Justin verdient z’n geld met het vastleggen van ernstige ongelukken

Justin Egberts (23) uit Woerden is al vijf jaar lang 112-fotograaf. Dat houdt in dat hij foto’s maakt van incidenten als branden en auto-ongelukken. Die foto’s verkoopt hij vervolgens aan de media, die dan - als alles goed gaat - enkele minuten later het nieuws brengen. 

Het werk van zo’n 112-fotograaf is niet onomstreden. De film Nightcrawler, over een man die geweld vastlegt in Los Angeles om daar vervolgens dikke flappen mee te verdienen, is misschien een tikkeltje dramatisch, maar roept wel de vraag op waar alle 112-fotografen mee te maken krijgen: is het wel ethisch verantwoord om om geld te verdienen aan andermans ongeluk? 

VICE sprak met Egberts over waarom hij 112-fotograaf wilde worden, hoe het is om een dodelijk ongeluk vast te leggen en de controverse die aan zijn beroep kleeft. 

VICE: Allereerst: hoe ben je in godsnaam 112-fotograaf geworden?
Egberts: Ik ben er op mijn zeventiende mee begonnen, als bijbaantje. Mijn vader was journalist en dankzij hem maakte ik soms foto’s voor de krant, onder andere ook van incidenten. Mijn vader is op een gegeven moment ontslagen, maar toen was ik al zo gefascineerd door de baan, dat ik het bleef doen. 

Hoe ziet je gemiddelde werkdag als 112-fotograaf er uit?
Het begint bij met melding, die binnenkomt via het openbare netwerk van de hulpdiensten: daar zitten de politie, brandweer en ambulance op. Dan bekijk ik of het incident de moeite waard is om te filmen of fotograferen. Ik krijg voornamelijk meldingen van aanrijdingen of branden binnen. Dan spring ik op m’n fiets en haast ik me erheen. Eenmaal daar probeer ik een zo goed mogelijk fotoverslag te maken, en tegelijkertijd stel ik vragen aan de persverantwoordelijke van de politie of de brandweer over wat er gaande is. Als het heel nieuwswaardig is, dus bijvoorbeeld een zwaar ongeluk of een brand, dan film ik het ook. Die foto of video en de informatie stuur ik vanaf mijn telefoon meteen door naar nieuwsbedrijven, waaronder lokale media en het AD. Die kopen je foto, als het een goed shot is.

En tien minuten later staat het online.
Nou, eerst beslissen zij of ze het willen hebben. Het gebeurt vaak dat ze het niet kopen. Zeker sinds corona heeft media minder te besteden, daardoor zijn ze kritisch over of ze iets echt nieuws vinden en of de foto veel kliks zal opleveren.  

Dus hoe sensationeler, des te beter het verkoopt. 
Daar komt het inderdaad op neer. De waarde van de foto zit in hoeveel impact zo’n incident heeft, of er iemand bij is overleden of hoe groot de brand is, bijvoorbeeld. 

Dat klinkt een beetje… onethisch?
Dat begrijp ik. Omdat ik in principe meer verdien als er meer slachtoffers zijn, kan je je afvragen hoe ethisch dit werk is. Maar ik gun het niemand om aangereden te worden. 

Maar 112-fotografie draait niet alleen om andermans leed. Ook leuke verhalen, zoals de brandweer die een kat moet redden of een papegaai die niet uit een boom durft te vliegen, doen het goed. Mijn best bekeken filmpje is een van de slechtste video’s die ik ooit gemaakt heb: daarop zie je hoe iemand ruzie maakt met de politie en dan in een auto wegrijdt nadat hij door de agenten bespoten is met pepperspray. 

Met mijn fotografie wil ik vooral mensen informeren. In Woerden is er bijvoorbeeld vaak discussie over een onveilig kruispunt. Als daar een ongeluk is gebeurd, dan haalt dat sowieso het nieuws. 

Ik kan me inbeelden dat niet iedereen even blij is je te zien met je camera op zo’n ongeluk. 
Nee, klopt. Ik heb een politieperskaart, wat inhoudt dat ik eigenlijk overal mag fotograferen – zolang ik niet in de weg sta, natuurlijk. Maar in de praktijk zie je dat politie daar niet altijd blij mee is.

Het gebeurt wel eens dat ik word uitgescholden door omstanders. Ik ben met de dood bedreigd door iemand die persoonlijk geraakt was door het ongeluk, en iemand probeerde me een keer van mijn fiets te rijden. Vaak is de sfeer heel emotioneel en explosief, vooral bij een dodelijk ongeluk. Mensen vinden me dan een ramptoerist, en begrijpen niet waarom ik foto’s maak. Dat moet ik dan even uitleggen. Ik let er wel echt op dat ik mijn lens nooit op de slachtoffers richt. Ik begrijp dat het pijnlijk kan zijn als je gefotografeerd wordt op zo’n hulpeloos moment.

Het is wel eens gebeurd dat de politie bij een zwaar incident iedereen gewoon door liet, toen waren er ineens een aantal onbevoegde fotografen binnen de afzetting. Dat was heel pijnlijk voor de nabestaanden. 

Zijn er onuitgesproken regels binnen de 112-fotografie?
Ten eerste is het taboe om reanimaties te fotograferen. Je weet dat iemand op straat ligt te sterven, en dan is het ongepast om daar met je camera bij te staan. Daarbij heeft het meestal gewoon geen nieuwswaarde. Ook heel traumatiserende en bloederige taferelen moet je niet expliciet in beeld brengen. 

Een andere regel is dat je pas begint met fotograferen wanneer hulpverlenersaanwezig zijn. Als er nog niemand ter plekke is, moet jij eerste hulp verlenen. Ook heb ik al eens een brandje geblust. Een collega van me rijdt zelfs actief mee met de hulpdiensten om te reanimeren, en laatst heeft hij iemand uit zijn auto moeten helpen. 

En tot slot is het belangrijk om de privacy van een slachtoffer te respecteren, vooral in een dodelijk ongeval. 

Fotografeer je zulke ongevallen vaak?
Wel een paar keer per jaar. Het eerste dodelijke ongeluk dat ik fotografeerde, weet ik nog goed. Dat was op de A12, en een auto was over kop geslagen. Een inzittende was ter plaatse overleden, de bestuurder overleed later. Dat heeft me echt diep geraakt. 

Het moeilijkst is wanneer iemand zwaargewond is, maar op wonderbaarlijke wijze nog leeft. Zo was ik een keertje bij een ongeval waarbij iemand tegen een boom was gereden en uit de auto was geslingerd. Je hoorde het gekreun van zijn pijn, en hoe ‘zijn batterij opging’. Dat had ik liever niet meegemaakt. Er zijn 112-fotografen die gestopt zijn, omdat ze het werk te traumatiserend vinden. 

Jeetje, ik kan het me inbeelden. Gebeurt het wel eens dat jouw foto het nieuws haalt voordat de familie is ingelicht?
Nou, ik heb meegemaakt dat familie van een slachtoffer via het nieuws te weten kwam dat hun geliefde was overleden. Een voorbeeld: iemand die op de fiets was aangereden, werd gewond naar het ziekenhuis gebracht. Op mijn foto was een omstander te zien, die een familielid bleek te zijn. Toen de rest van de familie de foto in het nieuws zag, wisten ze daardoor meteen dat het slachtoffer familie was. Dat had ik in principe niet kunnen weten.

Eigenlijk zou er een tijd moeten zijn tussen de melding van het ongeluk en het plaatsen van het nieuws, om te voorkomen dat iets te snel op het internet belandt. Nu is het zo dat als ik wacht met het doorsturen van informatie, een concurrent de foto verkoopt. En dan staat het alsnog snel op het internet. Dan heb ik liever dat de pers het met mijn betrouwbare informatie publiceert. 

Hoeveel verdien je eigenlijk met zo’n foto?
Gemiddeld verdien ik twintig euro per foto. Je bent dan ongeveer anderhalf uur bezig per incident. Dat klinkt als weinig, maar het is vaak wel gewoon zonder veel inspanning verdiend. 

Daarbij haal ik er echt voldoening uit – en soms is het ook spannend. Bij een brand zag ik eens een auto wegrijden. Toen heb ik het nummerplaat doorgegeven aan de politie, en later bleek die auto van een ex-werkgever te zijn die de auto van zijn ex-werknemer in de fik had gestoken. En ik heb met mijn video eens een belangrijke bijdrage geleverd aan een rechtszaak, maar verder wil ik hier niet op ingaan, want ik weet wat die mensen op hun kerfstok hebben. 

Ik vind het trouwens ontzettend interessant om te zien hoe goed hulpverlening in elkaar zit. Een brand kan binnen een paar seconden geblust worden. Eerlijk? Zo dicht bij de hulpverlening staan, is verslavend. 

Op social media praat je met veel passie over je werk, en ook kan je je opwinden over onveiligheid op de weg. 
Ja, door mijn werk zie ik waar het in het verkeer mis gaat, of wanneer de inrichting van een weg voor slachtoffers zorgt. Met mijn beelden wil ik ook duidelijk maken hoeveel er nog moet veranderen om de straat echt veilig te maken. Ik verdien dan wel meer als er veel slachtoffers zijn, maar ik wil juist dat mensen voorzichtiger worden op de weg. 

Dankje!