De smokkelaars van het Sinaloakartel hebben ook last van het coronavirus

Jesús smokkelt drugs voor het Sinaloakartel. Afgelopen week kregen hij en zijn medesmokkelaars een bericht van het hoofd van dit kartel, Ismael ‘El Mayo’ Zambada, waarin stond dat de groothandelsprijzen voor methamfetamine zouden stijgen.

“Mayo schreef: ‘Iedereen gaat vanaf nu verkopen voor 15000 pesos [een kleine 600 euro] per pond, vanwege het tekort.’ Hiervoor was dat 2500 pesos [100 euro],” vertelt Jesús, die alleen anoniem in dit stuk geciteerd wil worden. “Hij zei ook: ‘Als je niet gehoorzaamt, zul je de gevolgen ondervinden.’”

De coronapandemie wordt als belangrijkste reden genoemd voor deze verzesvoudiging. Het kartel heeft een ingewikkelde, internationale keten: de chemische grondstoffen voor meth en fentanyl komen vooral uit China, het epicentrum van de uitbraak. In gesprek met VICE zegt Jesús dat zijn ‘koks’ al een aantal essentiële materialen tekortkwamen voor het productieproces.

Het coronavirus heeft kilo’s zand gestrooid in de motor van de wereldeconomie. Elke sector die vanwege arbeid of grondstoffen met China te maken heeft lijkt de gevolgen te merken. Bedrijven die medische apparatuur en geneesmiddelen produceren hebben er ook last van – terwijl die juist zo hard nodig zijn om zieke mensen te behandelen en de verspreiding van het virus tegen te gaan. En ook de Mexicaanse drugskartels blijven dus niet buiten schot.

Jesús vertelt dat zijn koks normaal gesproken een maandvoorraad aan chemicaliën achter de hand hebben, maar dat de bodem nu wel erg goed in zicht is. Een kok van een andere kartelfractie, die graag wil dat we hem Enrique noemen, spreekt van een soortgelijk probleem: hij zegt dat de prijs van aceton, dat gebruikt wordt om heroïne te produceren, de afgelopen twee weken meer dan twee keer zo hoog is geworden. Eerst was dat 55 euro, en nu ongeveer 135 euro per 20 liter.

“Het heeft veel veranderd,” vertelt hij. “Vanwege het coronavirus wordt er nu weinig vanuit China naar Mexico-Stad geïmporteerd. Het is moeilijk om aan de chemicaliën te komen – het kan wel, maar het wordt veel te duur voor iedereen.”

Enrique zegt gehoord te hebben dat een kilo fentanyl, dat in Sinaloa eerst een groothandelsprijs had van 870.000 pesos (34.000 euro), nu een miljoen pesos kost (bijna 40.000 euro). Dit krachtige opioïd, dat in de Verenigde Staten tot veel dodelijke overdoses heeft geleid, werd eerst direct vanuit China naar de VS geïmporteerd via het internationale postsysteem. Maar sinds de Chinese autoriteiten er strenger tegen optreden vanaf vorig jaar mei, komt ook de productie in Mexico meer op gang en leveren de Chinezen de precursors die nodig zijn voor het kookproces.

Een van de knooppunten van de Chinese fentanylhandel is de provincie Hubei, waar sinds januari meer dan 3100 mensen zijn overleden aan COVID-19. Yan Xiaobing, een smokkelaar die door het Amerikaanse ministerie van Justitie is aangeklaagd, heeft zijn bedrijf in Wuhan zitten, dat uiteenlopende chemicalieën produceert. Volgens Ben Westhoff, auteur van het boek Fentanyl Inc., hebben provinciale autoriteiten hem toegestaan om in een speciale economische ontwikkelingszone te opereren, waar belastingvoordelen gelden. Peking weigert nog altijd om Yan te arresteren en uit te leveren, omdat er geen bewijs zou zijn dat hij de Chinese wet heeft overtreden.

De komst van fentanyl heeft de Mexicaanse heroïnemarkt al erg verstoord: de prijs van opiumpapaver – dat in heroïne verwerkt wordt – lag een paar jaar geleden nog op 1600 euro per kilo, en is de laatste maanden gekelderd naar 290 euro. Voor kartels is het veel lucratiever om fentanyl te produceren, aangezien dat het hele jaar door gemaakt kan worden met chemicaliën die – tot voor kort althans – goedkoop en makkelijk verkrijgbaar waren. Voor heroïne heb je daarentegen grote papavervelden nodig, en papaver kan niet het hele jaar door geoogst worden. En er moeten ook nog eens boeren voor betaald worden.

De crystal meth-handel is lang gedomineerd geweest door de Mexicaanse kartels, vooral sinds de VS halverwege de jaren tien medicijnen ging controleren op pseudo-efedrine, wat door Amerikanen gebruikt werd om meth te produceren. De kartels kregen een monopolie op de Amerikaanse methmarkt en schroefden hun productie omhoog. Voor efedrine en andere chemicaliën waren ze afhankelijk van Chinese leveranciers. Mexicaanse autoriteiten hebben gigantische, geheime methlabs opgespoord die in staat waren om honderden kilo’s per maand te produceren. Nu is meth van een pure kwaliteit goedkoop en makkelijk verkrijgbaar in de VS.

Jesús vermoedt dat de prijsstijging die door El Mayo is ingevoerd meer te maken heeft met opportunisme dan met een chemicaliëntekort. Hij zegt dat, terwijl de methproductie de afgelopen jaren is opgeschroefd en de concurrentie van andere kartels is toegenomen, de winstmarges nogal zijn afgenomen.

“Het is gewoon een excuus om de prijzen te verhogen. Het is niet meer zoals eerst, toen ze 100.000 euro investeerden en daar 200.000 op verdienden. Dat klinkt veel, maar als je het afweegt tegen de risico’s valt het ook wel weer mee. Nu willen ze voor dezelfde investering 1,5 miljoen terugkrijgen.”

Katherine Pfaff, woordvoerder van de Drug Enforcement Administration (DEA) zegt dat zij ook onderzoeken hoe de virusuitbraak de drugshandel beïnvloedt, maar dat het nog te vroeg is om harde conclusies te trekken.

“Het is moeilijk om de situatie precies in te schatten,” zegt Pfaff. “De DEA houdt het in de gaten. Het duurt waarschijnlijk nog wel even voordat we met zekerheid kunnen zeggen welke impact de pandemie op de drugshandel heeft gehad.”

In China begint de situatie langzamerhand weer wat te herstellen: op 8 april wordt de lockdown in Wuhan weer opgeheven. Maar aangezien het virus in andere werelddelen nog zeker niet onder controle is, kan de wereldeconomie ook weer voor nieuwe uitdagingen komen te staan.

De VS heeft de grenzen met Mexico en Canada inmiddels min of meer afgesloten: alleen mensen die kunnen aantonen dat ze voor strikt noodzakelijke bezigheden de grens over moeten mogen oversteken. Ook dat heeft gevolgen voor drugssmokkelaars, die hun smokkelwaar meestal verstoppen in auto’s en trucks.

Een smokkelaar die voor El Mayo werkt in de grensstad Mexicali, vertelde VICE dat ze sinds vorige week niet meer vijftien, maar vijf kilo meth en heroïne per week smokkelen, omdat er minder geleverd wordt en er aan de Amerikaanse kant strenger wordt gecontroleerd. De smokkelaar maakte zich ook zorgen dat hij binnenkort geen geld of wapens meer vanuit Mexico naar de VS kan krijgen.

Bryce Pardo, een beleidsonderzoeker van de RAND Corporation die onderzoek doet naar illegale drugshandel, zegt dat de levering nog verder verstoord zou kunnen raken als ook de havens moeten sluiten of het vrachtverkeer moeten beperken. “Veel van de geleverde producten zullen dan ook in de havens blijven, omdat er niet genoeg mensen zijn om het te ontladen,” zegt hij. “Ook als het probleem in Azië wel verholpen is, loopt het proces in Amerika en de VS alsnog een grote vertraging op omdat mensen niet aan het werk kunnen – zowel legaal als illegaal.”

Er zijn al verhalen dat de drugsprijzen op het dark web stijgen door de tekorten in China, en indicaties dat ook andere handeltjes van de Mexicaanse kartels bedreigd worden. Een kartel in Mexico-Stad, La Unión de Tepito, zou bijvoorbeeld geen nagemaakte luxegoederen meer aangeleverd krijgen, zoals schoenen en portemonnees.

Volgens Pardo zou COVID-19 ook onder Amerikaanse drugsgebruikers tot meer dodelijke slachtoffers kunnen leiden. Bij recreatieve gebruikers valt het nog mee, omdat zij hun gebruik kunnen beteugelen, zeker nu ze minder met vrienden kunnen rondhangen. Maar mensen met een ernstige verslaving zullen naar drugs blijven grijpen, hoe duur het ook is.

“Chronische drugsgebruikers, die meth en heroïne gebruiken, hebben sowieso al meestal een verslechterde gezondheid,” zegt Pardo. “Ze leven aan de rand van de samenleving. Het zit erin dat veel van hen door deze pandemie gaan overlijden, en dat heeft ook weer gevolgen voor de vraag naar drugs, aangezien zij grootgebruikers zijn.”

Op het moment van schrijven zijn er in Mexico bijna 993 besmettingen en 20 doden, al zouden dat er nog veel meer kunnen zijn omdat er niet uitvoerig wordt getest. Enrique zegt dat hij weliswaar denkt dat het virus een “rookgordijn” kan zijn – een excuus van de kartelleiders om de prijs omhoog te gooien – maar ook dat hij bang is. “Dat is iedereen. De een zegt dat het maar een griepje is, de ander dat je eraan doodgaat. Ik weet ook niet meer wat ik moet geloven.”

Jesús is daarentegen erg sceptisch over het echte gevaar van het virus. “Volgens mij zijn het allemaal leugens,” zegt hij. “Ik geloof er niet in. Persoonlijk vind ik het echt onzin, ik ken helemaal niemand die er last van heeft gehad.”

Over de toekomst is Jesús dan weer erg optimistisch. Zijn kosten worden op korte termijn misschien hoger, wat hij ook moet doorberekenen in de prijs, maar uiteindelijk zal het ook weer omlaag gaan.

“Als leverancier verdien ik meer geld, maar de verkopers op straat moeten ook weer hogere bedragen rekenen, en sommige mensen vinden dat waarschijnlijk niet zo leuk,” zegt hij. “Ze zullen zeker gaan klagen, maar aangezien ze zo verslaafd zijn zullen ze het uiteindelijk toch wel betalen.”

Miguel Angel Vega droeg bij aan dit artikel.

Coverbeeld: koks van het Sinaloakartel maken een mengsel van heroïne en fentanyl in een drugslab vlak bij Culiacán in juni 2019. (Foto door Miguel Fernández-Flores/VICE News)

Dit artikel verscheen oorspronkelijk op VICE US