“Het rook er naar brood. De witte wolken en de blauwe lucht gaven licht, en zijn hand was nog steeds in leven en zijn ogen scherp. Hij had de gewoonte om tegen zichzelf te praten.”Oké, deze zinnen mogen dan niet ontzettend uitblinken in samenhang en literaire zeggingskracht, maar ze zijn dan ook niet het werk van een echte schrijver. Ze zijn überhaupt niet eens op papier gezet door een mens, maar door iets dat normaal gesproken wel wat beters te doen heeft dan het neerpennen van een tekst: een auto.
Advertentie
Om precies te zijn gaat het om de Cadillac van Ross Goodwin, een Amerikaanse kunstenaar en data-onderzoeker. Hij voorzag zijn auto van kunstmatige intelligentie, maakte er een roadtrip mee door de Verenigde Staten en liet ‘m alle gesprekken opnemen die in de auto werden gevoerd. Op basis daarvan schreef de auto de roman 1 the road, wat je kunt opvatten als een net wat minder menselijke variant op On the road van Jack Kerouac.Het project is nu te zien bij Vlaams Cultuurhuis de Brakke Grond in Amsterdam, als onderdeel van de tentoonstelling van IDFA Doclab. Daar kun je horen hoe Goodwin het eindresultaat voorleest – waardoor het verhaal toch weer wél iets menselijks krijgt – en ook ter plekke meemaken hoe een auto tot dit soort schrijfsels komt.We vroegen Ross Goodwin hoe hij erop kwam om zijn auto een roman te laten schrijven, en of het resultaat een beetje lekker wegleest.
Creators: Hoi Ross. Hoe was je roadtrip?
Ross Goodwin: Ik reed van New York naar New Orleans, met allemaal verschillende mensen: een paar vrienden, collega’s, filmmakers, mijn verloofde Lily en mijn zus. Ze hebben allemaal geholpen om het boek te schrijven, puur door de gesprekken die ze in de auto voerden. We moesten vooral veel tijd doorbrengen in de auto zelf, maar het was alsnog erg leuk.Hoe werkt het ongeveer?
Ik heb een draagbare AI-schrijfmachine gemaakt en in de auto gemonteerd. Die machine verbond ik met een microfoon in de auto, en daarnaast ook met een klok, een gps-tracker op het dak en een camera aan de buitenkant van de auto – zo kon ik ook gegevens als tijd, locatie en omgeving als input gebruiken. De machine maakte dus fictie van non-fictie. Achterin de auto stond een printer, die ter plekke de bladzijden op kassarollen printte. Op een gegeven moment was de hele achterbank dus vol met papier.
Ross Goodwin: Ik reed van New York naar New Orleans, met allemaal verschillende mensen: een paar vrienden, collega’s, filmmakers, mijn verloofde Lily en mijn zus. Ze hebben allemaal geholpen om het boek te schrijven, puur door de gesprekken die ze in de auto voerden. We moesten vooral veel tijd doorbrengen in de auto zelf, maar het was alsnog erg leuk.Hoe werkt het ongeveer?
Ik heb een draagbare AI-schrijfmachine gemaakt en in de auto gemonteerd. Die machine verbond ik met een microfoon in de auto, en daarnaast ook met een klok, een gps-tracker op het dak en een camera aan de buitenkant van de auto – zo kon ik ook gegevens als tijd, locatie en omgeving als input gebruiken. De machine maakte dus fictie van non-fictie. Achterin de auto stond een printer, die ter plekke de bladzijden op kassarollen printte. Op een gegeven moment was de hele achterbank dus vol met papier.
Advertentie
Hoe komt daar dan een kloppend verhaal uit?
De klok, de gps, de camera en de microfoon kun je zien als de verschillende stemmen uit het boek, die allemaal een neuraal netwerk beslaan. Als de camera bijvoorbeeld buiten een rode auto spot, dan wordt het gegeven ‘rode auto’ vastgelegd. Daar wordt weer op voortgeborduurd door een long short-term memory-netwerk (LSTM), dat de tekst eromheen creëert. Ik had geen controle over dit proces, behalve dat ik soms handmatig van neuraal netwerk wisselde.Leest het verhaal een beetje lekker weg?
Het is wel een vreemd boek, dat duidelijk niet door een mens is geschreven. Het is vaak nogal abstract. Maar het is best goed te lezen – zelf had ik het in één ruk uit. Je hebt het idee dat je een roman leest met beschrijvende teksten, dialogen en echte personages. Vooral over dat laatste heb ik me heel erg verbaasd. Omdat het puur het resultaat is van wat er tijdens de reis uit de printer kwam rollen, is de chronologie intact gebleven.Heb je ook een favoriete passage?
Absoluut. Ik pak 'm er even bij.“Part of a black surface of the sky still grew stronger. There was a smell of bread. White clouds and blue sky were shining, and his hand was still alive and his eyes were sharp. He was always in the habit of talking to himself. It was a strange thing. A green tree in the background was his seat before his eyes. And the cold was threaded and was warm and hard and pink. White clouds and blue skies struck the walls of the car and the contents of the water where the only things to do. It was nine twenty five in the morning. He lifted his head and said. You know, I was not looking for you, you know. It’s a mistake. I wouldn’t want to be with you. […]”
De klok, de gps, de camera en de microfoon kun je zien als de verschillende stemmen uit het boek, die allemaal een neuraal netwerk beslaan. Als de camera bijvoorbeeld buiten een rode auto spot, dan wordt het gegeven ‘rode auto’ vastgelegd. Daar wordt weer op voortgeborduurd door een long short-term memory-netwerk (LSTM), dat de tekst eromheen creëert. Ik had geen controle over dit proces, behalve dat ik soms handmatig van neuraal netwerk wisselde.Leest het verhaal een beetje lekker weg?
Het is wel een vreemd boek, dat duidelijk niet door een mens is geschreven. Het is vaak nogal abstract. Maar het is best goed te lezen – zelf had ik het in één ruk uit. Je hebt het idee dat je een roman leest met beschrijvende teksten, dialogen en echte personages. Vooral over dat laatste heb ik me heel erg verbaasd. Omdat het puur het resultaat is van wat er tijdens de reis uit de printer kwam rollen, is de chronologie intact gebleven.Heb je ook een favoriete passage?
Absoluut. Ik pak 'm er even bij.“Part of a black surface of the sky still grew stronger. There was a smell of bread. White clouds and blue sky were shining, and his hand was still alive and his eyes were sharp. He was always in the habit of talking to himself. It was a strange thing. A green tree in the background was his seat before his eyes. And the cold was threaded and was warm and hard and pink. White clouds and blue skies struck the walls of the car and the contents of the water where the only things to do. It was nine twenty five in the morning. He lifted his head and said. You know, I was not looking for you, you know. It’s a mistake. I wouldn’t want to be with you. […]”
Advertentie
Ik hou echt van die passage, de tekst spreekt tot de verbeelding. Dat is denk ik ook wat ervoor zorgt dat het boek werkt. Je kunt een soort beeld creëren in je hoofd, al is het wel een vreemd beeld.
Is kunstmatige intelligentie nou echt in staat om literatuur te maken?
Ja, daar was ik al van overtuigd voordat ik op reis ging. Maar je kunt je afvragen of die vraag er wel toe doet: kunst is iets ongrijpbaars, en de vraag wat kunst is en wat niet blijft lastig te beantwoorden. We vragen ons af of kunstmatige intelligentie kunst kan maken omdat kunst een menselijk concept is. Met dit project wil ik de vraag stellen welke andere manieren er zijn om kunst te maken.Je project is nu te zien bij de Brakke Grond. Is de auto die daar staat dezelfde als waarmee jij hebt gereden?
Nee, het is een mooie, wild beschilderde auto die IDFA voor de tentoonstelling heeft aangeschaft. Je kunt erin zitten en via de radio luisteren hoe ik passages uit het boek voorlees. En er is nog een tweede kanaal via de radio te ontvangen, waarop je kunt horen hoe er live een verhaal wordt gemaakt. Je bent dus niet alleen de luisteraar, maar ook een beetje de schrijver.Ben je van plan om nog een keer zoiets te doen?
Absoluut, maar dan wel net wat anders. Met een grotere groep, en een langere reis. Dat wordt dus waarschijnlijk in een bus. Misschien gaat het dan wel iets als 2 the bus heten.1 the Road is tot en met 25 november te zien bij DocLab Expo in Vlaams Cultuurhuis de Brakke Grond in Amsterdam. Het is dagelijks geopend van 09.00 tot 23.00 uur, en de toegang is hartstikke gratis. Het boek van Ross Goodwin (of dus eigenlijk van de auto van Ross Goodwin) is trouwens ook te koop.
Ja, daar was ik al van overtuigd voordat ik op reis ging. Maar je kunt je afvragen of die vraag er wel toe doet: kunst is iets ongrijpbaars, en de vraag wat kunst is en wat niet blijft lastig te beantwoorden. We vragen ons af of kunstmatige intelligentie kunst kan maken omdat kunst een menselijk concept is. Met dit project wil ik de vraag stellen welke andere manieren er zijn om kunst te maken.Je project is nu te zien bij de Brakke Grond. Is de auto die daar staat dezelfde als waarmee jij hebt gereden?
Nee, het is een mooie, wild beschilderde auto die IDFA voor de tentoonstelling heeft aangeschaft. Je kunt erin zitten en via de radio luisteren hoe ik passages uit het boek voorlees. En er is nog een tweede kanaal via de radio te ontvangen, waarop je kunt horen hoe er live een verhaal wordt gemaakt. Je bent dus niet alleen de luisteraar, maar ook een beetje de schrijver.Ben je van plan om nog een keer zoiets te doen?
Absoluut, maar dan wel net wat anders. Met een grotere groep, en een langere reis. Dat wordt dus waarschijnlijk in een bus. Misschien gaat het dan wel iets als 2 the bus heten.1 the Road is tot en met 25 november te zien bij DocLab Expo in Vlaams Cultuurhuis de Brakke Grond in Amsterdam. Het is dagelijks geopend van 09.00 tot 23.00 uur, en de toegang is hartstikke gratis. Het boek van Ross Goodwin (of dus eigenlijk van de auto van Ross Goodwin) is trouwens ook te koop.
