Hij werkt met verslaafden en is voorstander van legalisatie van drugs. Je zou een geharde ex-bajesklant verwachten, maar Brian is een hip en erudiet soort man. Hij vertelde me dat mannen zoals hij toentertijd de norm waren in de smokkelscene, en dat tegenwoordig alles alleen nog om kartels en wapens draait. Ik sprak met hem af om over zijn hoogtijdagen te praten.

VICE: Ik wilde je wat vragen over het proces van drugssmokkel, omdat het waarschijnlijk een erg complex iets is. Je begon met marihuana smokkelen, toch? Brian: Ja. Af en toe deed ik ook kleine hoeveelheden cocaïne, gewoon om wat extra geld te verdienen als ik blut was. Wiet had echter mijn voorkeur omdat ik daar zelf van hield.

Hoe haalde je dat spul binnen?
De laatste deal die we deden was ongeveer 75 ton, verdeeld over twee ladingen, en we gebruikten vissersboten in Alaska. Iedereen uit onze groep stond in het gebied bekend als visser, dus ze hoefden niet stiekem te doen. Zal ik die laatste deal stap voor stap uitleggen?

Als het geen marteling is om te vertellen, graag.
Ik dacht erover om te stoppen met smokkelen, tot ik een telefoontje kreeg van een gast met wie ik een aantal jaren geleden zaken deed. We groeiden samen op in Newfoundland in Canada. De laatste keer dat we samenwerkten trok hij een pistool en liet hij mijn arm breken door een zware jongen - een nare geschiedenis. Hij belde me en zei: "Kijk, ik weet dat we problemen hebben gehad, maar ik heb een ongelooflijke deal." Ik zei zoiets als "Fuck off, geen interesse." Ik was net op weg naar wat jongens die de financiën deden, toen hij me weer belde. Ik zei: "Ik zal het laten vallen bij m'n vrienden. Als ze interesse hebben, hoor je het wel. Als je niks hoort, betekent het dat we niks gaan doen en dan moet je me met rust laten."

Wat zeiden ze?
Ik bracht het ter sprake en ze waren gelijk geïnteresseerd. We sprongen die middag nog op een vliegtuig, naar Anacortes, Washington. Daar troffen we de meest ideale, ongelooflijke situatie aan. We gingen aan de slag om de deal rond te krijgen. Het duurde maanden; we moesten tien tot twaalf miljoen dollar bij elkaar zien te krijgen. We hadden 110 mensen die voor ons werkten, over de hele wereld. In september 1986 brachten we 25 van de in totaal 75 ton binnen.

Hoe verplaats je zo'n gigantische lading drugs?
We hadden een enorme vissersboot. De afspraak was: geen coke. Als je coke deed, lag je eruit. De man uit Newfoundland die me bij deze deal betrok, hing iedere avond met hoeren en coke en limousines. Dus ik vroeg een kennis van me om bij hem in te trekken, om de boel te overzien terwijl ik in Californië zat. De derde keer dat we elkaar spraken aan de telefoon zei hij: "Ik ben er vandoor. Deze man gaat ons de kop kosten."

Shit, oké. Stopte je toen met de deal? Ik krijg het idee van niet.
Ik vroeg hem om nog niet op te stappen. We gingen er gelijk heen om een praatje te maken met de man uit Newfoundland. We zeiden dat hij eruit moest. We smokkelden het eerste deel van de lading, die 25 ton. Hij kreeg er lucht van, en vroeg om geld. We moesten bedenken hoeveel we hem zouden geven. De jongens gaven hem 50.000 dollar. Dat leek mij veel te weinig, ik vond het een grote vergissing.

Wat was de marktwaarde voor 25 ton?
Rond de honderd miljoen. De totale lading was meer dan driehonderd miljoen. In ieder geval, hij nam die 50.000 en stapte direct naar de DEA. Hij legde het geld op tafel en zei: "Ik kan jullie vertellen waar er nog veel meer ligt." Toen werden we een maand of tien in de gaten gehouden door de DEA. Ze zagen wat we deden en hoe we een nieuwe boot bouwden voor de grote lading.

Was je je daar bewust van?
Nee. We hadden scanners en mensen in een safehouse die constant luisterden naar de politie, maar we konden nooit de frequenties vinden waar de FBI op uitzond. We konden de DEA, FBI en de ATF allemaal niet vinden. Geen enkele van die agentenclubs met afkortingen.

De afkortingen zaten achter je aan.
Ja, en waar ze naar keken was wat we deden in de Pacific Northwest. Ze letten niet op de 25 ton wiet die we door Noord Amerika smokkelden. We pikten de overgebleven 50 ton op, laadde die uit op onze boten in de Beringzee, voeren een fjord in en bedekten de hele boel met zeilen en bomen zodat vanuit de lucht niets te zien was. Alle wiet werd opnieuw ingepakt, vacuümverpakt en in waterdichte vissersdozen gestopt. Op elke doos zat een barcode zodat we wisten wat er in zat en wat de waarde was, zonder de doos te hoeven openen.

Hoe ging het afladen?
Vlak voordat we klaar waren om het in Alaska te gaan halen, haalden we een jongen uit San Diego erbij. Hij had een spectrumanalysator, die hij gebruikte om de zendfrequenties van de DEA de isoleren. Toen konden we ineens onze scanners gebruiken om naar de FBI te luisteren. We lieten twee kapiteins van onze boten komen voor een laatste gesprek over het afladen. Tot dan toe hadden we alleen maar contact gehad over de radio, met een woordenboek. Dus als ik je bijvoorbeeld wilde ontmoeten om 16.00 uur op een dinsdag op een bepaalde lengte- en breedtegraad, zocht ik alle woorden op in het woordenboek die ik in die zin wilde gebruiken en gaf dat door als paginanummer en woordnummer. Dus, "102" is pagina 102. "Streepje 14" is het veertiende woord op die pagina.

Dus dan zei je dingen als "102-14-195-12"?
"Je moet de volgende delen bekijken, deel nummer 102-3, dat moet worden vervangen." We moesten alleen echt een persoonlijk gesprek hebben voordat we konden gaan. We vlogen de jongens in, maar op een bepaald punt kregen we het idee dat we bekeken werden. De gast die ons verraden had werd erbij gehaald om te kijken of hij met iemand gepraat had, maar hij zwoor van niet. Toen we dat gesprek met hem hielden, luisterde de politie mee. Wisten we toen natuurlijk niet. Ik pikte de twee kapiteins op van het vliegveld van Seattle en reed ze naar Anacortes, 90 kilometer verder. Halverwege lichtte de radio ineens op, "We zitten ze achterna, ze zitten in een bruine auto." Ik keek in de achteruitkijkspiegel en werd gek. Ik zag ze achter ons. Ik trapte het pedaal in en was weg.

Lukte het om ze af te schudden?
Ik heb acht uur rondgereden. Gewoon, overal heen, zandweggetjes. Ik eindigde in Spokane, helemaal in het oosten van Washington. Vanuit een telefooncel belde ik het onderduikadres en we spraken met z'n achten af op de parkeerplaats van een melkwinkel. We belden gelijk een van onze advocaten in LA. We hadden een ex-DEA agent ingehuurd, die privédetective was geworden, om te zien of hij uit kon zoeken hoeveel ze wisten. Hij kwam terug, en toen wisten we dat zij het wisten - maar dat wisten zij niet.

De gestoorde autoachtervolging was geen weggevertje?
Ik heb geen idee wat die lui dachten. De DEA keek nergens naar behalve naar het transport over zee en ze waren er zo van overtuigd dat ze ons hadden. Ze luisterden ons af, vlogen op en neer over de route vanuit Alaska. We realiseerden ons toen dat we een keuze hadden. We konden de lading dumpen en iedereen terughalen. Omdat we vijftig gasten op drie schepen hadden die allemaal gevaar liepen, moesten we wel wat doen.

Dus, we gingen naar een vriend van ons en regelden een enorme boot. Zo eentje gebruiken ze om kleine vissersbootjes naar Alaska te varen. We leenden zijn boot, gaven hem 300.000 dollar om dat ding een beetje te gebruiken, en voeren weg. Toen we in de buurt van de Canadese grens waren, lieten we onze boten in Alaska naar elkaar toe varen op open water zodat het leek alsof ze iets deden.

Een klassieke afleidingsmanoeuvre?
Binnen een uur ging het los op de radio: "we hebben ze!" Ze vlogen er opaf als vliegen op een berg stront. Wij hoefden daar niet meer heen, want we waren er klaar. We voeren direct naar de haven, om zes uur 's ochtends op een zaterdag. Onze vracht zag eruit als dozen met zalm op vijf grote trailers. We hadden ook dozen waar echt vis in zat. Af en toe viel er zo'n vis op de grond zodat het er allemaal legaal uitzag.

En wat gebeurde er toen?
Om 11 uur waren de vrachtwagens met de noorderzon vertrokken; op naar Californië. We vulden het laadruim met cederhout om de wietlucht te verhullen. Toen alle wiet veilig in warenhuizen lag voeren we de VS in. Zodra we de grens overstaken werden we aangehouden door de FBI. Maar het enige dat ze op de boten vonden waren koffiebonen en donuts. Ze werden helemaal gek.

En de koffie en donuts – was dat een knipoogje naar de agenten?
Ja! Ze hadden het door. Het duurde jaren om een zaak tegen ons aan te spannen. In de tussentijd had ik een cokeprobleem ontwikkeld en een hartaanval gehad, maar ik was clean toen ze me pakten. Ik werkte in een afkickkliniek toen de DEA me een bezoekje kwam brengen: "We zijn hier niet om je te rehabiliteren," zeiden ze "We zijn hier om je leven kapot te maken, klootzak."

Eikels.
Ze wilden dat ik meewerkte. Van alle 55 mensen die waren ingerekend, waren er twee die hun mond dicht hielden: mijn vriend de ingenieur, en ik.

Het leven van een drugssmokkelaar lijkt zo spannend. Is het net als in de films?
Nou, vorig jaar heb ik bijvoorbeeld een grote televisieproductie gedaan met een Canadese filmster. Dat was leuk, maar het komt niet eens in de buurt van de spanning van het smokkelen.

Waarom is smokkelen zo leuk dan?
Het kameraadschap; we hadden 110 jongens gevonden die allemaal van elkaar hielden. Allemaal hadden ze een vrouw en kinderen. Iedereen was universitair afgestudeerd en ambitieus, en geen van ons had wapens. In twee jaar tijd hadden we een omzet van 225 miljoen dollar en nooit heb ik een pistool gezien. Ik reed in mijn tien meter lange caravan naar New York, om 10 miljoen dollar op te pikken bij een vreemdeling. Ik wist alleen het adres. De vreemdeling stapte in, overhandigde de geldkoffers en stapte een straatje verder weer uit. Dan reed ik weer terug naar Californië.

Zijn drugssmokkelaars zoals jij een ding uit het verleden?
Ik denk het wel. Tegenwoordig is het risico veel groter, mensen laten het leven. Ik raakte per ongeluk verzeild in de drugssmokkel. Het begon op de universiteit. Iemand gaf me een jointje en ik vond het fantastisch. Ik rookte mijn schoolgeld op, en mijn huur. Om in leven te blijven begon ik het te verkopen. De stap van roker naar dealer was snel gezet. Het nam mijn leven over. Het werd mijn hobby, mijn gewoonte en mijn werk.

Voelde jullie je piraten?
Grappig dat je dat vraagt. Dat is het leukste verhaal. We voeren voor de kust van Alaska toen er opeens een papegaai op het dek neerdaalde. Hij ging niet meer weg. Twee jaar lang bleef hij op het schip terwijl hij niet eens in een kooitje zat. Midden op de Beringzee. Dat beest vloog rond, soms uren, maar hij kwam altijd weer terug. We noemde hem Otis, van Otis Redding. Hij was een lastpak. Hij kraaide in je oor, trok aan je neus en beet in je wang. Mijn vriend, de ingenieur dreigde altijd om hem in de magnetron te stoppen. Maar Otis was heilig. Hij had een mythische en metaforische betekenis. Een papegaai in Alaska, dat moet wel een teken zijn van de piratengod. Toen we alle spullen van de boten hadden gehaald vloog hij weg. Ik heb hem nooit meer gezien.

Zijn werk zat er op. Toen je vrij was en een eerlijk leven ging leven plaatste je een berichtje in de Canadese krant waarin je je vaardigheden als dealer opsomde. Je noemde zelfs het Openbaar Ministerie als referentie. Wat voor reacties kreeg je?
Toen ik weer op straat stond had ik moeite weer mee te komen. Ik schreef de advertentie en belde The Globe op, de grootste krant in Canada. Ik las de advertentie door te telefoon voor. Die kerel aan de andere kant schrok zich dood. Hij ging me terugbellen, zei hij. Maar dat hebben ze nooit gedaan. Toen belde ik The National Post. M'n berichte werd voorpaginanieuws. Ik kreeg zeshonderd reacties van mensen over de hele wereld. Politiebureaus wilden dat ik voor ze kwam werken. Er was een orgelsmokkelaar die contact met me opnam. Uiteindelijk ging ik werken voor een televisieprogramma.

Jij zet je in voor de legalisering van drugs. Denk je dat het ooit zover komt?
Nee, ik denk het niet. Veel drugs zijn uiteindelijk gewoon niet goed voor je, en overheden zien het als hun taak om afwijkend gedrag te straffen.

Dat klinkt deprimerend. Heel erg bedankt Brian.
Geen probleem!