Wat stem je als je als jongere jarenlang dakloos was?

Jong zijn is op dit moment allesbehalve een zorgeloos pretje: de woningmarkt is een gedrocht, voordat je kans maakt op een vast contract ben je de veertig al gepasseerd en het leeuwendeel begint z'n werkende leven al met een torenhoge studieschuld. Daarbij zijn er naar schatting 12.600 jongeren in Nederland die op straat leven. Hoe ervaar je politiek beleid als je zelf slachtoffer bent van het systeem? Heb je dan juist niet een goed idee over wat er beter kan? En heb je als je jong en dakloos bent eigenlijk nog wel vertrouwen in de politiek?

VICE sprak in 2017 al een groep dakloze jongeren over op wie ze zouden stemmen. Maar aangezien je een briefadres nodig hebt om een stempas te ontvangen, zijn er duizenden dakloze jongeren die niet eens kunnen stemmen – wat op zich best vreemd is, want zij behoren tot de kwetsbaarste groep van de samenleving, die het allermeest gaan voelen van toekomstig beleid. 

We spreken dit jaar jongeren die recentelijk dakloos waren, maar sinds kort via een daklozenproject een kamertje hebben waarop ze de stempas konden ontvangen, en dus weer kunnen gaan stemmen. Maar op welke partij?

Sammy* (20)

Ik ben geboren in Suriname, maar omdat mijn ouders niet voor mij konden zorgen, verhuisde ik als baby naar Nederland om bij mijn tante te wonen. Zij stuurde me op mijn achtste naar een instelling. Tot ik meerderjarig was, verhuisde ik om de paar jaar: er was geen plaats meer voor mij, of er werd bezuinigd. Toen ik uiteindelijk op mijn achttiende alleen moest gaan wonen, was ik helemaal niet voorbereid op het volwassen leven. Ik kwam al snel in de financiële problemen, en belandde op straat. Nu heb ik sinds kort een kamertje gekregen via een traject voor dakloze, studerende jongeren. Ik mag nu ook voor het eerst stemmen.

Onder andere door wat ik heb meegemaakt, ga ik stemmen op Khadija Arib van de PvdA. Haar leven was niet altijd makkelijk, en zij weet dus wat de problemen zijn die je als kwetsbare jongeren kan ervaren en hoe je die het best kan oplossen. Dat vind ik ontzettend belangrijk. Veel politici hebben geen affiniteit hebben met de problemen die zij moeten oplossen. 

Wat ik ook goed vind aan de PvdA, is dat ze belang hechten aan discriminatie op de werkvloer. Toen ik met een vriendin, die een witte huidskleur heeft, solliciteerde voor een kassabaantje in de Hema, kreeg ik te horen dat ik toch niet ‘het gepaste profiel’ had. Zij kreeg de baan, terwijl we dezelfde ervaring hadden. Ook de focus op wonen bij de PvdA vind ik heel erg belangrijk. De huizen in Nederland zijn amper betaalbaar geworden, en vooral arme jongeren zijn hier het slachtoffer van.

Wat ik ook belangrijk vind is dat politici zoals Lilianne Ploumen over de loonkloof praten. De politiek is seksistisch. Dat zie je ook in de manier waarop ze debatteren: vrouwelijke politici worden nog steeds minder serieus genomen. Daarom ga ik 17 maart stemmen op een vrouw.

Ik weet niet goed wat te verwachten, maar ik hoop dat de VVD niet meer de grootste partij is na de verkiezing. Zij zijn er vooral voor mensen die goed geld verdienen. Veel mensen, zoals ik, vallen dan buiten de boot. 

Ikbal (30)

Ik ga op 17 maart blanco stemmen. Dan wordt mijn stem wel geteld, maar gaat hij naar geen enkele politieke partij. Daarmee wil ik het signaal geven dat ik niet akkoord ben met hoe het land nu gerund wordt. Ik heb namelijk absoluut geen vertrouwen in de overheid, mede door wat ik heb meegemaakt. 

Op mijn achtste werd ik door mijn ouders achtergelaten in een politiekantoor. Daarna ben ik beland in het systeem, en ben ik van instelling naar instelling verhuisd. Op mijn zeventiende ben ik uiteindelijk uit het internaat gegaan waar ik op dat moment woonde en heb ik vijf jaar op straat geleefd.

Ik had wel hier en daar een baantje, maar dat was nooit genoeg om een kamer te huren. Ik was namelijk verslaafd aan wiet. Soms rookte ik negentig joints op een dag. Het werd een vicieuze cirkel: wanneer ik high was, dacht ik niet aan de kou die ik had op straat. Maar door die verslaving, had ik ook niet genoeg geld om van de straat te komen. Er waren periodes dat ik maar drie dagen per week kon eten, de andere dagen spendeerde ik blowend en slapend. Ik trok genoeg aan de alarmbel, maar ik werd uitgesloten van hulpprogramma’s, omdat ik hiervoor te zelfvoorzienend was.  

Vijf jaar lang heeft niemand van de politiek zich druk gemaakt om jongeren zoals ik. Nu, door de pandemie, gaan ze zich plotseling met mijn leven bemoeien. Dat vind ik frustrerend, en daarom ga ik dus blanco stemmen. Er zijn een tweetal partijen waar ik achter sta, maar dat is niet genoeg om een volledige Tweede Kamer mee te vullen. 

Hoewel ik blanco stem, vind ik stemmen wel belangrijk. Afgelopen jaren kreeg ik nooit een stembrief, omdat ik nergens ingeschreven stond. Dat vind ik absurd: ik ondervind zelf de problemen waarin je kan belanden als jong mens, maar ik krijg niet de kans om dat te veranderen. Daarom ga ik een workshop geven in de vrijwilligersorganisatie Don Bosco waarin ik andere dakloze jongeren stimuleer om te gaan stemmen. Ik hoop dat er dit jaar iets verandert, want ik zeg je eerlijk, ik ga balen als de VVD weer aan de macht komt.

Zainab (24)

Ik heb me eigenlijk nooit bezig gehouden met politiek. Door jarenlang op straat te moeten leven, lag mijn focus altijd op overleven, waardoor ik nooit de ruimte had om hierover na te denken. Nu ik eindelijk een dak boven mijn hoofd heb, weet ik beter wat ik belangrijk vind in de samenleving waar ik woon.

Ik ben vanaf mijn achttiende dakloos geworden. Mijn ouders hadden ontzettend veel ruzie en toen ik zei dat ik dat niet meer trok, zeiden ze dat ik niet meer welkom was thuis. De eerste maanden sliep ik bij vrienden en familie, maar uiteindelijk belandde ik toch op straat. Ik sliep als twintigjarige in een daklozenopvang voor volwassenen. Ik ben islamitisch, en ik vond het ontzettend zwaar om te slapen tussen volwassen – vaak dronken – mannen. Ik heb me er nooit veilig gevoeld. Nu volg ik sinds een jaar een traject waarin ik in een studiootje kan wonen. 

Alhoewel ik dit jaar sowieso ga stemmen, weet ik nog niet goed op wie. Daarvoor moet ik nog wat meer onderzoek doen. Ik kreeg onlangs een flyer van de FvD in de brievenbus. Zij zijn erg gericht op vrijheid, en het belang van democratie. Dat vind ik interessant klinken, maar ik moet eerst de rest van hun partijpunten zien. In mijn onderzoek ga ik in ieder geval niet focussen op linkse of rechtse partijen. 

Ik weet echter wel dat ik het belangrijk vind om te stemmen op een partij die waarde hecht aan de situatie van kansarme jongeren – ook in tijden van corona. Ik zit in de cliëntenraad voor een zorginstelling waarbij ik te maken krijg met honderden cliënten die slachtoffer zijn van de coronamaatregelen. Ze kunnen niet sporten, hebben geen dagbesteding, begeleiders mogen vaak niet afspreken en de jongeren in een moeilijke thuissituatie kunnen simpelweg niet thuis blijven. Ik wil dat de politiek veel meer rekening houdt met mensen die in kwetsbare situaties leven.

Beyza (27)

Ik ben op mijn zeventiende uit huis geplaatst, in een gesloten instelling. Ik vond het er vreselijk, omdat ik geen contact had met de buitenwereld en toen ik meerderjarig werd, besloot ik er te vertrekken. Niemand gaf me informatie of liet me weten wat mijn rechten waren, dus ik deed mijn ding. Niet veel later werd ik zwanger, maar omdat ik geen huis had, kon mijn kind niet bij me blijven. Ik heb toen vanalles geprobeerd om mijn leven terug op orde te krijgen. Dat bleek heel moeilijk te gaan. Zo was ik bijvoorbeeld, zonder dat ik het wist, uitgeschreven uit het bevolkingsregister. Plots was ik, zonder dat ik wist hoe dit mogelijk was, illegaal in mijn geboortestad. Tot mijn 22e ben ik dakloos geweest. Nu woon ik met mijn dochter in een appartementje.

Tijdens mijn jaren op straat merkte ik hoe sommige mensen in deze maatschappij wel geholpen werden, en anderen niet. Zo leefde ik met verslaafde jongeren op straat waar niemand naar omkeek, terwijl andere jongeren wel meteen geholpen werden. Daardoor ben ik ontzettend teleurgesteld in onze overheid. En ook nu vind ik dat de politiek het zwaar verpest heeft. Kijk bijvoorbeeld naar de Toeslagenaffaire: Rutte heeft van zoveel mensen het leven vernield. Ik ken een vrouw die nu in een park leeft door de schulden die ze kreeg. Waarom doet niemand hier wat aan? 

Daarom stem ik blanco, in de hoop dat ik het signaal kan sturen dat de politiek zoals die nu is dringend moet veranderen. Als ze een groot aantal blanco stemmen tellen, zet dat hopelijk de regering tot denken. Dat hoop ik toch. Wil de regering niet dat het volledige land achter hen staat?

Ik zou ook op een jonge partij kunnen stemmen. Toch wil ik eerst zien hoe ze het de komende jaren doen. Ik weet nog dat veel mensen dachten dat Baudet een frisse wind was, maar hij bleek al snel gewoon een grote racist te zijn. Ook DENK zou een optie zijn, maar ik heb het gevoel dat die toch te polariserend zijn. Dat vind ik ook een probleem, aangezien we er allemaal samen moeten uitkomen. 

*De naam Sammy is gefingeerd. De echte naam is bij de redactie bekend.