Brazilië gaat drones gebruiken om slavenarbeid aan te pakken

De Braziliaanse overheid gaat een klein leger aan drones inzetten, in een nieuwe poging om mensenhandel in de afgelegen gebieden van het land uit te roeien. Volgende maand gaat het project van start in de staat Rio de Janeiro. Er gaan dan zes drones met videocamera’s naar gebieden waarvan men vermoedt dat er arbeiders worden gedwongen om weg te kwijnen onder omstandigheden die veel weghebben van slavernij. Het is nog onduidelijk wat er precies met de beelden gaat gebeuren.

“De drones zullen de fysieke aanwezigheid van inspecteurs uiteraard niet volledig vervangen, maar ze kunnen nuttig zijn bij boerderijen die moeilijk per auto te bereiken zijn,” aldus Bruno Barcia Lopes, coördinator Rurale Supervisie van het Arbeidssecretariaat van Rio de Janeiro in gesprek met Reuters.

Videos by VICE

Het ministerie van Arbeid van Brazilië definieert slavenarbeid als werk dat wordt gedaan onder vernederende omstandigheden, voor minder dan het minimumloon. Activisten en NGO’s maken zich hier al jaren druk om, en zeggen dat zulke slavenarbeid vooral plaatsvindt in de afgelegen gebieden, op veehouderijen en bij kolenproducenten. Er bestaan geen betrouwbare statistieken over slavenarbeid in Brazilië, dus het is moeilijk om te zeggen hoe groot het probleem precies is. Schattingen variëren van 25.000 tot 40.000 mensen in totaal. In heel Latijns-Amerika werken naar schatting 1.8 miljoen mensen voor weinig tot geen salaris.

De laatste jaren neemt de Braziliaanse overheid het probleem steeds serieuzer, en vooral het ministerie van Arbeid ziet het als een van haar prioriteiten. Halverwege de jaren negentig lanceerde dit ministerie al een speciale eenheid die, samen met de politie en het Openbaar Ministerie, er werk van maakte om invallen te doen bij boerderijen en bedrijven die ervan werden verdacht hun personeel uit te buiten. Volgens The Guardian hebben bovendien zo’n vierhonderd grote Braziliaanse bedrijven, die in totaal verantwoordelijk zijn voor zo’n 30 procent van het nationaal product, een pact gesloten om slavernij uit te roeien.

Het droneplan komt precies op tijd, omdat een van Brazilië’s effectiefste middelen tegen slavernij onlangs in het geding is gekomen. In 2003 was de overheid namelijk begonnen met het publiceren van een zwarte lijst van bedrijven die zich schuldig zouden hebben gemaakt aan slavenarbeid. Er stonden zo’n zeshonderd bedrijven op die lijst, hetgeen ze meteen kwam te staan op wereldwijde boycots en sancties. Het verkrijgen van subsidies of private leningen werd zo praktisch onmogelijk. Afgelopen jaar kwam ook de onderneming die verantwoordelijk was voor de bouw van diverse stadions voor het WK voetbal van vorig jaar op de lijst te staan. Overheidsofficials hadden vastgesteld dat meer dan honderd werknemers lange dagen moesten werken onder erbarmelijke omstandigheden.

Diverse mensenrechtenorganisaties en NGO’s waren enthousiast over de lijst, maar afgelopen december heeft het hooggerechtshof van Brazilië bepaald dat de consequenties van een plek op de lijst te zwaar waren. Die uitspraak kwam nadat een groep van bedrijven in onroerend goed bezwaar hadden gemaakt tegen de lijst. Zoals viel te verwachten, waren anti-mensenhandelorganisaties woest over de uitspraak van het hof. Ze vinden dat de beslissing “een normatief vacuum creëert waarin bijna zeshonderd bedrijven mensen kunnen uitbuiten en alsnog subsidies en belastingvoordelen kunnen pakken.”

Volgens het Braziliaanse Ministerie van Arbeid zijn er tussen 1995 en 2011 41.451 arbeiders “gered” van slavernij-achtigeomstandigheden, velen van hen werkten in de schuldslavernij. De eerdergenoemde anti-slavernijeenheid zou in 2013 2.000 arbeiders hebben gered, maar het is nog onduidelijk in hoeverre hun situatie nu is verbeterd.

“We kunnen niet zeggen dat het nu veel beter gaat, of dat slavenarbeid naar de steden is verhuisd. Het is praktisch onmogelijk om de precieze cijfers te berekenen,” aldus Leonardo Sakamoto, hoofd van de anti-slavernijgroep Repórter Brail, in gesprek met Reuters. “Slavernij is als een soort gelei. Elke keer dat je er in knijpt, neemt het een andere vorm aan.”

Dit is trouwens niet de eerste keer dat drones worden gebruikt om slavernij te bestrijden. Kevin Bales, een bekende abolitionist en mede-oprichter van de NGO Free the Slave, zei twee jaar geleden al dat hij drones met camera’s ging gebruiken om slavenarbeid te filmen in visserskampen in India en in een tijgerasiel in Bangladesh. Hij wilde met een Britse filmmaker een documentaire maken om het onderwerp bij het grote publiek aan te kaarten, maar dat werd niet op prijs gesteld door lokale activisten. Die noemden het vooral een publiciteitsstunt die, ondanks de goede intenties, niet hielp bij het aanpakken van de onderliggende oorzaken van uitbuiting.

Volgens de Internationale Arbeidsorganisatie ILO zijn er momenteel 21 miljoen mensen wereldwijd onderworpen aan een bepaalde vorm van gedwongen arbeid. De Verenigde Naties schatten dat mensenhandel de op twee na grootste criminele industrie is, na drugs en vuurwapens.