In dit Japanse ziekenhuis kunnen vrouwen stiekem bevallen en hun baby afstaan

Er wordt daar veelal neergekeken op alleenstaande moeders, die vaak een fulltime baan en zelfs een huurwoning worden ontzegd. Ouders schamen zich als hun dochters ongetrouwd zwanger worden en sluiten hen soms helemaal uit. Het hebben van een abortus wordt vrouwen grotendeels onmogelijk gemaakt – ze moeten juridisch toestemming krijgen van hun echtgenoot voor de procedure, wat een bijna onmogelijke opgave is voor alleenstaande vrouwen of slachtoffers van huiselijk geweld. De meeste vrouwen bevallen uiteindelijk van hun kind. Maar in extreme gevallen besluiten sommige vrouwen in hun wanhoop vervolgens het ondenkbare te doen: hun pasgeborene ergens achterlaten, of erger. 

In 2019 kreeg een jonge vrouw, die van haar arts had gehoord dat ze geen abortus kon ondergaan, een baby in het toilet van een vliegveld in Tokio. In paniek zorgde ze ervoor dat de baby stikte en stierf.  In mei van dit jaar werd een 29-jarige vrouw gearresteerd omdat ze haar pasgeborene in de toiletpot van een liefdeshotel had achtergelaten met de navelstreng er nog aan.

Dit soort schrijnende gevallen hebben Takeshi Hasuda, een gynaecoloog, bewogen  de eerste voorziening in Japan te beginnen waar ongewenst zwangere vrouwen anoniem kunnen bevallen en hun baby's ter adoptie kunnen afstaan. In mei werd er voor de  tweede keer een baby geboren.

“De moeder zei tegen ons dat als ze niet anoniem had kunnen bevallen, ze waarschijnlijk zelfmoord zou hebben gepleegd, samen met de baby,” vertelt hij aan VICE World News.

Hasuda is hoofd gynaecologie in het Jikei ziekenhuis in de Japanse provincie Kumamoto. In 2007 opende het ziekenhuis een van de eerste babyluiken van het land, waar vrouwen anoniem baby's konden afgeven.

In 2019 ging Hasuda nog een stap verder door vrouwen toe te staan anoniem in zijn ziekenhuis te komen bevallen, zodat ze niet het risico hoefden te lopen  thuis in hun eentje te bevallen. Een jaar eerder was een 25-jarige vrouw in een café bevallen en zij had haar pasgeborene gedood – de directe aanleiding voor Hasuda om de dienst in zijn ziekenhuis aan te bieden.

Patiënten die kiezen voor een anonieme bevalling betalen geen medische kosten en ze hoeven hun identiteit maar met één personeelslid te delen. Het kindje wordt naar een adoptiebureau gebracht.

“De geboortemoeders blijven anoniem, zodat we het leven van de baby kunnen beschermen,”  zegt Hasuda.

Japanse vrouwenrechtenactivisten vinden dat Hasuda’s dienst alleen nodig is omdat het land in vergelijking met andere ontwikkelde economieën een ontzettend restrictief abortusbeleid heeft. 

Vrouwen mogen slechts abortus ondergaan tot 22 weken zwangerschap en moeten ook toestemming van hun echtgenoot krijgen. Japan is een van minstens elf landen ter wereld waar deze toestemming nog steeds vereist is. Hoewel slachtoffers van huiselijk geweld zijn vrijgesteld van deze regel, zijn artsen kritisch over vrouwen die zwanger zijn en geen toestemming kregen van hun echtgenoot om een abortus te laten uitvoeren.

“Er is goede wetgeving nodig om te voorkomen dat vrouwen uit wanhoop hun baby’s ombrengen alsook om ervoor te zorgen dat vrouwen niet meer alleen bevallen zonder enige medische hulp, — dit is waar ik naartoe werk,” zegt Takae Ito, een Japanse politicus die strijdt voor de wettelijke regeling van anonieme geboortes.

Hanaco, een 39-jarige alleenstaande moeder, zegt dat ze zou hebben overwogen om bij Hasuda anoniem te bevallen als ze had geweten dat de voorziening bestond toen ze vijf jaar geleden haar zoon kreeg.

“Ze bleven naar me kijken alsof ik een raar ding was.”

Hanaco, die omwille van haar privacy alleen haar voornaam wil gebruiken, zegt dat ze haar ouders niet durfde te vertellen dat ze in verwachting was. Ze zou moeten uitleggen dat ze haar kind alleen zou opvoeden — haar partner van zeven jaar had haar verlaten toen hij hoorde dat ze zwanger was. Hanaco was ook bezorgd dat ze niet genoeg geld had om een kind op te voeden met een alleenstaand inkomen van ongeveer €2150 per maand, zegt ze. Het gemiddelde inkomen van een huishouden in Japan was toen ongeveer €3.350 per maand.

“Ik heb echt overwogen om mijn zoon af te staan voor adoptie, omdat ik niet veel geld had en ik hem geen goed leven kon bieden — ik wilde het geluk van mijn kind op de eerste plaats zetten,” vertelt ze aan VICE World News.

Een kind alleen opvoeden vond Hanaco beangstigend, en dit volgde haar zelfs tot in het ziekenhuis waar ze was bevallen. “In het ziekenhuis vroegen de verpleegsters me wat voor persoon mijn partner was of wat hij voor werk deed, ze bleven me maar met vragen bestoken,” zegt ze.

“Ze keken naar me alsof ik een raar ding was,” voegt ze toe.

Hasuda zegt dat mensen als Hanaco precies het soort patiënten zijn die er baat bij zouden hebben anoniem te bevallen in zijn ziekenhuis, dat ook traditionele verloskundige en pediatrische zorg biedt.

Al acht vrouwen hebben contact met hem opgenomen over de anonieme geboorte voorziening die hij aanbiedt. Alle acht vrouwen zijn slachtoffers van misbruik of hebben een verstandelijke handicap en zagen niet hoe ze het kind konden opvoeden, zegt Hasuda.

“Zelfs voordat ze zwanger werden, hadden ze al te maken met extreme toestanden die de gemiddelde mens misschien niet zal trekken,” zegt hij.

“Voor hen voelt het alsof ze geen keus hebben, anoniem bevallen voelt als de enige optie.”

Maar de afwezigheid van postnatale steun voor vrouwen die anoniem bevallen in Japan maakt sommige dokters huiverig.

“Het klinkt in eerste instantie als een goed systeem, maar deze vrouwen hebben echt ondersteuning nodig nadat ze bevallen zijn — in plaats daarvan checken ze uit zonder zelfs maar hun naam achter te laten,” vertelt Kanako Inaba, een gynaecoloog, aan VICE World News.

Vrouwen die net bevallen zijn, hebben lichamelijke check-ups nodig, goede voeding om het lichaam te helpen herstellen na de bevalling en mentale steun voor het geval ze een postnatale depressie krijgen, zegt Inaba.

“Maar als vrouwen geen goede toegang hebben tot deze hulp zodra ze het ziekenhuis verlaten, kunnen ze weer in een soortgelijke situatie terechtkomen, waarin ze ongewenst zwanger worden en geen andere opties hebben,” voegt zij toe.

Dat dit niet in de wet is vastgelegd kan ook problemen voor het kind opleveren.

Wanneer een baby in Japan wordt geboren, moet het ziekenhuis normaal gesproken een geboorteakte regelen. Dit gaat vaak samen met een geboorteregistratieformulier met de naam van de ouders erop. De ouders moeten deze informatie bij de overheid indienen om het kind in een nationaal familieregister op te nemen. Dit is het enige systeem dat de familiebanden en de Japanse nationaliteit van een persoon notarieel vastlegt.

Maar de overheid aanvaardt geen verzoeken zonder de naam van de moeder. Hasuda overtuigde de plaatselijke autoriteiten de blanco geboortedocumenten van zijn patiënten te accepteren. Dergelijke anonieme geboorten moeten echter bij wet worden aangegeven bij kinderwelzijnscentra in het land, die een onderzoek kunnen instellen om de biologische moeder te zoeken.

“Dit is niet wat we de biologische moeder hebben beloofd. We zouden haar anonimiteit moeten garanderen, maar in plaats daarvan doet de overheid al deze moeite om erachter te komen wie haar familieleden zijn,” zegt Hasuda. Om de wens van deze vrouwen om anoniem te blijven te respecteren, zegt hij dat hij de geboorteverslagen van het ziekenhuis niet gaat delen met de overheid.

De eerste baby die Hasuda via de anonieme geboortevoorziening ter wereld bracht, en die in december werd geboren, zit nog steeds in een kindertehuis. Het ziekenhuis heeft nog niet beslist of de baby naar een pleeggezin of een weeshuis zal gaan.

De Japanse overheid stelde in mei dat zij nieuwe richtlijnen aan het opstellen was voor baby's die geboren zijn via anonieme geboorten. Hasuda zegt dat hij samenwerkt met ambtenaren om het proces te versnellen.

Hasuda geeft toe dat hij nog niet heeft bedacht hoe hij ervoor kan zorgen dat de baby's in de juiste instelling terechtkomen zonder de anonimiteit van de biologische moeder in gevaar te brengen. 

Hanaco, wiens zoontje inmiddels vijf jaar oud is, vertelde haar ouders uiteindelijk over haar zwangerschap, een paar maanden voor haar bevalling. Ze is dankbaar voor het leven dat ze nu met haar zoon leidt in de Japanse stad Hiroshima. Als ze niet aan het werk is of kookt voor hun tweeën, gaan ze samen naar het park of ze tekenen. Haar zoon krabbelt graag met kleurpotloden portretten van zijn moeder.

Maar ze zegt dat Japan nog een lange weg te gaan heeft als het gaat om de acceptatie van alleenstaande moeders.

“Huisbazen wijzen me nog steeds af als ze horen dat ik een alleenstaande moeder ben, of erger nog, een alleenstaande moeder met een baby,” zegt ze op wrange toon.

“Het zou geweldig zijn als we als normaal werden gezien, niet als een rare nieuwigheid.”