Hoe het is om dragqueen te zijn in Hongarije

Toen Valerie Divine op weg was naar haar optreden in de Reggaeton Bar & Bistro, werd ze aangeklampt door een meisje van zo’n vijf jaar oud. De jonge fan was gefascineerd door Valeries glinsterende roze strass-jurk en enorme bos roze haar, en wilde dolgraag op de foto. Ze had haar ouders meegesleurd uit een restaurant, die meteen zeiden dat het allemaal oké was – het was niet de eerste keer dat hun dochter een dragqueen had gezien.

Divine knielde naast het kind neer en samen lachten ze naar de camera. Het gezin was zo in de ban van de dertigjarige dragqueen dat ze spontaan besloten naar haar optreden te gaan.

Later zette een personeelslid van de bar een foto op de facebookpagina. En toen begonnen de problemen. 

De facebookpagina werd namelijk in de gaten gehouden door regeringsgezinde journalisten, die een hetze begonnen tegen de bar en Divine. Twee weken eerder had het Hongaarse parlement nog een wet aangenomen die het verbiedt om in media en op school informatie over homoseksualiteit en geslachtsverandering te geven.

Sinds Viktor Orbán en zijn nationalistische partij Fidesz in 2010 aan de macht is gekomen, is het met de onafhankelijkheid van de media bergafwaarts gegaan. Andersdenkende publicaties zijn verdrongen en de overgebleven media zijn nauwelijks meer te onderscheiden van propagandakanalen. Volgens een regeringsgezinde site bewees de foto van Divine dat lhbti-organisaties “kinderen gebruiken voor hun propaganda”. Een andere zei zelfs dat de foto liet zien dat “de kinderbeschermingswet geen moment te vroeg is ingetreden” – de anti-lhtbi-maatregelen waren toegevoegd aan een wetsvoorstel voor hardere straffen voor pedofilie, wat een doelbewuste poging was om homoseksualiteit gelijk te stellen aan kindermisbruik.

“Mijn collega-performers zeiden dat ik de reacties maar niet moest lezen, omdat ze zo afschuwelijk waren,” zegt Divine tegen VICE. “Ik heb me altijd zo veilig gevoeld in Hongarije, maar sinds de wet is aangenomen en dit is gebeurd, ga ik elke avond naar bed met de gedachte dat ik misschien wel ergens anders heen moet.”

Valerie Divine is het drag-persona van Szabolcs Farkas, die opgroeide in het stadje Ózd in het noorden van het land, dicht bij de Slowaakse grens. Daar heeft Farkas een prettige jeugd gehad. “Ik heb jarenlang meisjes mee uit gevraagd, maar ze wezen me altijd af. Ik denk dat zij al iets wisten wat ik nog niet wist,” zegt hij met een nerveus lachje. Uiteindelijk begon zijn moeder over zijn seksualiteit, waarna hij op negentienjarige leeftijd als homo uit de kast kwam. Divine gebruikt als drag-persona de voornaamwoorden ‘zij’ en ‘haar’ en als Farkas ‘hij’ en ‘hem’.

Vijf jaar geleden ging Farkas naar Boedapest. Hij droomde er eerst van om acteur te worden, maar in plaats daarvan raakte hij geïntrigeerd door de dragscene. Het begon allemaal op een vrijgezellenfeestje van zijn nichtje, waar hij optrad met een snel gemaakt kostuum en pruik – waarmee hij een groot applaus oogstte. In 2020 deed hij mee aan de schoonheidswedstrijd Drag Queen Hungary, wat een groot kantelpunt in zijn leven zou zijn.

“Ik begon ongeveer een jaartje voor de wedstrijd, dus ik had nog veel te leren, vooral qua make-up,” zegt Farkas. “Maar het was fijn om te ontdekken dat ik dit talent had.” In die tijd werd Valerie Divine geboren – een dragqueen met een voorliefde voor het ophypen van mensen.

Divine maakte furore in de dragscene van de stad en veroverde afgelopen augustus de felbegeerde landelijke kroon. Haar moeder en zusje waren aanwezig om haar aan te moedigen. Het voelde alsof Farkas eindelijk zijn onbestemde gevoel de vrije loop kon laten.

Hoewel de Hongaarse lhbti-gemeenschap de afgelopen tien jaar vaak het doelwit van de regering is geweest, is de Hongaarse dragscene aan een opmars bezig. Elk jaar staan er meer queens op de podia in Boedapest, vastbesloten om zich te meten met mensen als Joe Black, Bimini Bon-Boulash of Bianca Del Rio. Het is een hechte gemeenschap, die zich vooral richt op het artistieke en entertainende gedeelte van drag.

Het evenement Drag Queen Hungary begon in 2019 in Kimberly Café & Bar, waar ongeveer veertig mensen aanwezig waren. In 2020 verhuisde het naar Crush, waar bijna honderdvijftig mensen zagen hoe Divine de show stal. En afgelopen maand kwamen meer dan driehonderd mensen samen in het Bakelit Multi Art Center aan de rand van de stad, waar Sa’soon het stokje van Divine overnam. Aan de wedstrijd deden vroeger alleen amateurs mee, maar nu weten ook professionals het podium te vinden.

Ondanks deze ontwikkeling eist de angstzaaierij van Fidesz wel zijn tol. “Iedereen loopt op dit moment rond met een knoop in zijn maag, omdat we niet weten wat er hierna gaat gebeuren en welke rechten ons ontnomen kunnen worden,” zegt Horváth Gyula Antal, de directeur van Drag Queen Hungary.

Nog voor de anti-lhbti-wet nam het Hongaarse parlement een andere wet aan, waardoor het voor koppels van hetzelfde geslacht verboden werd om kinderen te adopteren – zelfs als één van de partners een individuele aanvraag indient. In diezelfde wet werd het gezin gedefinieerd als instituut “op basis van het huwelijk en de ouder-kindrelatie, waarbij de moeder een vrouw is en de vader een man”. En in mei 2020 maakte het parlement een einde aan de wettelijke erkenning van trans personen, aangezien zij vanaf dat moment hun sekse niet meer mochten wijzigen in overheidsregisters.

Maar wat Farkas echt zorgen baart, is het effect dat al deze maatregelen hebben op jonge homoseksuele personen buiten de hoofdstad, van wie de gemeentes leven op een dieet van regeringsgezinde media die beweren dat homoseksualiteit een bedreiging vormt voor de Hongaarse gezinswaarden. Hier heeft Fidesz een vaste voet aan de grond: gedrag dat afwijkt van de partijlijn is er zeldzaam. “Het is nu moeilijker om uit de kast te komen dan toen ik dat deed,” zegt Farkas. “Op veel van deze plekken is nu helemaal geen steun meer, wat heel beangstigend kan zijn.” En zelfs in Boedapest zijn mensen voorzichtiger geworden als ze over straat lopen. Dragqueens als Divine kiezen ervoor om in groepjes of met de taxi te gaan. Het openbaar vervoer is geen optie meer.

Farkas gaat elke editie naar de World Press Photo, om de belangrijkste foto’s van het afgelopen jaar te bekijken. Eén foto houdt hem nog steeds bezig: de winnende inzending van Mads Nissen uit 2015. Het is een foto van Jon en Alex, een jong homoseksueel stel, in een klein appartement in Sint-Petersburg. Ze liggen teder over elkaar in de verduisterde kamer – de zware, donkere gordijnen zijn dichtgetrokken. Op hun gezichten een spookachtige blik.

“Ik blijf maar denken: zullen wij ook zo worden, zoals in Rusland? Zal ik mezelf moeten opsluiten? Zal ik mijn leven met zware gordijnen moeten afschermen?” Er wellen tranen op in Farkas’ ogen, die hij elegant wegveegt. Dan valt er een stilte. Er is niets meer te zeggen.

Dit artikel verscheen oorspronkelijk bij VICE UK.
Volg VICE België en VICE Nederland ook op Instagram.