Mijn vader vermoordde een man om ons gezin te beschermen

Acht jaar geleden werd mijn vader veroordeeld voor moord en het verstoppen van het lichaam. Als ik eraan terugdenk voelt het als een compleet ander leven.

Voordat mijn vader dit ‘monster’ werd, en m’n vrienden en verre familie me vol minachting of met medelijden aankeken, had ik een leuke kindertijd. M’n zus en ik hadden altijd het mooiste speelgoed, de beste kerst en we gingen naar de meest exotische plekken op vakantie. We hadden een normaal leven; we gingen naar school en kwamen thuis terwijl mijn moeder de heerlijkste gerechten aan het koken was.

Iemand die in staat is om iemand te vermoorden moet wel een gewelddadig en gemeen persoon zijn, dacht ik. Het moet iemand zijn die snel boos wordt. Mijn vader was dat allemaal niet. Hij was een gerespecteerd zakenman die, in het kleine beetje vrije tijd dat hij had, graag meespeelde met al mijn verzonnen sprookjes over kastelen en koninkrijken.

Hij schreeuwde nooit tegen ons, was nooit gemeen en tikte ons nooit op de vingers – ook niet wanneer hij dat wel had moeten doen.

Maar net voordat ik mijn puberteit inging begonnen er dingen te veranderen. Hij veranderde. Mijn vader werd steeds afstandelijker en zijn gevatte opmerkingen maakten plaats voor lange stiltes. Hij maakte me een keer belachelijk omdat ik moest huilen om een nieuwsbericht over mishandelde dieren. Ik herinner me nog goed hoe boos en geschokt ik daarover was.

Later ontdekte ik dat deze extreme verandering kwam omdat hij een geheim met zich meedroeg: om de levensstijl van ons gezin in stand te houden had hij een berg schulden opgebouwd. Dit kwam denk ik door z’n trots. Zo’n last dragen kan slopend zijn, en hij zonderde zich af van de rest van de wereld. Jaren later - zonder dat hij me had verteld hoe diep hij in de schulden zat - vertelde hij me dat hij zelfs een zelfmoordpoging had gedaan.

Op een maandag veranderde ons leven voorgoed. Die dag begon met mijn gejammer, want ik wilde niet naar school. ‘s Middags gingen mijn opa en ik langs bij de winkel van mijn vader om de huissleutels op te pikken en een ijsje te halen. We liepen naar binnen. Ik zal het gezicht van mijn vader nooit vergeten. Hij was donkerrood, zijn ogen stonden wijd open en hij had een wrede gezichtsuitdrukking. Ineens riep hij tegen mijn opa: “Je had gelijk!” terwijl ik angstig naar de man keek die ik niet meer als mijn vader herkende.

Ik wist toen niet dat mijn vader een kwartier daarvoor een man had vermoord en dat mijn opa hem later die dag zou gaan helpen om het lichaam te verbergen.

Ook wisten we toen niet dat het slachtoffer al jaren in ons leven was, al sinds het moment dat hij mijn vader geld had geleend. Hij had die middag gedreigd om ons gezin te vermoorden als mijn vader het geld niet zou teruggeven.

Ik heb mezelf wijsgemaakt dat mijn vader tijdelijk geestesziek was toen hij dit deed. Ik weet niet of dit echt zo is, maar zo heb ik het voor mezelf uit weten te leggen. Maar met wat voor redenen hij het ook heeft gedaan, hij heeft iemand vermoord – de meest afschuwelijke details kon iedereen later in de krant lezen.

De volgende dag werd mijn vader gearresteerd. Ik kwam daar pas een paar dagen later achter, nadat mijn ouders allerlei smoezen en leugens probeerden te verzinnen om de plotselinge verdwijning van mijn vader te verklaren.

Mijn moeder besloot om met het hele gezin te verhuizen om een nieuwe toekomst op te bouwen. Terwijl we zelf naar antwoorden zochten op dingen die we totaal niet begrepen, vluchtten we ondertussen voor journalisten en nieuwsgierige buren.

Na een tijdje lukte het me om dat constante gevoel van verdriet en boosheid naar onverschilligheid om te zetten. Je went er uiteindelijk gewoon aan. Misschien wel om jezelf te beschermen. Ik heb mijn vader opgesplitst in twee compleet verschillende mensen. De eerste persoon - die iemand heeft vermoord - is een vreemde. Ik ken hem niet en ik wil hem ook niet kennen. En om te voorkomen dat mensen medelijden met me krijgen, heb ik geleerd om het verhaal neutraal te vertellen. Alsof we over het weer praten.

De afgelopen acht jaar is de gevangenis onderdeel van mijn maandelijkse routine geworden. Ik laat mijn identiteitskaart zien bij de receptie en ze geven me een sleutel voor een kluisje waar ik mijn spullen in kan doen. Ik ga van de ene naar de andere controle en ben omringd door bezoekers die allemaal op zoek zijn naar een manier om met hun pijn om te gaan. We lopen in een groep langs een paar beveiligingspunten. Met mensen buiten je eigen familie wordt niet gepraat – dat zijn duidelijk opgestelde regels die je niet overtreedt.

Ik weet vaak niet wat ik moet zeggen tegen mijn vader. Het is niet dat ik niks met hem te bespreken heb - ik ben inmiddels twintig en heb een actief, sociaal leven met doelen voor de toekomst - maar hij staat te ver van mijn wereld vandaan. Onze gesprekken zijn gewoon lange stiltes.

Ik hou nog steeds van mijn vader en van alles wat hij voor ons heeft gedaan toen hij nog bij ons was. Maar dit is een nieuwe vorm van liefde – bijna een verplichte liefde. Hij kan er niet meer voor me zijn en ik kan niet alleen van hem houden op basis van het leven dat we nu niet meer hebben.

Vorige maand begon er een nieuw hoofdstuk. Na hem jarenlang alleen in z’n cel te hebben gezien, zittend tussen vier koude muren - die overigens slecht geschilderd waren, om hun troosteloosheid enigszins te verbergen - kreeg hij voorwaardelijk verlof. Hij mag naar buiten. Onze familie kan nu hele dagen met hem doorbrengen.

Naast de emoties die samengaan met zijn nieuwe vorm van ‘vrijheid’, is er ook angst. De angst dat ik hem geen onderdeel kan laten zijn van mijn leven, zoals ik dat zou willen. Het was moeilijk om de trauma’s te verwerken die hij veroorzaakt heeft en ik heb een nieuwe balans gevonden waar hij niet in voorkomt. Om die wond opnieuw open te maken en hem weer toe te laten in m’n leven is doodeng. Aan de andere kant wil ik dezelfde band hebben met mijn vader als andere vaders en dochters om me heen. Ik hoop weer iets op te kunnen bouwen dat heel lang geleden verloren is gegaan.

Als ik iets positiefs heb overgehouden aan deze ervaring dan is het wel de sterkere relaties die ik met de mensen om me heen heb gevormd. Ik heb geleerd om ze meer te waarderen, wat hun gebreken ook zijn. Ik heb ook geleerd om problemen nooit meer voor mezelf te houden. Je loopt daarmee namelijk het risico dat het veel groter wordt in je hoofd; zo groot dat je niet meer weet wat je ermee aan moet.

Maar ik ben vooral te vroeg opgegroeid. Wat er gebeurd is heeft me enorm veranderd. Maar ik heb ook geleerd dat je niet per se sterk hoeft te zijn om met moeilijke situaties om te gaan. Je gaat gewoon door, want je moet wel. Mijn vader probeert nu zijn schulden af te betalen. Hij motiveert medegevangenen om af te kicken en om zich te realiseren dat ze meer zijn dan hun daden. Hij heeft ook een boek geschreven over het leven in de gevangenis waarmee hij een schrijfwedstrijd heeft gewonnen. Het was zonder twijfel beter geweest voor ons – en voor de familie van het slachtoffer – als mijn vader bekend was geworden om zijn schrijfkunsten, in plaats van de oplossing die hij koos voor zijn problemen.

* De naam van de schrijver is gefingeerd.